คอลัมน์ อริยะโลกที่6
“หลวงปู่กงมา จิรปุญโญ” วัดดอยธรรมเจดีย์ จ.สกลนคร พระสายปฏิบัติธรรมที่ได้ทุ่มเทชีวิตให้กับการประพฤติปฏิบัติดี มีพระภิกษุ-สามเณร อุบาสก อุบาสิกา ศรัทธาเลื่อมใสในปฏิปทา ทำให้เกิดวัดอันเป็นสถานปฏิบัติธรรมขึ้นมากมายในวงการพระพุทธศาสนา
เดิมชื่อ กงมา วงศ์เครือสอน เกิดเมื่อ วันที่ 6 พ.ย.2443 ที่บ้านโคก ต.ตองโขบ อ.เมือง จ.สกลนคร
ในวัยหนุ่ม มีร่างกายกำยำสูงใหญ่ ครั้งหนึ่งได้เป็นนายฮ้อยต้อนวัว ควาย เที่ยวขายตามจังหวัดใกล้เคียงกับบ้านเกิด ต่อมาได้รับหน้าที่เป็นหัวหน้านายฮ้อย พาคณะต้อนสัตว์ไปขายถึงกรุงเทพฯ
การเป็นหัวหน้านายฮ้อย ได้แสดงถึงความสามารถอาจหาญป้องกันภัยอันตรายที่จะเกิดกับลูกน้อง มีคุณธรรม มีศีลธรรม รักษาคำสัตย์ มีความยุติธรรมหนึ่ง เป็นต้น
อายุ 25 ปี เข้าพิธีอุปสมบท โดยมี พระอาจารย์โท เป็นพระอุปัชฌาย์
หลังออกบวช เดินทางไปจำพรรษาที่วัดบ้านตองโขบ ซึ่งไม่มีการศึกษาเล่าเรียน ได้แค่ท่องสวดมนต์ไหว้พระเท่านั้น
ต่อมา ท่านจึงเดินทางไปจำพรรษาที่วัดบ้านบึงทวาย ไปอยู่กับ พระอาจารย์วานคำและ พระมี ได้ทราบถึงกิตติศัพท์ของ หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เป็นพระนักปฏิบัติที่ประพฤติดี ปฏิบัติชอบ มีผู้ประพฤติปฏิบัติตามมากมาย
ทำให้เกิดความเลื่อมใสศรัทธา จึงได้เดินทางไปที่บ้านคำข่า เพื่อขอกราบนมัสการและรับฟังธรรมจากหลวงปู่มั่น จนเกิดความซาบซึ้ง และสอบถามถึงที่อยู่ของหลวงปู่ ทราบว่าหลวงปู่มั่นอยู่ที่บ้านสามผง ดงพะเนาว์ อ.วานรนิวาส จ.สกลนคร
ท่านตัดสินใจเดินทางโดยมีจุดหมายปลายทางคือ หลวงปู่มั่น เวลาล่วงผ่านไป 2 วัน 2 คืน ก็ลุถึงปลายทาง ขณะนั้นเป็นเวลาเย็นมากแล้ว ณ บ้านสามผง ดงพะเนาว์ มีผู้ปฏิบัติธรรม กำลังนั่งสมาธิ หลวงปู่มั่นนั่งบนอาสนะสั่งสอนอยู่พอดี ทั้งสองท่านก็หมอบเข้าไปนมัสการแล้วนั่งฟังธรรม
เมื่อท่านแสดงธรรมจบ จึงได้เข้าไปฝากตัวเป็นศิษย์ขอปฏิบัติธรรม หลวงปู่มั่นได้รับตัวไว้เป็นศิษย์ตั้งแต่นั้นมา
พ.ศ.2471 เดินทางติดตามหลวงปู่มั่น ไปส่งมารดาที่ จ.อุบลราชธานี เมื่อเดินทาง ถึง จ.อุบลราชธานีแล้ว วันที่ 27 พ.ค. เวลา 14.40 น. พระอาจารย์กงมา และพระอาจารย์ลี ซึ่งเป็นพระสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ได้รับ สวดญัตติแปรมาเป็นฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ที่วัดบูรพา อ.เมือง จ.อุบลราชธานี ท่านทั้งสองได้รับฉายาใหม่ว่า จิรปุญโญ และ ธัมมธโร ตามลำดับ
โดยมี พระปัญญาพิศาลเถร (หนู) เป็นพระอุปัชฌาย์ และ พระอาจารย์เพ็ง เป็นพระกรรมวาจาจารย์
ภายหลังบวชเป็นพระธรรมยุตแล้ว ท่านพระอาจารย์กงมาท่องเที่ยวบำเพ็ญธรรม อบรมสั่งสอนไปตามสถานที่ต่างๆ อาทิ พ.ศ.2472 ธุดงค์ไปจำพรรษาที่บ้านหัววัว จ.ยโสธร พ.ศ.2473 ไปจำพรรษาที่บ้านเหล่างา อ.เมือง จ.ขอนแก่น
พ.ศ.2476 ไปจำพรรษาที่วัดป่าสาลวัน อ.เมือง จ.นครราชสีมา และสร้างวัดสว่างอารมณ์ บ้านใหม่สำโรง อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา
ณ วัดแห่งนี้ ท่านรับ เด็กชายวิริยังค์ บุญทีย์กุล (หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินธโร แห่งวัดธรรมมงคล ซอยสุขุมวิท 101 พระโขนง) เป็นศิษย์
ในปี พ.ศ.2479 พระอาจารย์กงมา พร้อมด้วยคณะ มี พระอาจารย์ปาน พระอาจารย์เงียบ สามเณรวิริยังค์ ออกธุดงค์ไปภาคตะวันออก เข้าพักปฏิบัติธรรมที่วัดคลอง บางกุ้ง ของ พระอาจารย์ลี (วัดอโศการาม)
เพียงไม่นานเดินทางไปอยู่บ้านนายายอาม ตามคำนิมนต์ของขุนภูมิ นายอำเภอท่าใหม่ จ.จันทบุรี หมู่บ้านดังกล่าวโจรผู้ร้ายชุกชุม คนขาดศีลธรรม นายอำเภอปราบไม่สำเร็จ
ภายหลังท่านเข้าไปอยู่ในหมู่บ้าน ได้สั่งสอนศีลธรรมและธรรมปฏิบัติ ทำให้คนรู้จักบาปบุญคุณโทษ มีศีลธรรม มีความรัก สมัครสมาน ช่วยเหลือกันและกัน เมื่อทุกอย่างเรียบร้อย ท่านจึงเดินทางกลับ
ในช่วงบั้นปลายชีวิต หลวงปู่กงมา ได้สร้างเป็นวัด ชื่อวัดดอยธรรมเจดีย์ พุทธศาสนิกชนทั้งใกล้และไกล เมื่อได้ยินกิตติศัพท์ของท่าน ต่างหลั่งไหลมาฟังธรรม ปฏิบัติธรรม ที่เทือกเขาภูพาน จ.สกลนคร
วันที่ 17 ต.ค.2505 หลวงปู่กงมา มรณภาพด้วยอาการสงบ สิริอายุ 60 ปี 11 เดือน 11 วัน
