ไม้ดอกไม้ประดับ

รักเร่ (ภาคกลาง) ชื่อสามัญ Dahlia ชื่อวิทยาศาสตร์ Dahlia pinnata Cavanilles วงศ์ COMPOSITAE ถิ่นกำเนิดมาจากอเมริกากลาง      รักเร่ จัดอยู่ในกลุ่มของไม้ดอกที่มีความสวยเป็นอมตะ เริ่มตั้งแต่ ความงามของกลีบดอกที่มีทั้งกลีบหลอด กลีบซ้อน กลีบเดี่ยว สีสันของดอกก็ละลานตา ก้านดอกแข็งแรง ทนทาน จึงเป็นไม้ดอกชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลายทั่วโลก โดยเฉพาะในต่างประเทศ นิยมปลูกรักเร่เป็นไม้ประดับสวน มีดอกชูช่ออวดสีสันหลากหลายสี สวยงามประทับใจแบบไม่รู้ลืมเลยทีเดียว ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ต้น : เป็นพรรณไม้ล้มลุก มีหัวอยู่ใต้ดิน ลำต้นตรง ใบ : ใบประกอบออกตรงข้ามกัน ใบย่อยสีเขียวเข้ม ตรงปลายใบจะแหลม ขอบใบจักเป็นซี่ฟันแกมฟันเลื่อย ดอก : ดอกช่อแบบเดียวกับเบญจมาศและทานตะวัน มีสีเกือบทุกสี เช่น ม่วง แดง ชมพู ส้ม เหลือง ขาว หรือมี 2 สี ในดอกเดียวกัน ผล : ผลแห้งจะมีลักษณะเป็นรูปขอบขนาน แบน มีผิวเกลี้ยง เมล็ด : มีลักษณะเป็นรูปไข่ การขยายพันธุ์ รักเร่ สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ปักชำกิ่ง ต่อกิ่ง ใช้ราก ต้นจะโทรมเมื่อดอกบานเต็มที่แล้ว แต่จะมีรากที่เป็นหัวในดิน ขุดและชำเพื่อให้เจริญเป็นต้นกล้

ดาหลา เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดบริเวณป่าร้อนชื้น นิยมปลูกมากในภาคใต้ของประเทศไทย  ดาหลาถือเป็นดอกไม้ที่อยู่คู่กับคนไทยมาเป็นระยะเวลานาน เช่น หลักฐานจากวรรณคดีเรืองลิลิตพระลอ ถูกแต่งขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นต้น ปัจจุบันสามารถพบดาหลาได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย สามารถพบได้ทั้งในธรรมชาติ และพบตามอาคารบ้านเรือน สวนสาธารณะ หรือการปลูกเพื่อจำหน่าย แต่จะพบได้มากทางภาคใต้ เพราะคนในภาคใต้นำดาหลามาใช้ประโยชน์มาตั้งแต่ในอดีตแล้ว เพราะด้วยสรรพคุณทางยาที่หลากหลาย เช่น ใช้ขับลม แก้ปวดหัว ต้านมะเร็ง โรคเกาต์ ดาหลาจัดเป็นไม้ล้มลุก มีลำต้นหรือเหง้าอยู่ใต้ดิน เหง้านี้จะเป็นบริเวณที่เกิดของหน่อดอก และหน่อต้น ส่วนลำต้นเหนือดินเป็นกาบใบที่โอบซ้อนกันแน่นคล้ายข่า เรียกว่าลำต้นเทียม โดยลำต้นเทียมที่อยู่เหนือดินจะมีสีเขียวเข้มสูงประมาณ 2-5 เมตร ใบเป็นใบเดี่ยวมีลักษณะคล้ายใบข่า เป็นรูปทรงยาวเรียว ไม่มีก้านใบ ใบเป็นสีเขียวเข้มเป็นมันผิวใบเกลี้ยง ดอกออกเป็นดอกเดี่ยวเป็นช่องอกขึ้นจากเหง้าใต้ดิน ส่วนกลีบดอกจะหนา ผิวเรียบเป็นมันวาวคล้ายพลาสติก กลีบดอกด้านนอกมีขนาดใหญ่ แล้วค่อยๆ ลดขนาดลงเข้าสู่ด้านใน ตรงศูนย

