MOU ครั้งประวัติศาสตร์ เกษตรฯ ผนึก 36 พันธมิตร ยกระดับกาแฟไทยสู่มาตรฐานโลก ดันรายได้เกษตรกรโตอย่างยั่งยืน
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยกรมส่งเสริมการเกษตร จัดพิธีลงนามบันทึกความเข้าใจ (MOU) ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน สถาบันการศึกษา และองค์กรเกษตรกร รวมทั้งสิ้น 36 หน่วยงาน เพื่อร่วมกันยกระดับ “ห่วงโซ่คุณค่ากาแฟไทย” อย่างครบวงจร ตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ พร้อมผลักดันให้กาแฟไทยเติบโตอย่างยั่งยืน และเป็นที่ยอมรับในระดับสากล
ศ.ดร.นฤมล ภิญโญสินวัฒน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กล่าวว่า ความร่วมมือครั้งนี้ถือเป็นก้าวสำคัญในการเสริมสร้างศักยภาพกาแฟไทยให้สามารถแข่งขันในตลาดโลก โดยมีเป้าหมายหลักคือ “การสร้างรายได้ที่มั่นคงให้แก่เกษตรกร” และ “การวางระบบเศรษฐกิจการเกษตรที่ยั่งยืนในระยะยาว”
“ประเทศไทยมีความพร้อมทั้งด้านทรัพยากรธรรมชาติ พื้นที่ปลูกที่เหมาะสม และองค์ความรู้ของเกษตรกร หากได้รับการสนับสนุนอย่างถูกทาง กาแฟไทยจะไม่เพียงเป็นสินค้าคุณภาพ แต่ยังสามารถเป็นต้นแบบของการพัฒนาเกษตรกรรมที่สมดุลทั้งในมิติเศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม และความหวังของเกษตรกรรุ่นใหม่” ศ.ดร.นฤมล กล่าว
การลงนามในครั้งนี้ครอบคลุมแนวทางความร่วมมือในหลายมิติ อาทิ การพัฒนาคุณภาพผลผลิต การวิจัยและถ่ายทอดเทคโนโลยีที่เหมาะสม การส่งเสริมตลาดที่เป็นธรรม การลดการเผาในพื้นที่การเกษตร การบริหารจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืนตลอดจนการสนับสนุนเยาวชนและยุวเกษตรกรให้เติบโตเป็นกำลังสำคัญในระบบการผลิตกาแฟของประเทศ
นายพีรพันธ์ คอทอง อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร เปิดเผยว่า ภายใต้ MOU ฉบับนี้จะมีการจัดตั้งคณะทำงานร่วมระหว่างภาครัฐและภาคเอกชน เพื่อผลักดันเป้าหมายการพัฒนาเกษตรกรกว่า 12,000 ครัวเรือนให้เข้าสู่ระบบกาแฟคุณภาพภายใน 3 ปี โดยเริ่มนำร่องในพื้นที่กว่า 1,000 ไร่
“เรากำลังสร้างระบบเศรษฐกิจฐานราก ที่เปิดโอกาสให้เกษตรกรเป็นเจ้าของอนาคตของตนเอง” นายพีรพันธ์ กล่าวพร้อมย้ำว่า ความร่วมมือครั้งนี้จะมุ่งเน้นการพัฒนาในหลายด้าน อาทิ การปรับปรุงพันธุกรรมกาแฟ การควบคุมโรคและแมลงศัตรูพืช การพัฒนาเทคโนโลยีการผลิต การเข้าถึงตลาดและการสร้างระบบตรวจสอบย้อนกลับ (Traceability) ที่เชื่อมโยงกับมาตรฐานสากล
นอกจากนี้ ยังมีแผนส่งเสริมการจัดทำ “สัญญาการเกษตรที่เป็นธรรม” การพัฒนาเยาวชนผ่านกิจกรรมเวิร์กช็อป การเรียนรู้ระหว่างกลุ่มเกษตรกร และการประกวดกาแฟในระดับภูมิภาคและระดับประเทศเพื่อบ่มเพาะทักษะและแรงบันดาลใจให้คนรุ่นใหม่ในแวดวงเกษตรกรรม
