มะนาวแป้น
“มะนาว” พืชเศรษฐกิจสำคัญคู่ครัวไทยมานาน นอกจากรสชาติเปรี้ยว ที่ใช้ในการปรุงรสเพื่อเพิ่มรสชาติของอาหารให้มีความจัดจ้านมากขึ้นแล้ว ยังมีสรรพคุณทางยา เพราะฉะนั้นจะปฏิเสธไม่ได้เลยว่าทำไม มะนาว จึงกลายเป็นพืชในกระแสที่เกษตรกรไทยให้ความสนใจที่จะปลูกเป็นพืชสร้างรายได้มาตลอดกาล คุณพนัชกร ทรงวัฒนา หรือ คุณมุก อยู่บ้านเลขที่ 88 หมู่ที่ 1 ตำบลยกกระบัตร อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร ทายาทรุ่นที่ 3 ของ สวนวัฒนาการเกษตร ดีกรีปริญญาตรี จากมหาวิทยาลัยศิลปากร อดีตพนักงานออฟฟิศเมืองกรุง ผันตัวเป็นเกษตรกรสานต่องานสวนมะพร้าวน้ำหอม และสวนมะนาวแป้น บ้านแพ้ว ของที่บ้าน โดยมีคุณพ่อเป็นพี่เลี้ยงสอนงานในสวนจนเริ่มเกิดความชำนาญ มาผสมผสานกับความคิดของคนรุ่นใหม่เข้ามาเป็นเสาหลักในการทำตลาด การแปรรูป รวมถึงการสร้างมาตรฐาน GAP และ GI ให้กับผลไม้ภายในสวน เกิดเป็นรายได้ให้ครอบครัวและคนในชุมชน “มะนาวแป้น บ้านแพ้ว” เปลือกบาง น้ำเยอะ มีความหอมพิเศษ คุณมุก บอกว่า ที่สวนวัฒนาการเกษตรแห่งนี้ เป็นสวนที่คุณพ่อได้รับมรดกสืบทอดมาตั้งแต่รุ่นก๋ง ตนเป็นรุ่นที่ 3 เข้ามาเรียนรู้งานตั้งแต่การปลูก การดูแลผลผลิตในสวน รวมถึงการเข้ามา
อดีตวิศวกร ปลดหนี้ให้พ่อแม่ พร้อมสร้างอาชีพใหม่ที่มั่นคง ให้กับตัวเองด้วยการปลูกมะนาว คุณธรรมรัตน์ แย้มขจร หรือ พี่ต้น อดีตวิศวกรคุมเครื่องจักร อยู่บ้านเลขที่ 151 ซอยวัดสุขใจ ถนนนิมิตใหม่ แขวงสามวาตะวันออก เขตคลองสามวา กรุงเทพมหานคร ที่หันมาเอาดีด้านการเกษตร จนทุกวันนี้มีรายได้เป็นกอบเป็นกำจากการขายมะนาว พร้อมมีแนวคิดที่ก้าวหน้า ปลูกมะนาวไม่จำเป็นต้องขายผลสดเพียงอย่างเดียว แต่รู้ไหมว่า มะนาว 1 ต้น สามารถตอนกิ่งขายได้เป็น 100-200 กิ่ง ราคากิ่งละ 60-80 บาท ขายได้ตลอดทั้งปี เพียงแค่เจ้าของสวนต้องสร้างความน่าเชื่อถือให้กับลูกค้าให้ได้ ออกจากงานประจำ มาทำเกษตร ช่วยปลดหนี้ให้พ่อแม่ พี่ต้น เล่าว่า ก่อนที่จะมาทำสวนมะนาว ตนเป็นวิศวกรคุมเครื่องจักรมานานนับ 10 ปี ใช้ชีวิตในเมืองกรุง ค่าใช้จ่ายสูง มีเงินเดือนหลายหมื่นแต่ก็ไม่เคยเหลือ จึงคิดว่าอยากกลับมาช่วยพ่อแม่ทำการเกษตร แต่ตอนนั้นยังไม่รู้ว่าจะทำอะไร พ่อแม่เป็นชาวนาอยู่แล้ว แต่ยิ่งทำยิ่งเป็นหนี้ จึงอยากกลับมาเปลี่ยนแปลงที่บ้าน อยากทำให้พ่อแม่รู้ว่าเราก็สามารถดูแลเลี้ยงเขาได้จากอาชีพเกษตรกรรม จึงอยากทดลองทำอะไรแปลกๆ เพราะอาจจะเป็นวิธีที่สามารถทำ
