สมุนไพรพื้นบ้านอีสาน
ชื่อวิทยาศาสตร์ Rothmannia wittii (Craib) Bremek. ชื่อวงศ์ RUBIACEAE ชื่ออื่นๆ ต้นขี้หมู หม่อ หมากหม้อ ผมถูกพาดพิงจากสาวสวยละอ่อนชื่อแปลก “สะแล่งหอมไก๋” แต่ผมชอบเรียกเธอว่า “พุดสุเทพ” เพราะผมพบกับเธอบนดอยสุเทพ และเธอหอมงามเหมือนดอกพุด หอมนี้ยอมรับว่า “หอม..ไกล” จริงๆ และที่ผมพูดว่า ถูกพาดพิง ก็คือเรื่องที่เธอบอกกับใครๆ ว่า ถ้าอยากขยายพันธุ์เธอ ก็ให้ใช้วิธี “ทาบกิ่ง” โดยใช้ผมเป็นต้นตอดีที่สุด เพราะผมและเธออยู่ในสกุลเดียวกัน เรื่องใช้ผมเป็นต้นตอนี่นะ ลึกๆ ยอมรับว่าผมก็ภูมิใจ และก็ยินดียินยอมที่ได้รับการ “ถูกทาบ” ตัวผมเองอาจจะน้อยใจบ้างสำหรับชื่อที่เรียกขานกันสุดแปลกมาก บางคนเขียนชื่อผมผิด เป็น “หมักบ่อ” ดีนะที่ไม่เรียกว่า “หมักหมม” ครั้นจะชื่ออื่นๆ ก็ไม่พ้นกลิ่นเหม็นอยู่ดี อย่างชื่อ “ต้นขี้หมู” งี้ ก็สุดทน แม้ว่ามีที่มาจากเนื้อในของผล มีสีดำ ลักษณะเป็นลอนๆ แฉะคล้ายขี้หมู ส่วนอีกชื่อที่เรียกกันว่า “หม่อ” ก็ไม่รู้ว่ามีความหมายอย่างไร ยังดีนะที่ผมก็มีดอกหอมเช่นกัน สำหรับในแวดวงวิชาการพฤกษศาสตร์แล้ว ชื่อของผมมีความหมายความสำคัญน่าภูมิใจมากก็ตรงที่ ในวงศ์สกุลเข็มของผมมีคำระบุ ชนิด wittii นี่แ
ชื่อวิทยาศาสตร์ Glinus oppositifolius A. DC. (1) Mollugo oppositifolia Linn. (2) ชื่อวงศ์ MOLLUGINCEAE (1) AIZOACEAE (2) ชื่ออังกฤษ Sweetjuice ชื่ออื่นๆ ขี้ขวง สะเดาดิน ขี้ก๋วง หนูเป็นสาวเจียมเนื้อเจียมตัว ไม่ชอบเสนอหน้าเสมอใครๆ แต่ความจริงก็แอบโปรยเสน่ห์น้อยๆ ทั่วพื้นดินและกระถางต้นไม้ทุกๆ ที่ คนไม่รู้จักก็กำจัดหนูทิ้ง หาว่าหนูเป็น “วัชพืช” โธ่…ไม่รู้จักหนูดีแล้ว ยังตาไม่ถึงอีก ถ้าพินิจพิจารณาจริงๆ จะเห็นหนูดอกบานสวยสะพรั่ง ทั้ง 5 กลีบ แม้เป็นดอกเดี่ยว ซึ่งอยู่รวมกลุ่มราวๆ 4-5 ดอก แต่บานไม่พร้อมกัน จึงมองเห็นเหมือนเป็นตุ่มเล็กๆ และกลีบบานเต็มเถากระจายทั่วไป ชื่อหนูไม่ไพเราะ ไม่ทราบใครตั้งชื่อให้ ทั้งชื่อเล่นและชื่อจริง เรียกกันทั่วๆ ไปว่า “ผักขวง” พอจะยอมรับได้ แม้ว่าจะ “ตะขิดตะขวง” ความรู้สึกใจบ้าง แต่ที่เรียกชื่อขึ้นต้นด้วย “ขี้” รับไม่ได้จริงๆ ครั้นเรียกชื่อว่า “สะเดาดิน” ก็ไม่สร้างสรรค์ความรู้สึกเลย เพราะทั้งขมและติดดินอีก หนูจึงชอบชื่ออังกฤษซะแล้ว เรียกเป็นชื่อน้ำผลไม้หวาน Sweetjuice ฟังแล้วน่ารักน่ากิน เคยเปิด dictionary พบคำว่า juice sacs หนูเอามารวมกับชื่อหนู แต่บังเอิญหนูเข