ความร่วมมือในครั้งนี้ จึงไม่ใช่เพียงการพัฒนา “พืชเศรษฐกิจ” แต่คือการพัฒนา “คุณภาพชีวิตเกษตร” ที่อยู่เบื้องหลังเมล็ดกาแฟทุกเมล็ด เพื่อสร้างคุณภาพใหม่ให้กับวิถีเกษตรกรรมไทยอย่างยั่งยืน
เสวียนนั้นมีมาแต่ก่อนเก่าแล้ว ร้อยกว่าปีก่อนมีคนเห็นเสวียนตามไร่ สวน เรือกนา ทั้งบนบ้านเรือนมาตลอด คนก่อนเก่าใช้ไม้ไผ่สานเป็นเสวียนน้อยใหญ่ใช้หลากประโยชน์ เรื่องสานไม้ไผ่นั้นทำกันเป็นทุกคน เพราะไม่ใช่เรื่องยาก ไม้ไผ่ก็หาเอาหัวไร่ปลายนา ว่างจากงานในไร่นา พ่อบ้านก็จะนั่งลงสานเสวียน เริ่มจากเหลาไม้ไผ่สดเป็นเส้นหนาๆ แล้วสานขึ้นลงเป็นตะแกรงง่ายๆ จะแน่นจะหลวมแล้วแต่ชอบ เมื่อได้เป็นแผ่นสูงสักศอก ก็จะเอาไปขดล้อมต้นไม้ วัตถุประสงค์หลักคือ เพื่อเอาไว้เก็บเศษใบไม้ใบหญ้าที่จะใช้ทำปุ๋ย จากนั้นก็ไม่มีพิธีรีตองอะไร จับได้อะไรที่จะเป็นปุ๋ย หรือกวาดใบไม้เศษหญ้าทุกเช้าก็เอาเทลงในเสวียน ใบไม้ใบหญ้าจะไม่ฟุ้งกระจาย ดินทรายที่ปะปนไปก็จะค่อยไหลออกจากร่องไม้ไผ่สาน เหลือแต่ใบไม้ใบหญ้านอนในนั้น หมักเข้านานวันก็เป็นปุ๋ยโอชาให้ต้นไม้ จะขนย้ายจากเสวียนไหนไปใส่เสวียนไหนก็ได้ คนสมัยก่อนเขาทำกันแบบนี้ เขาไม่กวาดมากองไว้ลวกๆ เขาไม่เผา แล้วเสวียนไม้ไผ่นั้น ผุพังไปก็เป็นปุ๋ยอยู่ดี วิถีชีวิตนี้ทำกันมาเนิ่นนานในล้านนา หรือกระทั่งในภาคอื่นๆ บ้านไหนไม่ค่อยมีแรงงานที่จะประจงสานเสวียนได้ละเอียด ก็ใช้ไม้ตอกเป็นหลักเข้า แล้วเอา
อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ มีพื้นที่ปลูกข้าวโพด 19,878 ไร่ ผลผลิตที่ได้ 15,902,400 กิโลกรัม ซึ่งหลังการเก็บเกี่ยวและกะเทาะเปลือก/เมล็ด จะมีเศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรคือซังและเปลือกข้าวโพด 3,339,504 กิโลกรัม ต่อปี เกษตรกรส่วนมากจะเผาทำลายซังและเปลือกข้าวโพด ทำให้เกิดสภาวะหมอกควัน อากาศเป็นมลพิษ กรมส่งเสริมการเกษตรได้ดำเนินการโครงการส่งเสริมการหยุดการเผาในพื้นที่การเกษตร โดยทางสำนักงานเกษตรอำเภอเชียงดาวและเทศบาลตำบลปิงโค้ง ได้เข้าร่วมโครงการดังกล่าว ส่งเสริมให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนตำบลปิงโค้งดำเนินการนำซังข้าวโพดมาผลิตเป็นถ่านอัดแท่ง จากเศษวัสดุที่เหลือใช้ ไร้ราคา นำมาสร้างรายได้กว่า 1 ล้านบาท ขั้นตอนการผลิตถ่านอัดแท่งจากซังข้าวโพด นำซังข้าวโพด เผาในเตาเผาถ่านแบบไร้ควัน ที่ทำจากถังน้ำมัน 200 ลิตร โดยบรรจุซังข้าวโพด 35-40 กิโลกรัม ต่อการเผาแต่ละครั้ง และใช้เวลาเผาประมาณ 1 ชั่วโมง จะได้ถ่านขี้แมว 20% (ประมาณ 8 กิโลกรัม) นำถ่านขี้แมวเข้าเครื่องตีป่นโม่ให้ละเอียดเป็นผง นำผงถ่านเข้าเครื่องผสม อัตราส่วน ผงถ่าน : แป้งมัน : น้ำ (10 กิโลกรัม : 1 กิโลกรัม : 7 กิโลกรัม) นำส่วนผสมเข้าเครื่องอัดแท