หลายคนปลูกปทุมา มาแล้วหลายปี แต่ประสบปัญหา การผลิตหัวพันธุ์ปทุมาไม่ได้คุณภาพ เกิดโรคหัวเน่าเข้าทำลาย จนไม่สามารถใช้ขยายพันธุ์ต่อไปได้ ไม่ว่าจะพยายามปรับปรุงวิธีการปลูกมาแล้วหลายครั้งก็ตาม แต่ไม่ประสบความสำเร็จ หากใครเจอปัญหาดังกล่าว หมอเกษตร ทองกวาว มีคำตอบในการแก้ไขปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนี้ โรคพืชของปทุมา ปทุมาเป็นพืชอ่อนแอต่อโรคหัวเน่าหรือโรคเหี่ยวที่เกิดจากการเข้าทำลายของเชื้อแบคทีเรีย จึงนับว่าเป็นอุปสรรคสำคัญในการส่งหัวพันธุ์ออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศ อาการของโรคระยะแรกพบว่า ใบแก่ที่ส่วนล่างห่อม้วนเป็นหลอดคล้ายการขาดน้ำ หน่อที่เกิดใหม่คล้ายมีรอยช้ำ ต่อมาต้นจะหักพับลงและเน่าตายในที่สุด เมื่อผ่าหัวออกจะเห็นเป็นเนื้อแก้ว มีกลิ่นเหม็น โรคนี้มักระบาดรุนแรงในฤดูฝน และสามารถแพร่ระบาดไปยังแปลงปทุมาที่ปลูกในบริเวณใกล้เคียง หรืออาจปนเปื้อนไปกับหัวพันธุ์ได้ วิธีป้องกันและกำจัดโรค วิธีป้องกันกำจัดโรคทำได้ไม่ยาก คือไม่นำหัวพันธุ์จากแหล่งปลูกที่เป็นโรคหัวเน่ามาปลูก การเลือกพื้นที่ปลูก ต้องไม่เคยปลูกพริก มะเขือเทศ ยาสูบ มันฝรั่ง ผักโขม ขิง และข่า มาก่อน ไถพรวนและตากดินฆ่าเชื้อโรคอย่างน้อย

“กล้วยไม้สกุลช้าง” มีหลายชนิดมากในบ้านเรา เช่น ช้างแดง, ช้างเผือก, ช้างกระ, ช้างพลาย, ช้างค่อม, ช้างส้ม, ช้างการ์ตูน ฯลฯ และมีการพัฒนาลูกไม้ใหม่ๆ ลูกผสมขึ้นอยู่เสมอ พอเข้าสู่ฤดูหนาว ราวเดือนพฤศจิกายน ช้างก็จะเริ่มแทงช่อดอกออกมาแล้ว ดอกจะเริ่มบานได้เดือนธันวาคม – เดือนมกราคม ของทุกปี ส่วนการออกดอกจะมากหรือน้อยนั้นก็ต้องขึ้นอยู่กับว่าถ้าอากาศเย็นมากช้างก็จะออกดอกแทงช่อดี กล้วยไม้สกุลช้าง มีการเจริญเติบโตแบบฐานเดี่ยว มีลักษณะแตกต่างไปจากกล้วยไม้สกุลอื่นๆ คือ มีลำต้นสั้น แข็งแรง ใบแข็ง หนาค่อนข้างยาว อวบน้ำ เรียงชิดกันอยู่บนลำต้น ใบเป็นร่อง หน้าตัดของใบรูปตัววี สันล่างของใบเห็นได้ชัด ใบอาจมีเส้นใบเป็นเส้นขนานสีจางๆ หลายๆ เส้นตามความยาวของใบ ปลายใบหยักมน หรือเป็นฟันแหลมไม่เท่ากัน รากเป็นระบบรากอากาศ มีขนาดใหญ่ แขนงรากใหญ่ ปลายรากมีสีเขียวซึ่งสามารถปรุงอาหารด้วยวิธีสังเคราะห์ด้วยแสงได้ ช่อดอกอาจห้อยลงหรือตั้งขึ้น ความยาวของช่อดอกเกือบเท่าๆ กับความยาวของใบ ดอกมีเป็นจำนวนมาก แน่นช่อดอก กลีบนอกและกลีบในของดอกแผ่ออก อาจมีจุดหรือไม่มีจุด สีม่วงหรือสีน้ำเงินก็ได้ ขนาดของกลีบนอกโตกว่ากลีบใน เส้าเกส

ไม้ดอกไม้ประดับนอกจากปลูกเพื่อความสวยงามแล้ว กระแสในเรื่องของการนำมาประดับอาหารหรือประดับบนขนมก็ได้รับความนิยมด้วยเช่นกัน เพราะด้วยสีสันสวยงามที่มีความหลากหลาย เมื่อนำมาประดับตกแต่งแล้ว ช่วยเพิ่มสีสันชวนมองชวนทานไม่น้อยทีเดียว ซึ่งดอกไม้ที่นำมาตกแต่งนั้น นอกจากปลูกเพื่อความสวยงาม ยังสามารถช่วยเพิ่มรายได้ให้กับผู้ปลูกได้อีกหนึ่งช่องทาง   คุณสิรินทร์ กล้วยพนาวัน เลขานุการบริษัท ได้นำความชอบจากการที่ปลูกดอกไม้มาสร้างอาชีพเสริม โดยเธอได้ปลูกไม้ดอกหลายชนิด อยู่ ณ เลขที่ 219/122 ซอยประชาชื่น 37 แขวงวงศ์สว่าง เขตบางซื่อ กรุงเทพมหานคร ด้วยการเช่าพื้นที่แห่งนี้นำมาทำสวนไม้ดอกกินได้ จากที่ต้องการทำเพื่อเป็นสถานที่ให้ลูกได้เล่นในวันหยุด แต่กลับทำเงินให้กับเธอได้ดีทีเดียว   โควิด-19 เป็นเหตุ จึงเกิดงานทางเกษตร คุณสิรินทร์ เล่าให้ฟังว่า ปัจจุบันยังคงมีงานประจำทำอยู่ เป็นเลขาอยู่ในบริษัทแห่งหนึ่ง ย้อนไปเมื่อ 2 ปีก่อน สถานการณ์โควิด-19 ในช่วงนั้นค่อนข้างมีการระบาด จึงทำให้เธอต้องทำงานอยู่ที่บ้าน (Work From Home) มากขึ้น ด้วยความที่ไม่ได้ออกไปไหนและเห็นลูกๆ ที่พักอยู่ในคอนโดฯ เล่นแต่โทรศัพท์มือถื

