วิถีแห่งการปฎิบัติ พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต
เสถียร จันทิมาธร
จากสำนวนเขียน พระอาจารย์ทองคำ จารุวัณโณ การปฏิบัติ ปรารภความเพียรของ พระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต
1 เป็นการนั่งทำสมาธิอยู่ในถ้ำ หันหน้าออกข้างนอก
ขณะเดียวกัน 1 ซึ่งสำคัญเป็นอย่างมาก เป็นการนั่งทำสมาธิด้วย “จิตใจเบิกบาน แจ่มใสด้วยปีติปราโมทย์ในธรรม”
กระบวนการ “ท่านเล่าว่า” จึงเป็นประสบการณ์โดยตรง
เป็นประสบการณ์ในทางการปฏิบัติอันท่านประสบมาโดยตน การถ่ายทอดก็เป็นการถ่ายทอดจาก “ท่านเล่าว่า”
จึงอาจแตกต่างไปบ้างในรายละเอียด
เมื่อนำมาเทียบเคียง ไม่ว่าจะเป็น สำนวน พระอาจารย์วิริยังค์ ไม่ว่าจะเป็น สำนวน พระมหาบัว ญาณสัมปันโน ไม่ว่าจะเป็น สำนวน พระอาจารย์ทองคำ จารุวัณโณ
นี่เป็นเรื่องธรรมดา
ประสบการณ์ตอนนี้จากสำนวนเขียน พระอาจารย์ทองคำ จารุวัณโณ ตอนนี้อาจแตกต่างในลีลาเมื่อวางเรียงเคียงกับ สำนวน พระอาจารย์วิริยังค์ สำนวน พระมหาบัว ญาณสัมปันโน แม้ว่าจะเป็นเรื่องเดียวกัน
แตกต่างอย่างไรต้องอ่าน
ขณะนั้นมีลิงแม่ลูก 3 ตัวอยู่ข้างนอก แม่เข้ามาส่องดูกลับไปแล้วกลับมา 2 ครั้ง จึงกำหนดพิจารณาดูว่าลิง 2 แม่ลูกมันทำอะไร
รู้ขึ้นมาในใจว่า ลิงแม่มาดูแล้วไปพูดกับลูกว่า “พระท่านมาจำศีลอยู่ที่นี่”
ลิงมันก็รู้จักศีลแต่รักษาศีลไม่เป็น องค์ประกอบไม่พร้อมเหมือนมนุษย์จึงรักษาศีลไม่ได้ แล้วตัวเรารักษาศีล รู้จักศีลแล้วหรือ
ตกบ่ายลุกขึ้นทำความสะอาด ปัดกวาดบริเวณพลาญหน้าถ้ำ
สติสัมปชัญญะและปีติปราโมทย์พร้อม ขณะนั้นฝูงปลวกดำไต่ขึ้นมาบนแผ่นหิน เมื่อกวาดไปถึงก็ค่อยๆ พูดว่า
“หนีเด้อสู กูจะกวาดวัดไปถูกต้องตัวเข้าจะหาว่าเบียดเบียน”
หัวหน้าปลวกพูดขึ้นว่า “หนีเถอะพวกเรานี้วัดธรรมยุตท่าน” แล้วพากันหนี
พวกปลวกมันยังรู้ว่า เราเป็นพระธรรมยุต แล้วเราล่ะรู้จักธรรมยุตหรือยัง พิจารณาได้ความว่า ธรรมยุต คือ ยุติธรรม คือความถูกต้องเป็นธรรมนั่นเอง
กำหนดไปพิจารณาไปทำกิจไปเกิดน้ำตาไหล
เอ๊ะ นี่เราไม่ได้เจ็บปวดหรือเศร้าโศกทำไมน้ำตาไหล ได้ความว่า กำลังปีติที่ตามระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้วางศาสนาไว้ให้เราได้ปฏิบัติ เป็นพระมหากรุณาอันยิ่งใหญ่
พระอรหันตสาวกและพระสาวกที่ประพฤติปฏิบัติสืบต่อมาจนถึงตัวเราก็ด้วยพระมหากรุณาอันยิ่งใหญ่นี้
องค์พระมหากษัตริย์ของไทยได้ทรงยกย่องพระพุทธศาสนา ทุกพระองค์เป็นเอกอัครพระศาสนูปถัมภก เป็นพระมหากรุณาอันสูงส่งประมาณมิได้ เพราะว่าด้วยพระบรมเดชานุภาพของพระองค์ยิ่งใหญ่ จะทำลายศาสนาก็ได้ จะยกย่องศาสนาก็ได้
แต่พระองค์มิได้ทำลาย มีแต่ยกย่อง จึงเป็นพระมหากรุณาอันใหญ่ยิ่ง
ตกตอนเย็น ฝูงนกทั้งหลายที่อาศัยนอนบนต้นไม้เวลาใกล้ค่ำกลับจากหากินส่งเสียงร้องเจี๊ยวจ๊าวระงมไปหมด
จึงกำหนดพิจารณาว่า นกมันว่าอะไร
ได้ความว่า วันนี้พวกเราไปหากินกันอิ่มไหม มีอันตรายจากมนุษย์และสัตว์มีอำนาจมีเหยี่ยวเป็นต้นทำอันตรายไหม มาครบกันไหม
ทำนองนั้น
รสชาติจากสำนวน พระอาจารย์ทองคำ จารุวัณโณ มีสีสันน้อยกว่าสำนวน พระมหาบัว ญาณสัมปันโน อยู่แล้ว
หากเทียบกับ สำนวน พระอาจารย์วิริยังค์ ก็มีความต่าง
กระนั้น ความต่างอย่างน่าศึกษาคือ รายละเอียดอันเกี่ยวกับ “ให้เอาพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นมูลเหตุ เอาพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นเนติแบบฉบับ เอาพระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นที่พึ่งอาศัยเสมอด้วยชีวิต”
เรื่องนี้หากศึกษาจากสำนวน พระอาจารย์วิริยังค์ จะได้เนื้อหาน่าพิจารณาอย่างเป็นพิเศษ
