ศาลาราย
ศาลาราย – พจนานุกรมฉบับมติชน 2547 ให้ความหมายของคำว่า ศาลาราย หมายถึงศาลาที่อยู่รายรอบศาสนสถาน มีโบสถ์เป็นต้น
พจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน 2550 ให้ความหมายของคำว่าศาลาราย ไว้ดังนี้
ศาลาราย ศาลาโถงขนาดเล็กสร้างโดดๆ เรียงรายรอบอุโบสถ หรือเรียงรายล้อมกำแพงแก้วที่ใช้กำแพงแก้วเป็นฝาด้านหนึ่งก็มี ยกพื้นสูงพอประมาณ ศาลารายนี้ใช้เป็นที่พักหรือจัดเตรียมของก่อนเข้าทำพิธีในอุโบสถ เช่น ศาลารายรอบพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ศาลารายริมกำแพงแก้ววัดโอรสาราม และวัดเทพธิดาราม กรุงเทพฯ
ข้อสังเกตก็คือ ถ้าเป็นศาลารายมักจะเป็นศาลาโถงเปิดโล่งโดยรอบ เว้นแต่ศาลารายที่อยู่ติดกำแพงแก้ว และจะไม่มีการประดิษฐานพระพุทธรูปไว้ในศาลาราย
แต่ถ้าบางวัด เช่น วัดพระธาตุลำปางหลวง จังหวัดลำปาง มีการประดิษฐานพระพุทธรูปไว้ ฐานะของศาลารายจะเปลี่ยนเป็นวิหาร
ในคติจักรวาลทัศน์ ศาลารายเป็นสัญลักษณ์อันเปรียบได้ดั่งเป็นอนุทวีปที่รายล้อมศูนย์กลางของทวีป คือ เขาพระสุเมรุ ส่วนในประโยชน์ใช้สอยก็คือเป็นสถานที่พักหรือจัดเตรียมข้าวของเพื่อเข้าทำพิธีกรรมในพระอุโบสถ
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์