รู้หรือไม่ การกินยา ไม่ใช่คำตอบของการรักษาเสมอไป ซ้ำร้ายอาจทำให้เจ็บป่วยหนักกว่าเดิม
เพราะคนไทยจำนวนมากยังเคยชินกับการซื้อยากินเอง แทนที่จะไปพบแพทย์เพื่อตรวจสอบอาการ และรับยาที่ถูกต้องตามโรคนั้นๆ โดยไม่รู้ว่า การซื้อยากินเองเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญที่ทำให้เราต้องเผชิญอันตรายที่ร้ายแรงกว่าเดิมอย่าง ‘เชื้อดื้อยา’
เชื้อดื้อยา คือ ภาวะที่เชื้อแบคทีเรียต่อต้านยาปฏิชีวนะ ทำให้การรักษาผู้ป่วยติดเชื้อไม่ได้ผลดีดังเดิม อาจต้องใช้เวลารักษานานขึ้น เสียค่าใช้จ่ายในการรักษาแพงขึ้น หรืออาจเสี่ยงต่อการเสียชีวิต
อย่างกรณี คุณปรีดา อ่อนจินดา ช่างติดตั้งเครื่องเสียงรถยนต์ อายุ 41 ปี หนึ่งในเหยื่อของเชื้อดื้อยาที่จะขอเล่าถึงต่อไปนี้
เชื้อดื้อยาพาทรุดหนัก
ปกติคุณปรีดามีสุขภาพแข็งแรง จนเมื่อประมาณ 4-5 ปีก่อน เขามีอาการปัสสาวะไม่ออก และได้ไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาลและรับการรักษาจนหายดี จนเมื่อต้นปี เขาเริ่มมีอาการปัสสาวะไม่ออกอีกครั้ง แต่ครั้งนี้เขากลับคิดว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย และตัดสินใจไปซื้อยากินเอง…
แทนที่จะหาย กลับทรุดหนัก เขามีอาการไข้หนาวสั่นถึงขั้นทำงานไม่ได้
จนต้องไปรักษาที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่ง แต่คราวนี้แม้จะได้รับยา แต่กลับไม่ดีขึ้น กลางคืนมีอาการไข้หนาวสั่น ปัสสาวะปวดแสบทรมาน ที่สำคัญค่าใช้จ่ายในการรักษากลับทวีตามตัว โชคดีที่นายจ้างช่วยพาคุณปรีดาไปตรวจอาการเพิ่มเติมกับ ผศ.นพ. กำธร มาลาธรรม รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลรามาธิบดี ซึ่งได้อธิบายให้ฟังว่า
“คุณปรีดามีการอักเสบที่ทางเดินปัสสาวะ คาดว่าเชื้ออาจจะลุกลามเข้ากระแสเลือดจึงมีอาการรุนแรง และเชื้ออาจจะดื้อยาเพราะผู้ป่วยซื้อยาปฏิชีวนะกินเองมานาน แพทย์จึงต้องเริ่มต้นการรักษาด้วยยาฆ่าเชื้อที่ออกฤทธิ์ได้กว้างขวางมาก ในทางการแพทย์เรียกว่า Broad Spectrum สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้หลายสิบชนิด แต่ต้องใช้ด้วยความระมัดระวัง ถ้าใช้ยาฆ่าเชื้อชนิดออกฤทธิ์กว้างแบบนั้นมันจะกวาดเชื้อไปหมด อาจทำให้เหลือแต่เชื้อดื้อยารุนแรงและไม่มียาให้ใช้รักษาต่อ ซึ่งผลการเพาะเชื้อก็พบว่าเชื้อดื้อยาจริง แต่มียาที่ออกฤทธิ์ทำลายเชื้อได้ดีและไม่ใช่ชนิดที่มีฤทธิ์ในการทำลายเชื้อหลาย ๆ ชนิด ผมจึงเลือกใช้ยาชนิดหลัง เมื่อหายดีแล้วก็หยุดยาทันที”
คุณปรีดาได้กล่าวเสริมอีกว่า
“พอได้รับยาตัวนี้เข้าไป อาการก็ดีขึ้นเรื่อยๆ ค่าใช้จ่ายก็ลดลงเป็นครึ่งๆเลยครับ เข็ดเลยครับ ไม่เอาแล้วครับ..ซื้อยากินเอง ตอนนี้ผมก็คอยเตือนคนใกล้ชิดว่า เชื้อดื้อยาอาจเกิดขึ้นได้กับทุกคน เราไม่ควรซื้อยากินเอง เพราะมีผลอันตรายต่อร่างกายได้ ดีที่สุดให้ไปปรึกษาคุณหมอดีกว่าครับ”
คุณหมอขอเตือน
ก่อนจากกันคุณหมอกำธรได้ให้คำแนะนำสำหรับทุกคนในการเลี่ยงการเป็นเชื้อดื้อยาไว้อีกด้วยว่า
- ไม่ควรกินยาพร่ำเพรื่อ
- ถ้าหากจำเป็นต้องกินยาก็ให้กินยาให้ครบขนาดตามคำสั่ง ไม่นำยาที่กินเหลือ หรือยาของคนอื่นมากิน
- ถ้าเป็นไข้หวัดซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเชื้อไวรัส อย่ากินยาปฏิชีวนะ ให้พักผ่อนและดื่มน้ำให้เพียงพอ ร่างกายเราจะปรับสมดุลสู่สภาพปกติตามธรรมชาติจนดีขึ้น ถ้ามีอาการมากให้ไปรับการตรวจรักษาจากแพทย์เพราะบางรายอาจมีภาวะปอดอักเสบแทรกซ้อน
ปัจจุบันมีคนไทยที่เสียชีวิตจากเชื้อดื้อยาชั่วโมงละ 4 คน ซึ่งเป็นประจักษ์พยานถึงอันตรายของเชื้อดื้อยา อย่างไรก็ตาม เราไม่จำเป็นต้องตื่นตระหนกจนเกินกว่าเหตุ แต่ควรตระหนักรู้ถึงต้นเหตุ และป้องกันเสียแต่วันนี้ โดยเริ่มต้นที่พฤติกรรมการกินยาของตัวเอง และคนใกล้ชิด แต่ถ้าต้องการข้อมูลเพิ่มเติม สามารถติดตามได้ที่นี่ http://atb-aware.thaidrugwatch.org/