เบญจมาศ เป็นไม้ดอกล้มลุก มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศจีนและญี่ปุ่น ถ้าแบ่งตามลักษณะการใช้ประโยชน์ก็จะแบ่งได้เป็นเบญจมาศที่ปลูกเพื่อตัดดอกกับเบญจมาศที่ปลูกเพื่อเป็นไม้กระถาง ในปัจจุบันมีการพัฒนาพันธุ์ของเบญจมาศกระถางกันมากมาย นอกจากความหลากหลายสีสันแล้ว ยังมีความหลากหลายในลักษณะของรูปทรงดอกอีกด้วย และการแตกทรงพุ่มและการเจริญเติบโตของเบญจมาศกระถางก็ยังมีความแตกต่างกัน โครงการพัฒนาบ้านโปงตามพระราชดำริ เป็นโครงการที่เกิดขึ้นจากที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) ได้เสด็จพระราชดำเนิน ทอดพระเนตรความเป็นอยู่ของชาวบ้าน ที่บ้านโปง ในปี พ.ศ. 2527 ด้วยทรงทราบว่าราษฎรชาวบ้านโปงมีการอนุรักษ์ป่าและต้นน้ำลำธารเป็นอย่างดี เนื่องจากบริเวณแถบนี้เป็นแหล่งต้นน้ำของห้วยโจ้ ซึ่งจะไหลไปรวมกันเป็นแม่น้ำแม่ปิง จึงได้มีพระราชดำริให้มหาวิทยาลัยแม่โจ้จัดหาพืชพรรณที่เหมาะสมในการปลูกเลี้ยงมาให้ชาวบ้านแม่โปง เพื่อจะได้มีอาชีพเป็นหลักเป็นฐานโดยไม่ต้องไปรบกวนแหล่งต้นน้ำลำธาร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ โดยฝ่ายพัฒนาเกษตรที่สูง สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร จึงได้รับสนองพระราชดำริโ

ชวนชม เป็นพรรณไม้ที่ได้รับความนิยมกันมากในกลุ่มที่ชื่นชอบการสร้างจินตนาการ การจัดตกแต่งรูปทรงของต้นชวนชมที่ต้องใช้เวลาทะนุถนอมกันมานานมากกว่าการปลูกพืชอื่นๆ เพื่อให้เกิดความสวยงามในรูปแบบของตนเอง ทั้งในด้านทรงต้น ราก กิ่งก้าน ด้วยเหตุผลที่ว่าชวนชมเป็นไม้มงคลที่สวยงาม การปฏิบัติดูแลรักษาง่าย ทนต่อความแห้งแล้ง คือไม่ต้องรดน้ำมาก เพราะเป็นพืชอวบน้ำ เลี้ยงง่าย เป็นพืชที่ชื่นชอบเฉพาะกลุ่ม อย่างไรก็ตาม ที่จังหวัดเชียงใหม่มีผู้ที่นิยมชมชอบความสวยงามของต้นชวนชมอยู่หลายราย มีการจัดการประกวดชวนชมอยู่บ่อยครั้ง ทั้งในงานบุปผชาติ งานมหกรรมไม้ดอกไม้ประดับ งานประกวดเฉพาะต้นชวนชม ผู้เขียนได้พบกับ คุณเกรียงไกร ไชยพิเศษ ทำงานประจำที่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช แต่มีใจรักการปลูกชวนชม จึงได้ร่วมมือกับ คุณพงษ์ชัย ไชยพิเศษ พี่ชายที่ทำงานที่สำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร เขต 6 เชียงใหม่ เริ่มต้นปลูกต้นชวนชมที่สวนบ้านดอนปิน ตำบลแม่เหียะ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ใช้เวลาประมาณ 3 ปี มีต้นชวนชมทั้งขนาดใหญ่และต้นเล็กที่กำลังขยายพันธุ์ลูกผสมจำนวนมากเต็มพื้นที่ จึงได้ขยายพื้นที่ออกไปปลูกที่บ้านของตนเองท