ผักกูด เป็นชื่อของผักชนิดหนึ่งจัดอยู่ในตระกูลเฟิร์น สามารถนำมาปรุงอาหารได้หลากหลายเมนู และนอกจากจะนำมาเป็นอาหารได้แล้วยังใช้เป็นสมุนไพรได้อีกด้วย ผักกูดมักจะขึ้นอยู่ตามริมน้ำหรือพื้นที่ชุ่มน้ำมากกว่าในป่าทึบ เจริญเติบโตได้ดีในช่วงฤดูฝน นอกจากนี้แล้ว ผักกูด ยังเป็นดัชนีชี้วัดถึงสภาพแวดล้อม ให้ได้รู้ว่าบริเวณไหนอากาศไม่ดี ดินไม่บริสุทธิ์ มีสารเคมีเจือปนอยู่ ผักกูดจะไม่ขึ้นหรือแตกต้นในบริเวณนั้น ด้วยสรรพคุณและคุณค่าที่มีมากมาย จึงทำให้ในปัจจุบันเกษตรกรหันมาปลูกผักกูดเชิงการค้ามากขึ้น คุณชาญณรงค์ พวงสั้น อยู่บ้านเลขที่ 69 หมู่ที่ 7 ตำบลวังจันทร์ อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี ปัจจุบันดำรงตำแหน่งหัวหน้ากลุ่มส่งเสริมและพัฒนาการผลิต สำนักงานเกษตรจังหวัดเพชรบุรี เล่าถึงงานปลูกผักกูดว่า เกิดนึกสนใจและมองเห็นอนาคตของผักกูดว่าน่าจะไปได้ดี ผักกูดเป็นผักที่หาได้จากธรรมชาติในสมัยก่อน แต่ในปัจจุบันเริ่มหารับประทานยากขึ้นทุกวัน ตนจึงมองเห็นโอกาสจากตรงนี้ ใช้เวลาว่างช่วงวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ ทำงานสวนปลูกผักกูดอินทรีย์แซมสวนสัก โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวง รัชกาลที่ 9 คือปลูกพืช 3 อย่าง ประโยชน์ 4
ปีนี้ร้อนกว่าทุกปีที่ผ่านมา บ้านไหนที่มีแพลนกำลังจะทำสวน หาไม้เลื้อย ตกแต่งบ้าน ทำซุ้มบังแดด สร้างร่มเงา วันนี้เทคโนโลยีชาวบ้าน รวม 6 พันธุ์ไม้เลื้อย ที่ทั้งถึก ทน โตไว มาให้แล้ว แต่ละสายพันธุ์ล้วนมีจุดเด่นที่ชวนหลงใหล แต่จะมีสายพันธุ์ไหนบ้างต้องไปดู ไม้เลื้อยจะเจริญเติบโตแบ่งออกเป็น 2 ประเภท เลื้อยเบนเข้าหาแสง ด้วยการใช้พลังงานน้อยที่สุด จะเป็นการเติบโตแบบยืดยาวเข้าหาแสงแทนที่จะใช้พลังงานจำนวนมากในการสร้างเนื้อไม้ ซึ่งเป็นเนื้อเยื่อที่ใช้เป็นโครงสร้างในการทรงตัว เลื้อยเบนออกจากแสง กลไกการเลื้อยแบบนี้ จะพยายามงอกไปในทิศทางที่ไม่มีแสง โดยกิ่งก้านจะงอกไปถึงโคนต้นไม้ และปีนขึ้นไปบนยอดไม้ที่สว่างกว่าอย่างรวดเร็ว ไม้เลื้อยนั้นสามารถรับประโยชน์ได้จากสภาพแวดล้อม 2 แบบ คือ จากการหยั่งรากลงดินในพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์เป็นหย่อมๆ บริเวณที่มีดินน้อยหรือไม่มีเลย และยังสามารถรับประโยชน์จากแสงสว่าง โดยใบจะเจริญเฉพาะในบริเวณที่โล่ง หรือมีแสงแดดส่องถึงเป็นช่วงๆ ได้ 1. ม่านบาหลี มีถิ่นกำเนิดมาจากประเทศเขตร้อนในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นไม้เลื้อยอายุหลายปี ลำต้นมีรากพิเศษแตกตามข้อเป็นเส้นสีแดงยาวห้อยลง
