ได้ฤกษ์งามยามดีวันขึ้นปีใหม่ของพี่น้องชาวสายเลือดมังกร เพชร โอสถานุเคราะห์ ประธานคณะกรรมการบริหาร บมจ.โอสถสภา (OSP) และทายาทรุ่น 4 ของคุณทวด “แป๊ะ แซ่ลิ้ม” ผู้ก่อตั้งร้านยากิเลน เต๊กเฮงหยู และเจ้าของสูตรยาจีนต้นตำรับโบราณ “กฤษณากลั่นตรากิเลน” อันโด่งดังเมื่อ 128 ปีก่อน นำทีมผู้บริหารระดับสูง วรรณิภา ภักดีบุตร, ธนา ไชยประสิทธิ์, ประธาน ไชยประสิทธิ์ และ สุทธิภา ปัญญามหาทรัพย์ ตัดริบบิ้นเปิดพิพิธภัณฑ์ร้านขายยา “กิเลน เต๊กเฮงหยู” ณ ท่าเรือประวัติศาสตร์ไทย-จีน LHONG (ล้ง 1919)
เพชรอธิบายถึงที่มาของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ว่า ตั้งใจจะให้เป็นสถานที่สำหรับคนรุ่นหลังได้ศึกษาและเรียนรู้ว่าตำรับยาโบราณนั้นเป็นอย่างไร โดยที่นี่เป็นทั้งคลังความรู้ที่รวบรวมคุณค่าภูมิปัญญาศาสตร์สมุนไพรจีนโบราณและต้นตำรับการดูแลตัวเองแบบองค์รวม (Holistic Health) สู่ดินแดนสยามประเทศ และยังเป็นตำนานของร้านยาเก่าแก่ กิเลน เต๊กเฮงหยู ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของบริษัท โอสถสภา จำกัด (มหาชน) ผู้ผลิตและจำหน่ายสินค้าอุปโภคบริโภคชั้นนำของประเทศไทย ในปัจจุบัน
“ในยุคแรกเริ่ม กิเลน เต๊กเฮงหยู เป็นร้านขายของเบ็ดเตล็ดย่านสำเพ็งและมีชื่อเสียงมาจากการจำหน่ายยากฤษณากลั่นซึ่งมีตรากิเลนเป็นเครื่องหมาย สรรพคุณของยานี้คือช่วยบรรเทาโรคปวดท้องต่างๆ จุกเสียด แน่น ใช้วันนี้พรุ่งนี้หายป่วย โดยในสมัยรัชกาลที่ 6 ได้เกิดเหตุการณ์วิกฤตทั้งชาวบ้านและทหารล้มป่วยด้วยโรคอหิวาต์ ยากฤษณากลั่นได้ถูกนำไปแจกจ่ายจนกระทั่งสถานการณ์ดีขึ้น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเล็งเห็นและทรงพระอักษรให้ใช้ยากฤษณากลั่นในการรักษาโรคท้องร่วงในพระราชนิพนธ์กันป่วย พร้อมกับทรงพระราชทานเข็มเสือป่าและนามสกุล ‘โอสถานุเคราะห์’ ต่อมาในปี 2475 ร้านกิเลน เต๊กเฮงหยู ได้ย้ายไปยังถนนเจริญกรุง เปลี่ยนชื่อร้านเป็น ‘โอสถสถาน เต๊กเฮงหยู’ และผลิตยาสามัญประจำบ้านอื่นๆ อีกหลายตัว เช่น ยาอมโบตัน ยาทัมใจ ธุรกิจเจริญเติบโตจนกระทั่งจดทะเบียนเป็นบริษัท โอสถสภา (เต๊กเฮงหยู) จำกัด เมื่อถึงปี 2502 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 โปรดเกล้าฯ พระราชทานครุฑตราตั้งให้แก่บริษัท นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างหาที่สุดมิได้แก่ตระกูลโอสถานุเคราะห์”
