ยุบพรรคครั้งแรก (ตอนแรก) : รู้ไปโม้ด
โดยน้าชาติ ประชาชื่น
ยุบพรรคครั้งแรก (ตอนแรก) – วันก่อนอ่านที่น้าชาติตอบเรื่องการยุบพรรคว่าครั้งแรกของโลกเกิดกับพรรคของฮิตเลอร์ที่เยอรมนี ประเทศไทยละครับ พรรคอะไรถูกยุบเป็นพรรคแรก จากสาเหตุใด
ทาเคชิ
ตอบ ทาเคชิ
คำตอบนำมาจากบทความ “พรรคเสรีมนังคศิลา พรรคการเมืองก่อตั้งแรกสุด-ถูกยุบแรกสุดในประวัติศาสตร์การเมืองไทย” เผยแพร่ในเว็บไซต์ศิลปวัฒนธรรม www.silpa-mag.com ว่า พรรคเสรีมนังคศิลา ก่อตั้งโดยจอมพล ป. พิบูลสงคราม มีจุดมุ่งหมายเพื่อลงสมัครรับเลือกตั้งในการเลือกตั้งเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2500 ซึ่งจอมพล ป. ต้องการใช้พรรคการเมืองเป็นเครื่องมือสร้างความชอบธรรมให้แก่ตนเองเพื่อดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อไป โดยพรรคเสรีมนังคศิลาถือเป็นพรรคการเมืองพรรคแรกของประเทศไทย (ที่มีกฎหมายรับรอง) และเป็นพรรคการเมืองพรรคแรกของประเทศไทยที่ถูกยุบ
โดยภายหลังจากเดินทางเยือนต่างประเทศเป็นเวลากว่า 70 วัน เมื่อ พ.ศ.2498 จอมพล ป. ได้เปลี่ยนแปลงนโยบายทางการเมืองครั้งสำคัญ คือให้มีการฟื้นฟูประชาธิปไตย และการฟื้นฟูประชาธิปไตยที่สำคัญคือ พระราชบัญญัติพรรคการเมือง
พ.ร.บ.พรรคการเมือง พ.ศ. 2498 เป็นพ.ร.บ.ที่รัฐบาลจอมพล ป. ผลักดันเข้าสู่สภาผู้แทนราษฎร โดยพ.ร.บ.พรรคการเมืองและผ่านการโหวตรับรองในสภา ด้วยเสียง 101:1 มีผลบังคับใช้ 26 กันยายน 2498
พรรคเสรีมนังคศิลาจดทะเบียนเมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2498 มีจอมพล ป. เป็นหัวหน้าพรรค, พลตำรวจเอกเผ่าศรียานนท์ เป็นเลขาธิการพรรค, พลเอกสฤษดิ์ ธนะรัชต์ เป็นรองหัวหน้าพรรค จอมพลผิน ชุณหะวัณ และจอมพลอากาศ ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี เป็นกรรมการพรรค สำหรับชื่อพรรคนั้นมาจากชื่อบ้านมนังคศิลา ตั้งอยู่บนถนนหลานหลวง เขตดุสิต อันเป็นสถานที่ที่จอมพล ป. ใช้ในการประชุม และด้วยพรรค เสรีมนังคศิลาเป็นพรรคของรัฐบาลที่มีทุนหนุนหลัง จึงมีฉายาเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า พรรคอุดมสตางค์
จอมพล ป. แถลงต่อสภา เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2499 ว่า “เป็นพรรคการเมืองพรรคแรกที่ได้จัดตั้งรัฐบาลขึ้นตามวิถีทางของระบอบเสรีประชาธิปไตยของพรรคการเมือง” รัฐบาลของพรรคเสรีมนังคศิลามีรากฐานสืบเนื่องมาตั้งแต่วันที่ 24 มิถุนายน 2475 โดยคณะผู้ขอรัฐธรรมนูญเป็นผู้ให้กำเนิด และวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490 คณะรัฐประหารได้รับช่วงต่อสืบมา ในที่สุดเมื่อได้มีพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2498 แล้ว “ร่วมกันก่อตั้งพรรคเสรีมนังคศิลาขึ้นตามกฎหมาย เป็นอันว่าพรรคเสรีมนังคศิลานี้ ได้เป็นพรรคการเมืองเริ่มแรกก็เก่าแก่มีอายุกว่า 24 ปีแล้ว”
ขณะที่นักวิชาการ นรนิติ เศรษฐบุตร อธิบายถึงพรรคเสรีมนังคศิลาว่า “เป็นพรรคการเมืองของคณะรัฐประหาร 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ตั้งขึ้นเพื่อจะอาศัยเป็นองค์กรการเมืองแทนคณะรัฐประหาร หรืออีกนัยหนึ่งเพื่อแปลงร่างให้แก่คณะรัฐประหารให้ดูดีขึ้น และเป็นการอาศัยรูปพรรคการเมืองมาสร้างความชอบธรรม เพื่อลงสู่สนามเลือกตั้ง”
ฉบับพรุ่งนี้ (25 ก.พ.) ติดตามฉากอวสานของพรรคการเมืองของคณะรัฐประหาร พรรคการเมืองที่ถูกยุบแรกสุดในประวัติศาสตร์การเมืองไทย
