พ.ร.บ.ข้าว
เมื่อวันที่ 14 ก.พ. ที่รัฐสภา นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ในฐานะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณร่าง พ.ร.บ. ข้าว เปิดเผยว่า ขอยืนยันคณะกรรมาธิการฯ ไม่ได้มีการแก้ไขบทบัญญัติของกฎหมายดังกล่าว เพื่อให้ชาวนาต้องติดคุกแต่อย่างใด โดยประเด็นที่มีการวิพากษ์วิจารณ์เกี่ยวกับการห้ามไม่ให้เก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เองนั้น เป็นบทบัญญัติที่ห้ามเฉพาะกลุ่มนายทุนเท่านั้น แต่ถ้าเป็นกลุ่มชาวนาที่ไม่ได้เป็นผู้ประกอบการมีการเก็บเมล็ดพันธุ์เอาไว้ และทำการแลกเปลี่ยนกันในเครือข่ายชาวนาด้วยกันจะไม่มีความผิด นายกิตติศักดิ์ กล่าวอีกว่า ที่สำคัญกฎหมายฉบับนี้ไม่ได้เป็นการเอื้อนายทุนยักษ์ใหญ่ตามที่หลายฝ่ายกล่าวหา เพราะถ้าชาวนาที่มีเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ดี ก็สามารถทำการซื้อขายแลกเปลี่ยนได้อย่างอิสระ เว้นแต่ชาวนาจะไปทำในลักษณะที่เป็นผู้ประกอบการเพื่อค้ากำไรเสียเอง เช่นนี้ก็ต้องขออนุญาตจากกรมการข้าวเสียก่อน ดังนั้น ยืนยันได้ว่า สนช. ไม่ได้มีการแก้ไขเพื่อปิดกั้นการพัฒนาเมล็ดพันธุ์ข้าวแต่ประการใด จึงอยากให้ทุกฝ่ายเข้าใจตามนี้ด้วย นายกิตติศักดิ์ กล่าวว่า ขณะนี้คณะกรรมาธิการฯ ได้พิจารณาร่างกฎหมายใกล้เสร็จสิ
ต้นสายปลายเหตุการเสวนา “ร่าง พ.ร.บ. ข้าว พ.ศ. …. : ทำอย่างไร ให้เกิดประโยชน์อย่างแท้จริง” จัดโดยสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) พร้อมกับ 4 สมาคมผู้ส่งออก โรงสีข้าว ผู้รวบรวมและจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าว และชาวนาไทย ได้ส่งสัญญาณถึงคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) เห็นพ้องค้านสุดลิ่ม หากรัฐบาลยังดันทุรังผลักดัน พ.ร.บ. ข้าว เพื่อเป็นของขวัญชาวนา รังแต่จะส่งผลกระทบหนักต่อชาวนาเสียเอง เพราะทั้งหมดเห็นตรงกันว่า ขัดต่อรัฐธรรมนูญ มาตรา 77 โดยถ้อยคำสำคัญระบุว่า รัฐพึงจัดให้มีกฎหมายเพียงเท่าที่จำเป็น แนะสางบทบาท ขรก. หวั่นปมพันธุ์ข้าวบานปลาย นายนิพนธ์ พัวพงศกร นักวิชาการเกียรติคุณ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) เปิดเผยว่า หากมองย้อนไปที่เจตนารมณ์แรกกับความจำเป็นต้องมี พ.ร.บ. ฉบับนี้ เพื่อปรับปรุงชีวิตความเป็นอยู่ของชาวนาไทยให้มีชีวิตที่ดีขึ้น ทำให้การพิจารณา พ.ร.บ. ข้าว ในวาระ 1 ชั้นกรรมาธิการ ผ่านฉลุย แต่เมื่อมีการเพิ่มและปรับแก้ กลับพบจุดอ่อนหลายมาตราที่ต้องตั้งคำถาม โดยเฉพาะมาตราการพัฒนา หลายหมวดได้เพิ่มกฎหมายที่มุ่งเข้ามากำกับ ควบคุมเพียงอย่างเดียว โดยที่รัฐคิดว่าการ
