เยี่ยมบ้านนกเงือก กลางป่า‘ฮาลาบาลา’

คอลัมน์ สดจากเยาวชน

โดย วสวัณณ์ รองเดช

เยี่ยมบ้านนกเงือก กลางป่า‘ฮาลาบาลา’ : สดจากเยาวชน – ในชีวิตหนึ่งเราจะปลูกต้นไม้ได้สักกี่ต้น..

แต่สำหรับสัตว์โลกบางชนิดแล้ว มันปลูกต้นไม้ทุกวันตั้งแต่เกิดจนตาย…นกเงือก Farmer of the Forest

นกเงือกในป่าธรรมชาติมีอายุเฉลี่ยสามสิบกว่าปี แน่นอนว่ามันไม่ได้ปลูกต้นไม้ปีละสิบต้นแน่ๆ เพราะทุกครั้งที่นกเงือกกินผลไม้ซึ่งมักจะเป็นผลไม้สุกงอม กินแล้วคายเมล็ดหรือถ่ายมูลออกมา เมื่อเมล็ดร่วงหล่นลงดิน นั่นหมายถึงชีวิตใหม่ในป่าได้เกิดขึ้น

โพรงรังนกกกบนเขากรือซอ

หลายครั้งนกเงือกบินไปไกลพาเมล็ดไม้ไปหล่นในที่ไกลมากๆ ทำให้เกิดต้นไม้เล็กๆ เติบโตขึ้นต้นแล้วต้นเล่า ทุกวัน ทุกเดือน ทุกปี จนเป็นต้นอาหารของพวกมันได้ในอนาคตต่อมา

ไม่เพียงแต่ตัวเองที่ได้ประโยชน์ ยังเผื่อแผ่ไปยังสัตว์ชนิดอื่นๆ ไม่ว่านกเล็กๆ กระรอก กระแต ลิง ค่าง บ่าง ชะนี รวมไปถึงสัตว์น้อยใหญ่ที่ใช้ชีวิตร่วมโลกเดียวกัน

นกกก Great Hornbill

ปีกแห่งรักของพ่อนกกก

วันหนึ่งนกเงือกกินผลไม้จำนวนมากและกินหลายมื้อ ไม่ต้องสงสัยเลยว่าปีหนึ่งมันจะปลูกป่าได้มากมายขนาดไหน นกเงือกปลูกป่าโดยไม่ใช้งบประมาณเลยสักบาทเดียว และเกิดผลมีประสิทธิภาพ

กลุ่มยังยิ้ม อ.แว้ง จ.นราธิวาส

หากดูแลป่าก็เท่ากับได้ดูแลนกเงือกให้มีที่อยู่ทำรังขยายเผ่าพันธุ์เพื่อมาทำหน้าที่ปลูกป่าให้คนเรามีป่าเพิ่ม มีน้ำจากป่าไหลรินไม่เหือดหาย นี่คือสิ่งหนึ่งที่กลุ่มยังยิ้มได้สื่อสารบอกเล่าผ่านกิจกรรม ไม่ว่าจะเป็นการจัดค่าย จัดกิจกรรมในชุมชนท้องถิ่นของตนเอง

กลุ่มยังยิ้ม เป็นกลุ่มเยาวชนคนรุ่นใหม่ อยู่ที่อำเภอแว้ง จ.นราธิวาส ใต้สุดของประเทศ ที่นี่มีผืนป่าฮาลาบาลาที่ยิ่งใหญ่ให้เรียนรู้ไม่จบสิ้น

ดูผ่านกล้องสองตา สวยงาม ชัดเจน

ฤดูทำรังของนกเงือกเป็นช่วงเวลาที่เยาวชนยังยิ้มรอคอย ทำกิจกรรมกันมามากมาย แต่ที่ชอบที่สุดคือการเข้าป่าไปดูนกเงือก ฤดูกาลนี้นกเงือกทยอยทำรังเลี้ยงลูกในโพรงต้นไม้ ใช้ชีวิตกับลูกนกในโพรงรังที่ปิดปากโพรงเกือบสนิท เหลือเพียงช่องแคบๆ ไว้รับอาหารที่พ่อนกหามาป้อนในแต่ละมื้อ อีก 4 เดือนนับจากนี้ไปฮาลาบาลาก็จะมีสมาชิกใหม่อีกตัว

ฟาริด

แวมูฮำหมัดฟาริด แวอุเซ็ง หนึ่งในสมาชิกกลุ่มยังยิ้มบอกว่า “เมื่อก่อนสนใจนกเงือกเพราะมันสวยงาม แต่พอได้มาเฝ้าดูจริงๆ ก็เป็นโอกาสที่เราได้เรียนรู้อะไรอีกหลายอย่าง ชีวิตของนกเงือก การทำรังวางไข่ การหาอาหาร รวมไปถึงปัญหาต่างๆ เช่น ขาดแคลนต้นไม้ใหญ่ โพรงรังในธรรมชาติมีไม่เพียงพอ”

ส่วนน้องรุ่นเล็ก นูรอัย อาลี นานๆ ครั้งจะตามพี่ๆ มาดูนกเงือกในป่า เด็กๆ ใช้เวลาในบังไพรอย่าง คุ้มค่าที่สุด

“ตื่นเต้นค่ะ เห็นปาก แม่นกโผล่มานิดเดียวตอน ที่พ่อนกเอาอาหารมาป้อน เราต้องอยู่เงียบๆ ระวังไม่ให้นกเห็นด้วย”

ฮาลาบาลามีนกเงือก 10 ชนิด

ถ่ายภาพเก็บไว้

ซาฟิส อาลี หรือ เปาะเด๊ะ น้องชายของ นูรอัยตื่นเต้นไม่แพ้พี่สาว เขาเห็นว่า “พ่อนกเอาแมงมุมมาป้อนด้วย นกเงือกไม่ได้กินแต่ผลไม้อย่างเดียว”

นกเงือกอาศัยโพรงของต้นไม้ใหญ่ทำรัง วางไข่ และเลี้ยงลูกนกยาวนานหลายเดือน ทุกวันนี้มีโพรงไม้ใหญ่ในธรรมชาติไม่เพียงพอสำหรับนกเงือกในฤดูทำรัง สถานภาพถูกคุกคาม เท่ากับว่าเราจะไม่เห็นเขาง่ายๆ ในธรรมชาติหากไม่อนุรักษ์ช่วยให้เขาเพิ่มประชากรในอนาคต

ด.ญ.นูรอัย อาลี

ฮาลาบาลามีนกเงือกถึง 10 ชนิด ในขณะที่ประเทศไทยเรามี 13 ชนิด เรียกได้ว่า หลากหลายสมควรที่เด็กๆ จะตื่นเต้นและภูมิใจ แต่สิ่งที่สำคัญกว่านั้นคือการเรียนรู้เพื่อเข้าใจชีวิตความเป็นอยู่และปัญหาของนกเงือก เด็กๆ เริ่มเข้าใจว่าเราต้องรักษาป่าเพื่อให้นกมีพื้นที่ทำรังเพื่อกลับมาช่วยเราสร้างป่าต่อไป

ร่วมเรียนรู้คุณค่าความหมายของป่าเขาและนกเงือกไปพร้อมกับเด็กๆ ชาวแว้ง นราธิวาส พบความยิ่งใหญ่สง่างามของนกกกแห่ง ป่าฮาลาบาลาในฤดูทำรังปีนี้ ในรายการทุ่งแสงตะวัน ตอน เยี่ยมบ้านนกกก เสาร์ที่ 4 พฤษภาคม ทางช่อง 3 และช่อง 33 เวลา 06.25-06.50 น.