คุณทวดยางนา@ป่าบางสะพาน
คอลัมน์ สดจากเยาวชน
คุณทวดยางนา@ป่าบางสะพาน – “บางสะพาน” อำเภอเล็กๆ ในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์เปี่ยมไปด้วยเสน่ห์ เพราะที่นี่มีทรัพยากรธรรมชาติที่สมบูรณ์ มีชายหาดงดงาม มีทั้งที่กิน ที่เที่ยว ไหว้พระ เข้าถ้ำ ล่องเรือ มีแหล่งท่องเที่ยวขึ้นชื่ออย่างอ่าวบ่อทองหลาง และหาดบ้านกรูด ดึงดูด นักท่องเที่ยวให้เดินทางมาเช็กอิน ชื่นชมความงามด้วยตัวเอง
ภารกิจสำรวจป่ายางนา
แต่ความจริงแล้วบางสะพานยังมีอีกสถานที่หนึ่งที่น่าอัศจรรย์และน่าจะถูกใจผู้ที่ชอบท่องเที่ยวแนวธรรมชาติเป็นอย่างยิ่ง
ไม่ไกลจากชายหาดแม่รำพึง มีป่าผืนหนึ่งที่มีลักษณะพิเศษไม่เหมือนที่ไหนๆ เป็นป่ายางนาผืนใหญ่ มีเนื้อที่กว่า 1,200 ไร่ มีต้นยางนาราว 600 ต้น แต่ละต้นนั้นมีความสูงถึง 30-40 เมตร ขึ้นหนาแน่นริมชายฝั่งทะเล ที่นี่คือ “วนอุทยานป่ากลางอ่าว” ลักษณะพื้นที่เป็นที่ราบ ดินร่วนปนทรายอยู่ใกล้ชายทะเล มีต้นยางนาขึ้นอยู่เป็นส่วนมาก รองลงมาเป็นไม้พะยอมและตะเคียน
ยางนาต้นสูงใหญ่นับวันจะกลายเป็นไม้หายากขึ้นทุกที เนื่องจากเป็นไม้ขนาดใหญ่ โตช้า แต่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจสูง แทบทุกส่วนของยางนาสามารถนำไปทำประโยชน์ได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่น เนื้อไม้ใช้ก่อสร้างที่อยู่อาศัย ทำเครื่องมือเครื่องใช้ น้ำมันจากลำต้นใช้เป็นเชื้อเพลิง ชันจากลำต้นใช้ต่อเรือ ช่วยสร้างแหล่งอาหารตามธรรมชาติ
เมื่อใบยางนาทับถมก็จะเกิดเห็ดหลายชนิดที่ขึ้นในป่า ยางนา ชาวบ้านได้เก็บกินตามฤดูกาล และใช้เป็นยาสมุนไพร เป็นไม้ที่ให้ความร่มรื่นให้ร่มเงา ช่วยรักษาความชุ่มชื้น ความสมดุลของธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรียกได้ว่าไม้ยางนามีความสำคัญทั้ง ต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์และเอื้อต่อการรักษาสภาพแวดล้อม
คุณทวดยางนา 6 คนโอบ
ห้องเรียนใต้ร่มยางนา
ประโยชน์ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือป่ายางนาผืนนี้ ยังเป็นห้องเรียนธรรมชาติห้องใหญ่ของเด็กๆ อีกด้วยโรงเรียนบ้านท่าขาม อยู่ไม่ไกลจากป่ากลางอ่าว จัดทำโครงการมหิงสาสายสืบ เริ่มดำเนินการตั้งแต่ ปีพ.ศ.2548 ร่วมกับกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม บูรณาการทำให้ต้นไม้ ใบหญ้า ป่าชายเลน ป่าชายหาด และสิ่งมีชีวิตตัวเล็กตัวน้อย กลายเป็นวิชาแสนสนุกของเด็กๆ
เด็กหญิงนิ้ง สุริดา แสงสว่าง เล่าว่า “หนูอยากมาสำรวจป่ายางนาก็เพราะว่าที่นี่มีต้นยางนาเยอะมาก แต่ละต้นมีอายุหลายร้อยปี สูงใหญ่ บางต้นนี่มองไม่เห็นยอดเลยค่ะ อยากรู้ว่ามีลักษณะ อย่างไร มีความสูง ความกว้างเท่าไหร่ แล้วมีประโยชน์อย่างไร บ้างค่ะ มาสำรวจกับเพื่อนๆ หลายคนสนุกดีค่ะ ในป่าเย็นสบาย ไม่อึดอัด”
ทุกๆ ปีเด็กๆ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 จะค้นหาพื้นที่ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นใกล้ตัวที่พวกเขาสนใจ สำรวจ สืบค้น เก็บข้อมูลอย่างสม่ำเสมอต่อเนื่อง ไม่ว่าจะเป็นชนิดของพืช ชนิดของสัตว์ ระบบนิเวศที่พึ่งพาอาศัย รวมทั้งดำเนินกิจกรรมด้านการอนุรักษ์ และนำชุดประสบการณ์ความรู้ไปแบ่งปันหรือเผยแพร่ให้รุ่นน้องหรือบุคคลอื่นๆ รับรู้และเห็นความสำคัญของพื้นที่
“หนูชอบขั้นตอนการแบ่งปันที่สุดค่ะ เพราะว่าจะได้แบ่งปันเรื่องราวที่เราเจอให้เพื่อนๆ ที่โรงเรียนที่อาจยังไม่เคยเข้ามาที่ป่ายางนา จะมีการแสดงหรือบางทีแค่เล่าให้ฟังเฉยๆ ก็สนุกค่ะ”
เรื่องราวใกล้ตัวนำมาสู่จุดเริ่มต้นของการเรียนรู้สิ่งเล็กๆ ที่มีคุณค่า ได้เห็น ได้สัมผัสและค้นพบเรื่องราวต่างๆ ด้วยตัวเอง ค่อยๆ ซึมซับว่าสิ่งที่มีอยู่ในชุมชนนั้นมีค่ายิ่งนักเมื่อได้ลงมือทำและศึกษาเรื่องราวสะสมเรียนรู้วันละเล็กวันละน้อย
น้องนิ้งบอกว่า “เข้าป่ายางนาต้องไปดูต้นยางนาที่เก่าแก่ที่สุดนะคะ อายุ 200 กว่าปี เรียกว่าเป็นคุณทวดเลยค่ะ สูงตั้ง 85 เมตร ความยาวรอบต้นก็ประมาณ 6 เมตร หรือ 6 คนโอบ อยากให้มีต้นไม้ต้นใหญ่ๆ แบบนี้เยอะๆ ค่ะ” น้องนิ้งกล่าวทิ้งท้าย
ตามเด็กบางสะพานตะลุยป่ายางนาริมทะเลในทุ่ง แสงตะวัน ตอนป่ายางกลางอ่าว เช้าๆ วันเสาร์ที่ 6 เมษายน เวลา 06.25 น. ทางช่อง 3 ช่อง 33 ร่วมแลกเปลี่ยน ความคิดเห็นได้ทาง www.payai.com หรือเฟซบุ๊กทุ่งแสงตะวัน
กนกวรรณ อำไพ
อ่านเรื่องที่เกี่ยวข้อง