จากร้านขายยาดั้งเดิมมาสู่พิพิธภัณฑ์ร้านขายยา กิเลน เต๊กเฮงหยู ที่ถือว่าเป็น ‘พิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิต’ ให้คนรุ่นหลังมาเยี่ยมชม ได้รับประสบการณ์ความรู้กลับไป โดยมีภัณฑารักษ์นักเล่าเรื่องฝีมือดีจากลอนดอน ‘โอ๊ต มณเฑียร’ เป็นที่ปรึกษาในการจัดทำพิพิธภัณฑ์หลากหลายแห่ง มาเล่าเรื่องราวที่น่าสนใจมากมายภายในพิพิธภัณฑ์แห่งนี้
เมื่อเปิดประตูเข้าไปข้างในพิพิธภัณฑ์ร้านขายยา กิเลน เต๊กเฮงหยู ก็ชวนให้รู้สึกเหมือนกับย้อนเวลากลับไปยุคอดีตจริงๆ เพราะที่นี่ได้จำลองบรรยากาศเมื่อ 128 ปีที่แล้วไว้อย่างค่อนข้างครบถ้วนสมบูรณ์ ทั้งโปสเตอร์ขายยา การจำลองโต๊ะทำงานคุณทวดแป๊ะ แซ่ลิ้ม บนโต๊ะก็มีประวัติที่มาเป็นเรื่องเล่าย่อๆ ว่าย้ายมาที่ประเทศไทยและเริ่มต้นธุรกิจร้านยาอย่างไร พร้อมกับอธิบายถึงความหมายของสัญลักษณ์กิเลนซึ่งเป็นสัตว์มงคล และยังมีภาพของคัมภีร์ที่มีความหมายของปราชญ์แฝงอยู่
ถัดไปอีกโซนเป็นการให้ความรู้เรื่องความแตกต่างระหว่างแพทย์แผนไทย-จีนกับตะวันตก อธิบายถึงพลังชี่และความสำคัญของนาฬิกาชีวิต มีโซนที่จัดแสดงเกี่ยวกับยากฤษณากลั่น ที่ให้เห็นตัวอย่างสมุนไพรและส่วนผสมต่างๆ รวม 13 ชนิด เช่น การบูร กานพลู ขี้อ้าย โดยเฉพาะไม้กฤษณาซึ่งเป็นไม้ที่มีคุณค่ามาก คุณสมบัติคือเป็นไม้ที่เมื่อถูกทำให้กิดแผลแล้วจะตกยางซึ่งมีฤทธิ์ช่วยขับความชื้นในม้ามหรือไต ตามหลักแพทย์แผนจีนคือน้ำมันกฤษณาจะช่วยให้พลังชี่ในร่างกายไหลเวียนดีขึ้น
และที่เป็นไฮไลท์ของพิพิธภัณฑ์ก็คือการจำลองตู้ใส่ยาสมุนไพรโบราณขนาดใหญ่ โดยแต่ละลิ้นชักได้รวบรวมขุมทรัพย์ของตระกูลโอสถานุเคราะห์ ก็คือ เกียรติคุณของบริษัท ประวัติ เกร็ดต่างๆ ที่เกี่ยวกับโอสถสภาหรือร้านเต๊กเฮงหยู เช่น ปรัชญาในการดำเนินธุรกิจของโอสถสภาที่มีมาแต่ดั้งเดิม 4 ประการ ได้แก่ มองเห็นแก่ประโยชน์ของผู้อื่นมากกว่าตนเอง คิดถึงน้ำใจของผู้อื่นมากกว่าเงินตรา มีความซื่อสัตย์ในการประกอบอาชีพ รักษาไว้ซึ่งจรรยาบรรณของธุรกิจ, คำแปลของเต๊กเฮงหยู ได้แก่ คุณธรรม ถาวรตลอดกาล เต็มเปี่ยม อุดมสมบูรณ์, เหตุผลที่บางฉลากยาจึงต้องเป็นสีทอง เป็นต้น
พิพิธภัณฑ์ร้านขายยา ‘กิเลน เต๊กเฮงหยู’ จึงเปรียบเสมือนตู้ยาแห่งกาลเวลาที่จะนำพาทุกท่านย้อนกลับไปสัมผัสกลิ่นอายแห่งคุณค่าของศาสตร์สมุนไพร และจุดเริ่มต้นของยักษ์ใหญ่ผู้ผลิตและจำหน่ายสินค้าอุปโภคบริโภค ‘บริษัท โอสถสภา จำกัด (มหาชน)’ เปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่ 10.00-20.00 น. ณ ล้ง 1919 ย่านคลองสาน สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่เฟซบุ๊ค KilenTeckHengYoo
