คอลัมน์ รู้ไปโม้ด : อาสาฬหบูชา-ครบองค์สามบริบูรณ์ – โดย…น้าชาติ ประชาชื่น

อาสาฬหบูชา-ครบองค์สามบริบูรณ์ – วันอาสาฬหบูชา มีประวัติเป็นมาอย่างไร พระพุทธเจ้าแสดงธรรมใด

ทับทิม

ตอบ ทับทิม

เมื่อ 45 ปีก่อนพุทธศักราช ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เมืองพาราณสี ชมพูทวีป (ดินแดนอินเดียปัจจุบัน) พุทธศาสนามีพระรัตนตรัยครบองค์สามบริบูรณ์ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ นับเป็นวันที่ล้อแห่ง พระธรรมของพระพุทธเจ้าได้หมุนไปเป็นครั้งแรก เหตุการณ์สำคัญนั้นเกิดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 คือวันอาสาฬหปุรณมีดิถี หรือวันเพ็ญเดือนอาสาฬหะ วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนาคือ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตรแก่ปัญจวัคคีย์

“ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร” มีความหมายว่า พระสูตรแห่งการหมุนวงล้อธรรม หรือพระสูตรแห่งการแผ่ขยายธรรมจักร การแสดงธรรมครั้งนั้นทำให้พราหมณ์โกณฑัญญะ 1 ในปัญจวัคคีย์ อันประกอบด้วย โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ เกิดความเลื่อมใสในพระธรรมจนได้ดวงตาเห็นธรรม คือบรรลุเป็นพระอริยบุคคลระดับโสดาบัน ท่านจึงขออุปสมบทใน พระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า ด้วยวิธี เอหิภิกขุอุปสัมปทา พระอัญญาโกณฑัญญะจึงกลายเป็นพระสาวกและภิกษุองค์แรก ทำให้ในวันนั้นมีพระรัตนตรัยครบองค์สามบริบูรณ์

ทั้งนี้ คำว่า อาสาฬหบูชา ย่อมาจาก “อาสาฬหปุรณมีบูชา” แปลว่า การบูชาใน วันเพ็ญเดือนอาสาฬหะ อันเป็นเดือนที่สี่ตามปฏิทินอินเดีย ตรงกับวันเพ็ญ เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติของไทย ซึ่งมักจะตรงกับเดือนกรกฎาคมหรือเดือนสิงหาคม แต่ถ้าในปีใดมีเดือน 8 สองหน ก็ให้เลื่อนไปทำในวันเพ็ญเดือน 8 หลังแทน

วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมที่ตรัสรู้เป็นครั้งแรกนี้ ถือได้ว่าเป็นวันเริ่มต้นประกาศพระพุทธศาสนาแก่ชาวโลก และด้วยการที่พระพุทธเจ้าทรงสามารถแสดง เปิดเผย ทำให้แจ้งแก่ชาวโลก ซึ่งพระธรรมที่ตรัสรู้ได้ จึงถือว่าพระองค์ได้ทรงเป็นสมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าโดยสมบูรณ์ คือทรงสำเร็จภารกิจแห่งการเป็นพระพุทธเจ้าผู้เป็นสัมมาสัมพุทธะ คือเป็นพระพุทธเจ้าผู้สามารถแสดงสิ่งที่ตรัสรู้ให้ผู้อื่นรู้ตามได้ ซึ่งแตกต่างจากพระปัจเจกพุทธเจ้า ที่แม้จะตรัสรู้เองได้โดยชอบ แต่ทว่าไม่สามารถสอนหรือเปิดเผยให้ผู้อื่นรู้ตามได้

รวมสรุปเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในวันอาสาฬหบูชา ดังนี้ เป็นวันแรกที่พระโคตมพุทธเจ้าทรงประกาศศาสนาพุทธ, เป็นวันแรกที่พระบรมศาสดาทรงแสดงพระธรรมจักร ประกาศสัจธรรม อันเป็นองค์แห่งพระสัมมาสัมโพธิญาณ, เป็นวันที่พระอริยสงฆ์สาวกองค์แรกบังเกิดขึ้นในโลก คือ พระอัญญาโกณฑัญญะ ได้รับประทานเอหิภิกขุอุปสัมปทา ในวันนั้น และเป็นวันแรกที่บังเกิดสังฆรัตนะ สมบูรณ์เป็นพระรัตนตรัย คือ พระพุทธรัตนะ พระธรรมรัตนะ พระสังฆรัตนะ

ก่อนประกาศสัจธรรม แสดงปฐมเทศนา พระพุทธองค์ตรัสกับปัญจวัคคีย์ ว่า “เราตถาคตเป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ท่านทั้งหลายจงเงี่ยโสตลงเถิด เราจะสั่งสอนอมตธรรมที่เราบรรลุแล้ว เราจะแสดงธรรม เมื่อท่านทั้งหลายปฏิบัติตามที่เราสั่งสอนอยู่ ไม่ช้าเท่าไรก็จักทำให้แจ้งซึ่งที่สุดพรหมจรรย์ อันไม่มีธรรมอื่นยิ่งไปกว่าที่กุลบุตรทั้งหลายออกจากเรือนบวชเป็นบรรพชิตโดยชอบต้องการ ด้วยปัญญาอันยิ่งด้วยตนเอง”

ฉบับพรุ่งนี้ (7 ก.ค.) ว่าด้วยการแสดงธรรมครั้งแรกของพระพุทธองค์ ปฐมเทศนา ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร อันนำสู่กำเนิดสงฆ์สาวกรูปแรก และการครบบริบูรณ์องค์สามแพ่งพุทธศาสนา

[email protected]

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน