คติสัญลักษณ์ สถาปัตยกรรม โดย…ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์
กงล้อมนตรา – องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมภายในของพุทธศาสนามหายาน นิกายวัชรยานหรือมนตระยาน
PRAYER WHEEL หรือ กงล้อมนตรา มีลักษณะเป็นทรงกระบอกกลมหมุนได้ มีทั้งขนาดใหญ่ที่หมุนได้ ติดตั้งคงที่หรือผู้คนถือไปมาได้
กรณีติดตั้งอยู่กับที่ มักจะเป็นแลนด์มาร์ก เช่น อยู่ในบริเวณลำธารที่มีน้ำไหลเพื่อให้กระแสน้ำเป็นกำลังแรง ให้กงล้อนั้นหมุนตลอดเวลา หรือติดตั้งเป็นแถวโดยรอบกำแพงวิหารสำคัญ หรือปากประตูทางเข้าวิหารสำคัญโดยทั่วไป
หรืออาจตั้งอยู่ในศาลาในบริเวณวัด โดยให้ผู้คนผู้จารึกแสวงบุญในพื้นที่นั้นหมุนกงล้อมนตรานี้
การหมุนกงล้อมนตราเป็นพิธีกรรมของการสวดมนต์ภาวนาอย่างหนึ่งของนิกายวัชรยานหรือมนตระยาน กล่าวคือ โดยรอบของกงล้อจะมีจารึกเป็นภาษาสันสกฤต คำว่า โอม มณี ปัทเม ฮุม อันมีความหมายถึงการสรรเสริญ พระพุทธเจ้า
คำว่า โอม หมายถึง การเกิดขึ้น
มณี แปลว่า แก้วหรือรัตนตรัย หมายถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
ปัทเม หรือดอกบัว แปลว่า ปัญญาอันบริสุทธิ์
คำว่า ฮุม คือความสำเร็จ
รวมความก็คือ การเกิดขึ้น การอุบัติขึ้นแล้วของพระพุทธเจ้า ผู้รู้ผู้ตื่นจากกิเลสด้วยปัญญาอันบริสุทธิ์ ธัมมจักกัปปวัตนสูตร ที่ได้ตรัสแล้วได้หมุนแล้วในโลกนี้
การหมุนกงล้อมนตรา ก็คือ การประกาศว่า ธัมมจักกัปปวัตนสูตร ก็ยังคงหมุนอยู่ต่อไป เพื่อประโยชน์แก่สัตว์โลกทั้งปวง
