ขวาน – สัญลักษณ์ของอาวุธในมือของเทพผู้พิทักษ์พุทธศาสนาหรือพระโพธิสัตว์ปางดุร้ายน่ากลัว (ผู้ประสงค์จะช่วยสัตว์โลกให้พ้นไปจากทุกข์ก่อนจึงจะบรรลุไปสู่ความเป็น พระอรหันต์) ตามคติสำคัญของพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน

แต่เดิม ขวานเป็นเครื่องมือหรือเครื่องใช้ในการตัดฟัน สิ่งของที่มีขนาดใหญ่ หนา หนัก เช่น ไม้ซุง หรือแท่งหิน แต่ขณะเดียวกันก็มีการใช้ขวานเป็นอาวุธในการเข้าจู่โจมทำลายศัตรู

ขวานมักจะทำด้วยเหล็ก มีสัณฐานเป็นรูปลิ่มสามเหลี่ยมที่มีสันหนาตัน อีกด้านตรงข้ามเป็นด้านที่มีความบางคมเฉียบ

หนังสือ The Handbook 0f Tibetan Buddhist Symbols โดย Robert Beer ระบุว่าศิลปินในพุทธศาสนามหายานนิกายตันตระยานหรือมนตรายานหรือวัชรยานเอารูปแบบของขวานมาพัฒนาเป็นสัญลักษณ์ทางปัญญาของเทพผู้พิทักษ์ศาสนาหรือพระโพธิสัตว์ปางดุร้ายน่าสะพรึงกลัว

โดยเปลี่ยนรูปแบบของขวานให้ด้านคมมีความโค้งเหมือนพระจันทร์ข้างแรม สันขวานที่หนาทึบเปลี่ยนเป็นรูปแบบหรือสัญลักษณ์ของปัญญา เช่น ตัววัชระหรือสายฟ้า ใบมีดคมโค้งเหมือนดาบที่ใช้ตัดความโง่หรือความชั่วร้าย ด้ามทำด้วยไม้แดงเนื้อแข็ง ผูกโบสีขาว หมายถึง ความบริสุทธิ์แห่งปัญญาญาณที่ผูกมัดความแข็งแกร่งและปลายสุดของด้ามไม้ก็ประดับด้วยวัชระและดวงมณีที่หมายถึงปัญญาแห่งการรับรู้

ทั้งหมดของขวานในมือของเทพผู้พิทักษ์ศาสนาหรือ พระโพธิสัตว์ปางดุร้ายเป็นสัญลักษณ์ที่หมายถึง ความแข็งแกร่ง มั่นคง เฉียบขาดของปัญญาญาณที่จะตัดวงจร แห่งสังสารวัฏคือ การเกิดและการตาย ตัดรากและต้นทาง แห่งทุกข์ทั้งปวง

ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน