วังท่าพระ

คอลัมน์ รู้ไปโม้ด

โดย… น้าชาติ ประชาชื่น

วังท่าพระ : รู้ไปโม้ด โดยน้าชาติ ประชาชื่น – อ่านข่าวจะมีการปรับปรุงซ่อมแซมอาคารสถานที่มหาวิทยาลัยศิลปากรวังท่าพระ อยากทราบสภาพเดิมของวัง เช่นว่าสร้างเมื่อไหร่ ผู้ใดเคยอยู่

มณฑาณี

ตอบ มณฑาณี

เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ทรงเริ่มสร้างกรุงเทพฯ เมื่อ พ.ศ.2325 นั้น ได้ทรงสร้างวังพระราชทานเจ้านายพระองค์ชายซึ่งเจริญพระชันษาสมควรจะเสด็จอยู่วังต่างหาก 8 วัง ตั้งอยู่ทั้งสองฟากแม่น้ำ รวมทั้งพระราชวังหลวงและพระราชวังบวรสถานมงคลด้วยเป็น 10 วัง ต่อมาเมื่อเจ้านายพระองค์ชายที่ยังทรงพระเยาว์อยู่ในเวลาสร้างกรุง ทรงพระเจริญถึงเวลาควรจะเสด็จอยู่วังต่างหาก ก็ทรงสร้างเพิ่มเติมขึ้นอีกหลายวัง อยู่ทางฝั่งตะวันออกทั้งสิ้น

วังท่าพระ : รู้ไปโม้ด

วังที่ทรงสร้างขึ้นในยุคหลังนี้สร้างที่ริมถนนหน้าพระลาน ตั้งแต่ท่าพระหรือท่าช้างวังหลวงขึ้นไปถึงหน้าประตูวิเศษไชยศรีรวม 3 วังเรียงติดกัน

วังท่าพระ หรือ วังล่าง ตั้งอยู่ข้างพระบรมมหาราชวัง ริมถนนหน้าพระลานทางด้านทิศตะวันตก ใกล้ท่าช้างวังหลวง แต่เดิมใน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯให้อัญเชิญพระศรีศากยมุนี จากพระวิหารหลวงวัดมหาธาตุ จังหวัดสุโขทัย มาประดิษฐานไว้ ณ วัดสุทัศนเทพวราราม เมื่อพระพุทธรูปมาถึงประตูท่าช้าง ปรากฏว่าอัญเชิญเข้ามาไม่ได้เนื่องจากองค์พระมีขนาดใหญ่ จำเป็นต้องรื้อประตูโดยถอนทั้งกำแพงออก

วังท่าพระ : รู้ไปโม้ด

จึงเรียกขานท่าเรือนี้ว่า ท่าพระ วังที่อยู่ใกล้กันนั้นก็เรียกตามว่า วังท่าพระ

เมื่อแรกเริ่ม รัชกาลที่ 1 โปรดเกล้าฯ ให้สร้างวังนี้ขึ้นเพื่อพระราชทานให้เป็นที่ประทับของ สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ กรมขุนกษัตรานุชิต หรือ เจ้าฟ้าเหม็น พระราชนัดดา (หลานตา) พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ประสูติแต่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฉิมใหญ่ พระราชธิดาในรัชกาลที่ 1 สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ กรมขุนกษัตรานุชิต เสด็จประทับอยู่ ณ วัง แห่งนี้จนสิ้นพระชนม์ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระองค์จึงโปรดเกล้าฯ ให้เป็นที่ประทับของ พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ซึ่งก็ประทับจนสิ้นสมัยพระราชบิดา ก่อนเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติเป็นพระบาทสมเด็จพระ นั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

วังท่าพระ : รู้ไปโม้ด

ได้พระราชทานวังนี้ให้เป็นที่ประทับของพระราชโอรส 3 พระองค์ต่อๆ กันมา คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลักขณานุคุณ สิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษา 24 ปี, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมสาย กรมขุนราชสีหวิกรม (ต้นราชสกุล ชุมสาย) เสด็จประทับจนสิ้นพระชนม์ในปีสิ้นรัชกาลสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อพระชันษา 53 ปี และ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอดุลยลักษณสมบัติ สิ้นพระชนม์ที่วังนี้ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งก็ได้พระราชทานวังต่อไปยัง สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

ประทับจนถึง พ.ศ. 2480 ได้ทรงซื้อที่ดินตรงริมถนนพระรามที่ 4 คลองเตย สร้างตำหนักเป็นที่ประทับตากอากาศ เรียกว่า ตำหนักปลายเนิน โปรดประทับที่นั่นตลอดพระชนมายุ

วังท่าพระ : รู้ไปโม้ด

วังท่าพระเมื่อครั้งเป็นที่ประทับของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนราชสีหวิกรมนั้น จัดเป็นที่ทรงงานและเป็นที่รวมงานช่าง ทุกชนิด ทั้งเป็นที่อยู่ของช่างต่างๆ อาศัยอยู่ในวังขณะนั้นไม่ต่ำกว่า 200 คน จัดเป็นวังขนาดใหญ่วังหนึ่ง

และภายหลังที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เสด็จไปประทับตำหนักปลายเนินแล้ว ทายาทของพระองค์จึงขายวังให้กับราชการ และศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ได้สร้างสถานศึกษาสำหรับวิชาศิลปะตามแบบยุโรปขึ้น ได้ใช้วังนี้เป็นมหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ จวบจนปัจจุบัน

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน