น้าชาติ ประชาชื่น
น้าชาติคะ นางอัปสรนครเขมรไม่สวมเสื้อ เพราะเชื่อว่าเป็นนางฟ้าที่เหาะไปเหาะมาไม่สวมเสื้อเหมือนในรูปวาดหรือเปล่า น้องสาวเขาบอก
“จารย์หนึ่ง
ตอบ “จารย์หนึ่ง
คำตอบนำมาจากนิตยสารศิลปวัฒนธรรม เคยนำเสนอบทความ เรื่อง “ทำไมเหล่าเทพอัปสรต้องเปลือยอก?” ไว้ดังนี้
ปราสาทนครวัดมีภาพสลักหินเป็นรูปเทพธิดาหรือนางฟ้านางอัปสรจำนวนมาก นักโบราณคดีและนักท่องเที่ยวหลายคนพยายามนับว่ามีทั้งหมดเท่าไร? แต่ถึงบัดนี้ก็ยังไม่มีใครยืนยันจำนวนแน่นอนได้
ศ.ดร.ม.ร.ว.สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์ คณบดีคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร บอกว่าที่ปราสาทนครวัดมีภาพสลักหิน รูปเทพธิดาจำนวน 1,080 ภาพ และมีรูปนางอัปสรอีกจำนวนหนึ่งซึ่งยังนับไม่ได้แน่นอน
ภาพสลักหินเหล่านี้บางทีเรียก “เทพธิดา” แต่คนทั่วไปชอบเรียก “อัปสร” จะขอเรียกรวมๆ ว่า “เทพอัปสร” ตามชื่อที่ปรากฏในอนิรุทธคำฉันท์ และเพื่อความสะดวกสบายใจในเรื่องนี้ด้วย
บรรดาเทพอัปสรที่ปราสาทนครวัดมีเครื่องแต่งตัวพร้อมเครื่อง ประดับประดาถนิมพิมพาภรณ์อลังการมากดังเห็นจากลวดลาย ที่แกะสลักหิน แต่เปลือยอกทุกนาง
นักโบราณคดีทั้งหลายเชื่อว่าช่างแกะหินรูปนางเทพอัปสร ที่ปราสาทนครวัดแกะเลียนแบบชีวิตจริงของผู้หญิงสมัยนั้นเมื่อพันกว่าปีมาแล้ว
มีหลักฐานตามเอกสารของคณะราชทูตจีนที่บันทึกโดยโจวต้ากวาน (เมื่อ พ.ศ.1839 ตรงกับปีที่สร้างเมืองเชียงใหม่) กล่าวถึงกัมพูชาสมัยนั้นว่า ผู้หญิงเปลือยอกหมด ไม่ว่าจะเป็นชนชั้นสูงหรือชนชั้นต่ำ แล้วยังย้ำว่าพวกชาววังกับพวกผู้ดีมีผิวขาว “เปลือยอกที่ขาวนุ่มนวลดุจเนยเหลว” (แปลจากต้นฉบับภาษาจีน โดย เฉลิม ยงบุญเกิด เมื่อ พ.ศ.2510) ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
“ทุกคนนับตั้งแต่พระเจ้าแผ่นดินลงมา ทั้งชายและหญิง มุ่นมวยและเปลือยท่อนบน ใช้ผ้าพันเอว เมื่อออกไปนอกบ้าน ก็เพิ่มผ้าผืนใหญ่หนึ่งผืนพันทับผ้าผืนเล็กเข้าไว้ เรื่องผ้าที่นุ่งนั้นมีชั้นอันดับอยู่มาก”
“พวกชาววังและพวกผู้ดีตามบ้านนั้น ที่เป็นผู้หญิงมีผิวขาวประดุจหยก ทั้งนี้เนื่องจากไม่เห็นแสงตะวันกันเลย โดยทั่วๆ ไปแล้วผู้หญิงก็เหมือนกับผู้ชาย คือใช้ผ้าผืนเดียวกันพันเอว เปลือยอกที่ขาวนุ่มนวลดุจเนยเหลว เกล้ามวย และเดินด้วยเท้าเปล่า แม้แต่พระมเหสีของพระเจ้าแผ่นดินก็เป็นเช่นนี้เหมือนกัน”
จริงๆ แล้วก็ไม่ได้เป็นเฉพาะเขมร แต่รวมถึงมอญ ลาว และไทยด้วย ดังมีภาพปูนปั้นนักดนตรีและนักร้อง 5 นางที่พบที่เมืองคูบัว จังหวัดราชบุรี ไม่มีเสื้อสักคนเดียว
เทพอัปสรเป็นใคร? ทำหน้าที่อะไร?
ในราชสำนักกรุงศรีอยุธยามีร่องรอยอยู่ในอนิรุทธคำฉันท์ ตอนหนึ่งว่า “นางสนม”ทั้งหลายก็คือ “เทพอัปสร” ซึ่งล้วนเป็น “ลูกสาวไท้” หมายถึงลูกสาวเจ้านายและลูกสาวขุนนางที่ถวายตัวเป็น “เทพอัปสร”
แต่เรื่องนี้มีคัมภีร์อธิบายความเป็นมาและหน้าที่ไว้หลายกระบวน ท่านอาจารย์มหาหรีด เรืองฤทธิ์ เป็นอีกท่านหนึ่งที่อธิบายว่า บรรดาเทพอัปสรเป็นนางฟ้าพวกหนึ่ง รูปสวย เสียงเพราะ จริตกิริยากระชดกระช้อย เดินงามฉลาด ยั่วชายให้เกิดความรักได้ง่ายๆ แล้วอ้างถึงคัมภีร์รามายณะเล่ากำเนิดของนางอัปสรพวกนี้ว่า
เมื่อพระเป็นเจ้าสั่งเทวดาอสูรให้กวนเกษียรสมุทรเพื่อได้น้ำอำมฤต สิ่งทั้งหลายอื่นๆ ผุดขึ้นมาก่อน แล้วสิ่งหนึ่งคืออัปสรมีเครื่องประดับพร้อมสรรพผุดตามขึ้นมา ล้วนเป็นหญิงรูปงามๆ นับได้หลายโกฏิ แต่ไม่มีเทวดาหรืออสูรรับไปเป็นคู่ครองเลย จึงเป็นเหมือนของกลางอยู่จนทุกวันนี้ เมื่อผู้ใดมีบุญวาสนาได้ไปเกิดเป็นเทวดา นางพวกนี้ก็เข้ามาบำเรอมากบ้างน้อยบ้างตามแต่วาสนาบารมี ครั้นผู้นั้นสิ้นบุญวาสนาแล้ว นางก็อันตรธานไป
กล่าวโดยเฉพาะพวกนางอัปสรที่เป็นเมียเทวดาทั่วๆ ไป ถึงความ ประพฤติจะไม่เรียบร้อยเหมือนสุภาพสตรีอื่น แต่นางพวกนี้ก็ไม่เป็นที่รังเกียจของเทพนิกร
