‘วัดต่อแพ’แม่ฮ่องสอน จิตวิญญาณชาวไตใหญ่

‘วัดต่อแพ’แม่ฮ่องสอน จิตวิญญาณชาวไตใหญ่ – ในจำนวนวัดไตใหญ่งามๆ ที่สร้างขึ้นทั้งที่แม่ฮ่องสอน ลำปาง แพร่ น่าน และเชียงใหม่ ในยุคที่อังกฤษ (ให้คนไตใหญ่ หรือเงี้ยว) เข้ามาทำไม้ในประเทศไทยนั้น “วัดต่อแพ” บ้านต่อแพ ต.แม่เงา อ.ขุนยวม จ.แม่ฮ่องสอน ถือได้ว่าเป็นวัดที่สวยงามแบบบ้านๆ มากที่สุดแห่งหนึ่ง

วัดนี้แต่เดิมเป็นวัดร้าง ซึ่งอยู่ในสภาพร้างมาตั้งแต่เมื่อไหร่ไม่มีใครทราบ ก่อนสร้างขึ้นใหม่ก็เห็นเป็นเพียงแต่ซากเจดีย์โบราณเท่านั้น

สภาพวัดต่อแพในปัจจุบัน

ครั้นอังกฤษได้รับสัมปทานเข้ามาทำไม้เมื่อ 100 ปีก่อน พระภิกษุชาวไตใหญ่ท่านหนึ่งที่ได้เดินทางมาเยี่ยมเยือนชาวไตใหญ่ที่เข้ามาทำไม้ให้อังกฤษในสมัยนั้น เห็นว่าวัดเก่าดังกล่าว ตั้งอยู่บนชัยภูมิที่เหมาะสม ด้วยตั้งอยู่ริมฝั่งที่คนงานต่อแพไม้สัก เพื่อล่องจากขุนยวมไปแม่น้ำแม่สะเรียงเพื่อล่องต่อไปยังแม่น้ำสาละวินออกที่มะละแหม่ง ท่านเลยสร้างวัดสไตล์ไตใหญ่ขึ้นที่นั่น เพื่อให้เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวไตใหญ่ที่มาทำงานต่างบ้านต่างเมือง

ชาวไตใหญ่ที่มีพระพุทธศาสนาในหัวใจ!

เจดีย์และซุ้ม

แม้ว่าอังกฤษจะหมดสัมปทานกับไทยหรือขายสัมปทานให้กับคนไทยไปนานแล้ว แต่คนไตใหญ่ที่เข้ามาเป็นคนงานตัดไม้- ทำไม้ก็ยังคงอยู่แถบนั้นและคงรักษาความเป็นวัดไตใหญ่ที่เงี้ยวพม่าสร้างไว้แบบเดิม ทำนุบำรุงจากโน่นมาถึงนี่ 100 ปีบวกลบไม่กี่วัน

ย้อนกลับไปเมื่อ 30-40 ปีก่อน มาวันนี้รูปทรงของวัดก็ยังคงเหมือนเดิม ต่างตรงที่สีของหลังคาสังกะสีที่เปลี่ยนไปตามยุคสมัย โครงสร้างไม้เก่าผุพังถูกโละออกไปทดแทนด้วยไม้ใหม่ แม้คุณภาพไม้ปัจจุบันจะต่ำกว่าไม้ยุคเก่า แต่ถือได้ว่าไม้นั้นทรงคุณค่าอยู่ในตัวเองไม่ว่าจะเป็นไม้อะไรก็ตาม

หลวงพ่อแก่ๆ องค์เดิมๆ ที่เคยเจอเมื่อ 30-40 ปีที่แล้ว ต่างละสังขารไปตามกาลเวลา หลวงพ่อรูปใหม่ก็เข้ามาแทนที่ ชาวบ้านแถบนั้นเคยพูดภาษาไตใหญ่ ประกอบอาชีพเกษตรกรรมอย่างไร พวกเขายังคงพูดแบบนั้น ประกอบอาชีพอย่างนั้น เพียงแต่ภาษาพูดติดคำไทยมากขึ้น เขาฟังไทยกลางที่คนไทยภาคกลางพูดได้ง่ายขึ้น เดินทางด้วยรถกันมากขึ้น

ประเพณีงานบุญของชาวไตใหญ่ก็ยังคงมีเหมือนเดิม คนหนุ่มสาวยุคใหม่หายหน้าไปจากวัด เหลือแต่คนหนุ่มสาวในอดีต (กลายมาเป็นคนแก่ในปัจจุบัน) เข้าวัดพร้อมกับเด็กน้อย เด็กน้อยที่ค่อยๆ ซึมซับวัฒนธรรมไตตั้งแต่เล็กๆ

ผ้าพระบฏถักทอด้วยดิ้นทองประดับด้วยทับทิม

พระพุทธรูปไม้สไตล์ไทยใหญ่ยังจัดวางเหมือนสมัยก่อน ไม่ว่าจะเป็นองค์พระยืนหรือองค์พระนั่ง ผ้าพระบฏ ที่ทำด้วยดิ้นและมีทับทิมแซมก็ยังใส่กรอบไว้เหมือนเดิม แม้จะซีดขาวแต่ดูมีคุณค่าของอดีตติดอยู่ใน จิตวิญญาณของวัตถุโบราณ ผ้านี้มีอายุกว่า 150 ปี ทำขึ้นในพม่า ประดับตกแต่งอย่างวิจิตรด้วยลูกปัด มุก และทับทิมแท้จำนวนมาก เป็นเรื่องราวพุทธประวัติ ตอนพระเวสสันดรชาดก เสด็จประพาสอุทยานฯ

ส่วนเจดีย์และวิหารที่ตั้งติดกันเป็นศิลปะไทยใหญ่ผสมพม่า ฐานเจดีย์แปดเหลี่ยม ด้านล่างเป็นสีขาว ด้านบนเป็นสีทอง อร่ามตา โดยมีสิงห์ตั้งตระหง่านทั้ง 4 มุม ส่วนยอดประดับด้วยฉัตรโลหะ 7 ชั้น บนฉัตรมีระฆังห้อย

นับเป็นวัดโบราณที่มีประวัติความเป็นมาน่าสน อีกทั้งมีความสวยงามในแบบฉบับของวัฒนธรรมไตใหญ่ด้วย