บ้านตรัง มายอ ของดีปัตตานี – “ชุมชนบ้านตรัง” ชื่อนี้เกิดขึ้นตั้งแต่เมื่อต้นสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ สมัยที่มีการปกครองแบบหัวเมือง มี “เมืองยะหริ่ง” อยู่ในความดูแลของพระยายะหริ่ง ครั้งหนึ่งพระยายะหริ่งยกไพร่พลมาตั้งค่ายให้เห็นที่บ้านรายอ แปลว่า “พระยา” และพื้นที่บ้านรายอนี้ เมื่อพระยายะหริ่งมาตั้งค่าย มีการทำนา เลี้ยงวัว ม้า ควายจำนวนมาก เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวนำซังข้าวมากองไว้บริเวณหมู่บ้าน พากันเรียกว่าหมู่บ้านซัง

ต่อมาคำว่า “ซัง” เพี้ยนมาเป็นคำว่า “ตรัง”

วัดบ้านตรัง

มาจนถึงปัจจุบันนี้ ด้วยที่มีสิ่งน่าสนใจมากมาย มีสภาพแวดล้อมงดงาม ความเป็นอยู่วิถีเกษตรกรของผู้คน 2 ศาสนา อยู่ร่วมกันมาอย่างยาวนาน ชุมชนพัฒนาเป็นพื้นที่ชุมชนท่องเที่ยวบ้านตรัง อ.มายอ จ.ปัตตานี อยู่ห่างจากตัวอำเภอเมืองปัตตานี 30 กิโลเมตรเท่านั้น

ชุมชนพัฒนาผลิตภัณฑ์โอท็อป เพิ่มขีดความสามารถชุมชนด้านการท่องเที่ยว เป็นการส่งเสริมการสร้างรายได้ให้กระจายอยู่กับประชาชนในหมู่บ้าน บนพื้นฐานเสน่ห์ ภูมิปัญญา วัฒนธรรม และความคิดสร้างสรรค์ ให้เกิดมูลค่าเพิ่ม อันจะนำไปสู่ความเข้มแข็งของหมู่บ้านและชุมชน

จุดศูนย์กลางสำคัญ คือ “วัดบ้านตรัง” วัดเก่าแก่อายุราว 300 ปี เป็นโบราณสถานมากด้วยคุณค่าทางประวัติศาสตร์ และความศรัทธาของคนบ้านตรัง

ไม่ว่าจะเป็นวิหารหลวงพ่อสุข หลวงพ่อปลอด โบสถ์โบราณที่ซ่อมแซมบูรณะแล้ว อาคารเก็บสรีรสังขารของพระครูมงคลประภาส หรือ พ่อแก่เจ้าแสง อดีตเจ้าอาวาสวัดบ้านตรัง และการแสดงประติมากรรมต่างๆ ผ่านเรื่องราวของชุมชน คงความงดงามให้คงอยู่คู่กับลูกหลาน อาคาร และงานสถาปัตยกรรม เป็นเอกลักษณ์แบบ ท้องถิ่น งานช่างดั้งเดิมของภาคภาคใต้

นายวันนะ ไชยแก้ว ประธานคณะกรรมการบริหารจัดการชุมชนท่องเที่ยว โอท็อปบ้านตรัง บอกว่าชุมชนแห่งนี้มีสิ่งดีๆ ให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาสัมผัสมากมาย อย่างต้นตะเคียนแกะสลักอายุกว่า 300 ปี เล่าเรื่องราวพุทธประวัติ ตั้งแต่ประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน 14 ตอน

ต้นตะเคียนแกะสลัก

และเรื่องราวชุมชน 1 ตอน แกะสลักด้วยความวิจิตรบรรจง มีความยาว 25 เมตร ดูสวยงามตระการตา ถือเป็นงานศิลปะพุทธบูชา เป็นอันซีนแหล่งท่องเที่ยวของชาวพุทธ ที่ต่างได้ยินและอยากเดินทางมาจากทั่วประเทศ

ผ้าทอลายจวนตานี

รวมทั้งผ้าทอลายจวนตานี หัตถศิลป์บนผืนผ้าไหมประดิษฐ์ บอกเล่าเรื่องราวอันเป็นเอกลักษณ์ของชุมชนบ้านตรัง จากอดีตสู่ปัจจุบัน มรดกแห่งภูมิปัญญา ด้วยการสืบสานตำนานเส้นสาย จนกลายเป็นอัตลักษณ์ของ จ.ปัตตานี ที่กลุ่มสตรีชุมชนบ้านตรัง ยังคงรักษาอนุรักษ์ลวดลายต่างๆ มาใช้ และศึกษาต่อยอด อยู่ตลอดเวลา

ล่าสุดร่วมกับงานวิจัยของศูนย์วัฒนธรรมสถาบันกัลยาณิวัฒนา ฟื้นฟูต่อยอดลวดลายให้ทันสมัย ประยุกต์ให้เป็นแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ อีกด้วย

ผลิตภัณฑ์ของบ้านตรังเป็นโอท็อป ระดับ 4 ดาว ของดีที่ใครๆ ต้องมีไว้ ด้วยความโดดเด่นของลวดลายที่บอกถึงเรื่องราววิถีชีวิตของคนบ้านตรัง มี 5 ลาย ได้แก่ ลายกอซัง ลายก้นหอย ลายปักเป้า ลายดอกศรีตรัง และลายโคมไฟ แต่ละลายมีแถบสีคั่นอยู่ 7 สี 7 เส้น ถือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของบ้านตรัง

บ้านตรังยังมีหัตถกรรมประดิษฐ์ ที่บอกเล่าเรื่องราวของชุมชนผ่านก้านมะพร้าว ทีละก้าน ผูกมัดจักสานด้วยความชำนาญ จัดรูปแบบให้เป็นภาชนะรูปทรงต่างๆ หลากหลายประโยชน์ใช้สอย ภูมิปัญญาแห่งวิถีชีวิตของปราชญ์ประจำถิ่น เป็นของฝากของที่ระลึกแก่ นักท่องเที่ยวที่ได้ไปสัมผัส

อาหารท้องถิ่นบ้านตรัง

ด้านของกินที่บ้านตรัง ขึ้นชื่อคือ “แกงสมรมกับต้มเดือนสิบ” กินคู่กันอร่อยสุดๆ ถือเป็นอาหารประจำถิ่นของคนปักษ์ใต้

แกงสมรมทำจากเครื่องแกงเคี่ยวกับกะทิ ใส่ผักริมรั้ว ยั่วให้หิวไม่ใช่น้อย เคี่ยวจนเครื่องแกงหอม เสิร์ฟพร้อมข้าวต้มสามเหลี่ยม เนื้อแน่นมัน

หรือ “แกงคั่วลูกโหนด” กับข้าวสวยหอมใบเตยร้อนๆ กินคู่กับ “ปลาทอดขมิ้นกรอบ น้ำพริกผักสด” ไม่ผิดหวังอย่างแน่นอน

จึงขอเชิญชวน หากใครสนใจเชิญมาท่องเที่ยวได้ ชาวบ้านเตรียมพร้อมต้อนรับกันตลอดเวลา ที่นี่ชุมชนบ้านตรัง ชายแดนใต้ที่ใครๆ ยังต้องค้นหา