คอลัมน์ พันธุ์แท้พระเครื่อง
โดย ราม วัชรประดิษฐ์
ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (อยู่) พระสังฆราชองค์ที่ 15 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ประสูติในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อปีพ.ศ. 2417 ที่เรือนแพหน้าวัดกัลยาณมิตร ฝั่งธนบุรี
เมื่อทรงพระเยาว์ได้ศึกษาเล่าเรียนกับบิดาซึ่งเป็นบูรพาจารย์ แล้วมาศึกษาต่อกับพระอาจารย์ช้าง ที่วัดสระเกศ ในด้านเขียนอ่าน คำนวณ ลูกคิด และโหราศาสตร์ ต่อมาบรรพชา ทรงศึกษาภาษาบาลีและมูลกัจจายน์ ในสำนักพระอาจารย์ช้างเช่นกัน มาศึกษาพระปริยัติธรรมกับพระธรรมกิติ (เม่น)
ต่อมาได้เป็นเจ้าอาวาสวัดสังเวช บางลำพู และศึกษาต่อที่สำนักสมเด็จพระวันรัต (แดง) และสำนักพระยาธรรมปรีชา (ทิม) ตามลำดับ พระองค์สามารถเข้าสอบแปลพระปริยัติธรรมได้เปรียญ 4 ประโยคตั้งแต่ยังเป็นสามเณร เมื่ออุปสมบทเป็นพระภิกษุได้รับพระฉายาว่า “ญาโณทโย”
ทรงศึกษาเพิ่มเติมกับพระอาจารย์อีกหลายๆ สำนัก ด้วยพระสติปัญญาอันฉลาดหลักแหลม จึงสามารถศึกษาวิชาการทุกๆ แขนงได้อย่างแตกฉาน ทรงเข้าสอบแปลพระปริยัติธรรมเปรียญ 9 ประโยคตั้งแต่ต้นจนจบโดยไม่ผิดพลาดเลย เป็นองค์แรกในสมัยรัชกาลที่ 5
นับได้ว่าทรงมีพระปรีชาสามารถสูงยากจะหาผู้เทียบเสมอได้ ทรงมีความชำนาญด้านพระบาลี อรรถกถา และฎีกาต่างๆ ทรงเป็นผู้ชำระอัฏฐกถาวิภังศปกรณ์ชื่อ “สัมโนหวิโนทนี”
นอกจากนี้ ทรงมีความเชี่ยวชาญโหรา ศาสตร์มาก สามารถพยากรณ์หาฤกษ์ยามได้อย่างแม่นยำ ตลอดพระชนมายุทรงอุทิศตนแก่พระบวรพุทธศาสนาอย่างแท้จริง ทั้งวัตรปฏิบัติ ศาสนกิจ และสังฆกรรมต่างๆ พระองค์ได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราช ทานสัญญาบัตรสมณศักดิ์เรื่อยมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนถึงรัชกาลปัจจุบัน ดังนี้
– รัชกาลที่ 5 พ.ศ. 2451 เป็นพระราชาคณะที่พระปิฎกโกศล
– รัชกาลที่ 6 เป็นพระราชคณะชั้นราช ที่พระราชเวที ชั้นเทพที่พระเทพเวที และเจ้าอาวาสวัดสระเกศ พ.ศ. 2467
– รัชกาลที่ 7 พ.ศ. 2470 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่พระธรรมเจดีย์
– รัชกาลที่ 8 พ.ศ. 2488 ขึ้นเป็นเจ้าคณะรองที่พระธรรมวโรดม
– รัชกาลปัจจุบัน พ.ศ. 2496 ได้รับสถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะที่สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ และในปีพ.ศ. 2506 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาให้ดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราช
ถึงแม้พระองค์จะดำรงตำแหน่งหรือสมณศักดิ์ใดก็ตาม ก็ยังคงดำรงพระองค์เช่นเดิม มีเมตตาธรรมช่วยเหลือผู้เดือดร้อนโดยไม่เลือกชนชั้นวรรณะ เป็นที่เคารพรักและศรัทธาเลื่อมใสของพุทธศาสนิกชนทุกยุคทุกสมัย พระองค์สิ้นพระชนม์ในปีพ.ศ. 2508 พระชันษา 91 ปี
วัตถุมงคลและเครื่องรางของขลังของท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (อยู่) นั้น ได้รับความนิยมจากพุทธศาสนิก ชนทุกแวดวงที่จะมีไว้สักการบูชาเพื่อความเป็นสิริมงคล ที่เป็นที่นิยมเล่นหากันอย่างกว้างขวางคือ พระภควัมบดี และเหรียญ รูปเหมือนซึ่งมีทั้งหมด 3 รุ่น พระภควัมบดีนั้นค่อนข้างหายากมาก แต่ “เหรียญรูปเหมือน” ยังพอมีให้เช่าหาสะสมกันอยู่
เหรียญรุ่นแรกสร้างเมื่อปีพ.ศ. 2496 ครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เป็นเหรียญปั๊มเนื้อทองแดง รูปหยดน้ำ หูในตัว ด้านหน้าเป็นรูปเหมือนครึ่งองค์หน้าตรง มีอักษรไทยว่า “สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ญาโณทโย อยู่ ป.๙) วัดสระเกศ” ด้านหลังเป็น “ยันต์องค์พระ” บรรจุอักขระขอมอ่านว่า “นิ มะ ติติ” ส่วนเหรียญอีก 2 รุ่นนั้น สร้างเพื่อเป็นที่ระลึกในโอกาสงานฉลองพระสุพรรณบัฏ พ.ศ. 2506 และในโอกาสงานฉลองพระชนมายุครบ 90 พรรษา พ.ศ. 2507 เป็นเหรียญทรงกลมทั้งสองรุ่นครับผม