รศ.ดร. นิพนธ์ พัวพงศกร นักวิชาการเกียรติคุณ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) เปิดเผย “ประชาชาติธุรกิจ” ว่า ตามที่ได้ศึกษาเนื้อหา ร่างแก้ไข พ.ร.บ. ข้าว พ.ศ. … ซึ่งทางคณะกรรมาธิการวิสามัญ จะสรุปเตรียมจะเสนอสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) พิจารณาวาระ 2 และวาระ 3 ในเร็วๆ นี้ เห็นว่า ร่างแก้ไขดังกล่าวยังมีจุดที่น่าจะเป็นปัญหา เพราะยังไม่ได้แก้ไขประเด็นใหญ่ที่น่าจะส่งผลกระทบต่อการทำธุรกิจและการทำการเกษตร โดยเฉพาะเรื่องการพัฒนาและการค้าเมล็ดพันธุ์ ตามมาตรา 27 กฎหมายให้อำนาจเฉพาะการค้าเมล็ดพันธุ์ที่ได้รับการรับรองจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ นั่นหมายความว่า ชาวนาที่ทำเกษตรและมีวิถีชีวิตในการเก็บเมล็ดพันธุ์ใช้เองแบบในอดีตจะไม่สามารถทำได้ เพราะมีโทษสูงถึง จำคุก 1 ปี และปรับ 1 แสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ “ต้องเข้าใจระบบก่อนว่า ชาวนามีการเก็บและพัฒนาพันธุ์ข้าวใช้เอง ทำให้เกิดพันธุ์ดีๆ เช่น ข้าวเสาไห้ หรือข้าวสังข์หยด แต่การพัฒนาโดยชาวนาจะเป็นแบบค่อยเป็นค่อยไป ไม่ใช่ระบบบริษัทที่จะมีการขึ้นทะเบียนรับรอง หากกฎหมายมีผล นอกจากจะไม่สร้างแรงจูงใจในการพัฒนาพันธุ์แล้ว ยังกำหนดโทษสูงถึง จำคุก 1 ปี และปรับ
นายกิตติศักดิ์ รัตนวราหะ สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) และสมาชิก สนช. 25 คน ร่วมกันเสนอร่าง พ.ร.บ. ข้าว ฉบับที่ พ.ศ. … ต่อที่ประชุม สนช. โดยร่าง กม. ฉบับนี้กำหนดให้มี “คณะกรรมการข้าว” หรือ คกข. โดยขณะนี้อยู่ในระหว่างการฟังความคิดเห็นตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 77 ตั้งบอร์ดข้าว นายกฯ เป็นประธาน สาระสำคัญของร่างพระราชบัญญัติข้าว ฉบับที่ พ.ศ. … ประกอบด้วย มาตรา 6 ให้มีคณะกรรมการข้าว (คกข.) มีนายกรัฐมนตรี หรือรองนายกฯ เป็นประธาน มีคณะกรรมการโดยตำแหน่ง ได้แก่ รมว. เกษตรและสหกรณ์ รมว. พาณิชย์ ปลัดกระทรวงการคลัง เกษตรฯ พาณิชย์ มหาดไทย อุตสาหกรรม เลขาธิการสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจฯ อธิบดีกรมการค้าต่างประเทศ กรมการค้าภายใน กรมชลประทาน กรมพัฒนาที่ดิน กรมวิชาการเกษตร กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กรมส่งเสริมการเกษตร กรมส่งเสริมสหกรณ์ เลขาธิการสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม เลขาธิการสำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ เลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร ประธานสภาเกษตรกรแห่งชาติ และผู้จัดการธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) นอกจากนี้ ยังให้มีกรรมการผู้แทน