แทน ท่าพระจันทร์
สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน วันนี้เราจะมาคุยกันถึงพระพิจิตรใบตำแย ซึ่งเป็นพระเนื้อชิน และมีรูปแบบศิลปะคล้ายๆ กับพระของหลายๆ กรุที่สร้างในยุคสมัยเดียวกันคือในสมัยกรุงศรีอยุธยา เช่นของกรุวัดราชบูรณะ อยุธยา และพระเครื่องอีกหลายๆ เมือง ความเป็นจริงแล้วพระเครื่องที่มีศิลปะคล้ายๆ กันแบบนี้ก็มีอยู่หลายหัวเมือง
เช่น กรุวัดมหาธาตุ เพชรบูรณ์ กรุวัดสมอแครง พิษณุโลก เป็นต้น ชื่อเรียกก็อาจจะมีเรียกชื่อแตกต่างกันไป เช่น พระซุ้มจิก พระซุ้มคอระฆัง ก็แล้วแต่ที่เขาเห็นจะมีลักษณะคล้ายกับอะไรตามแต่ละท้องถิ่น แต่คนเมืองพิจิตรเขามองเห็นเค้าโครงของพระพิมพ์นี้มีสัณฐานคล้ายใบตำแย เขาก็เลยเรียกกันว่าพระพิจิตร ใบตำแยครับ
ในสมัยก่อนนั้นคนรุ่นเก่าโดยเฉพาะคนพิจิตรก็ยกย่องให้พระพิจิตรใบตำแยนั้นสุดยอดคงกระพัน อยู่ทั้งมีดทั้งปืน และหวงกันมาก เป็นพระนิยมของเมืองพิจิตรเช่นเดียวกับพระพิจิตรเม็ดข้าวเม่า พระพิจิตรเม็ดน้อยหน่า แต่มีขนาดใหญ่กว่าพระทั้ง 2 ชนิด ในสมัยก่อนก็มีคนนำพระจากกรุอื่นๆ มายัดเป็นพระพิจิตรใบตำแย เนื่องจากพระที่รูปแบบคล้ายๆ กันนั้นมีอยู่หลายกรุ แต่พระที่รูปแบบคล้ายกันกับพระพิจิตรใบตำแยนั้นจะมีแม่พิมพ์ที่มีเอกลักษณ์ของแต่ละกรุ ซึ่งจะแตกต่างกัน สามารถแยกแยะออกได้ สาเหตุที่นำมายัดเป็นพระพิจิตรใบตำแยก็เนื่องจากพระในรูปแบบนี้ พระพิจิตรใบตำแยมีความนิยมมากกว่าของกรุอื่นๆ
แม้ว่าพระตามรูปแบบนี้จะมีอยู่หลายกรุหลากหลายหัวเมืองก็ตาม แต่พระของแต่ละกรุแต่ละจังหวัดก็มีเอกลักษณ์แตกต่างกันเล็กๆ น้อยๆ ในส่วนที่เป็นพระพิจิตรใบตำแยนั้นจะต้องมีเอกลักษณ์อันเป็นจุดเด่นดังนี้ครับ
1. ต้องประทับบนฐานหรืออาสนะเป็นรูปเรือสำเภา ซึ่งเป็นสันนูนเด่นดังในภาพ ตรงจุดนี้สำคัญครับ
2. ที่ใต้ฐานต้องมีบัวลูกแก้วรองรับ มีลักษณะกลมๆ เป็นเม็ดไข่ปลาเล็กๆ
3. ที่บนซุ้มระฆัง ต้องมีจุดกลมๆ เป็นเม็ดไข่ปลาอยู่ทั่วไป
ถ้าท่านเห็นพระลักษณะแบบนี้แล้วไม่มีจุดสังเกตตามนี้ก็ไม่ใช่พระพิจิตรใบตำแยของจังหวัดพิจิตรครับ พระที่เข้าในลักษณะที่ผมกล่าวถึงนี้จึงจะเรียกว่าพระพิจิตรใบตำแยครับ พระรูปแบบนี้ของพิจิตรจะมีสนน ราคาสูงกว่าของกรุอื่นๆ หลายเท่าตัว เนื่องจากเป็นพระที่มีประสบการณ์สูง เด่นทางด้านอยู่ยงคงกระพันชาตรี และแคล้วคลาดเช่นเดียวกับพระตระกูลพิจิตรพิมพ์อื่นๆ
พระพิจิตรใบตำแยที่พบส่วนมากจะไม่ค่อยสวยนักเนื่องจากผ่านการใช้มาอย่างโชกโชน ผุบ้าง ลบเลือนบ้าง ชำรุดบ้าง จะหาที่สภาพสวยสมบูรณ์อย่างในรูปที่นำมาให้ชมนี้ยากครับ พระพิจิตรใบตำแยนั้นมีกิตติ ศัพท์ร่ำลือกันมานานแล้วครับ แต่ก็ต้องสังเกตให้ดีตามที่ผมบอกมาครับ เนื่องจากเขาอาจจะเอาพระของกรุอื่นมาขายเป็นพระพิจิตรใบตำแยครับ
วันนี้ผมได้นำรูปพระพิจิตรใบตำแยของกรุวัดเขมาภิรตาราม จากหนังสือ อมตพระกรุอันล้ำค่าของไทยมาให้ชมครับ
ด้วยความจริงใจ