มะนาว ถือเป็นหนึ่งในพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของอำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร บ้านแพ้ว ในแต่ละวันจะมีผลผลิตมะนาวออกสู่ผู้บริโภค โดยผ่านพ่อค้าคนกลาง ซึ่งจะไปเดินทางรวบรวมนะนาวจากสวนต่างๆ ส่งตลาดค้าส่งที่สำคัญ เช่น ตลาดปากคลองตลาด ตลาดไท เป็นต้น คุณสมใจ หรือ บอย เทพจินดา อยู่บ้านเลขที่ 14 หมู่ 9 ตำบลหนองสองห้อง อำเภอบ้านแพ้ว โทร.08-9826-4202 เป็นหนึ่งในเกษตรกรผู้ปลูกมะนาว ที่เน้นการจำหน่ายทั้งผลมะนาวและกิ่งพันธุ์มะนาว โดยมีพื้นที่ปลูกทั้งสิ้น 22 ไร่ คุณบอย บอกว่า ครอบครัวเทพจินดาได้ปลูกมะนาวกันมานานกว่า 10 ปีแล้ว และได้หยุดไปปลูกองุ่นอยู่ระยะหนึ่ง ประมาณ 4 ปี แต่การปลูกองุ่นต้องประสบปัญหาต้นทุนที่สูงมาก ทำให้รับไม่ไหว จึงปรับเปลี่ยนกิจกรรมการปลูกพืชกลับมาเป็นมะนาวเหมือนเดิมจนถึงทุกวันนี้ “มะนาวยังเป็นไม้ผลที่ให้ผลตอบแทนดี แต่ทั้งนี้ต้องขึ้นกับราคาตลาดด้วย ถ้าราคาดี ไม่มีการให้นำเข้าจากต่างประเทศ นับเป็นพืชที่สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรได้ดีชนิดหนึ่งทีเดียว” คุณบอย กล่าว ปัจจุบันที่สวนแห่งนี้จะมีผลผลิตมะนาวพันธุ์แป้นทะวายออกสู่ตลาดอย่างสม่ำเสมอทั้งปี “สาเหตุที่เลือกปลูกมะนาวพันธุ์แป้นพวงนั้น
พื้นที่หมู่ที่ 10 ตำบลห้วยหอม อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ ส่วนใหญ่เกษตรกรใช้พื้นที่ทำการเกษตรในรูปแบบของไร่มะขามเทศ ไร่อ้อย และท้องนา อีกจำนวนหนึ่งปล่อยเป็นที่รกร้างว่างเปล่า เนื่องจากพื้นที่บริเวณนี้ ขาดแคลนน้ำที่ใช้ในการทำการเกษตร เนื่องจากระบบชลประทานเข้าไม่ถึง จำนวนมากต้องขุดบ่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ สำหรับพืชไร่และพืชสวน ส่วนที่นา อาศัยความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติ หากมีเกษตรกรคนใด ปลูกพืชที่นอกเหนือจากที่กล่าวข้างต้น ในบางโอกาสจะถูกมองว่า มีความคิดที่แปลกแตกต่าง แต่ความคิดที่แปลกแตกต่างของเกษตรกรที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ จัดว่าเป็นความคิดที่แปลกแตกต่าง เพื่อก้าวสู่การพัฒนา ในแบบฉบับของเกษตรกรตัวจริง ช่วงสายในปลายฤดูหนาว “เทคโนโลยีชาวบ้าน” เดินทางไปยัง หมู่ที่ 10 ตำบลห้วยหอม อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ เพื่อพบกับเกษตรกรหนุ่ม คุณณรงค์ ร่างใหญ่ ผู้ซึ่งผันพื้นที่ปลูกอ้อยเกือบ 3 ไร่ มาปลูกมะนาวแทน “ใครๆ ก็คิดว่าผมบ้า หรือไม่ก็คิดแปลกแยกจากคนอื่น เพราะไม่มีใครคิดทำสวนมะนาวเลย” คุณณรงค์ มีความรู้ทางด้านกฎหมาย จบการศึกษาระดับเนติบัณฑิต ชีวิตการทำงานก้าวเข้าสู่ระบบลูกจ้างได้เพียง 1 ปี ก็ลาออก ก