เหรียญท่านเจ้าคุณเฒ่า
โดย แทน ท่าพระจันทร์
สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน เหรียญเก่าแก่ของจังหวัดชลบุรีคือเหรียญของ ท่านเจ้าคุณพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณณโก) อดีตเจ้าอาวาสวัดเขาบางทราย เป็นเหรียญเก่าแก่มาก แต่มิได้ระบุปี พ.ศ.ไว้ว่าสร้างในปี พ.ศ.ใด วันนี้เราจะพูดคุยกันถึงเรื่องราวและประวัติของท่านโดยสังเขปครับ
ประวัติของท่านเจ้าคุณเฒ่านั้นสืบค้นมาได้ไม่มากนัก เท่าที่สืบค้นได้ก็คือ พระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณณโก) ท่านเกิดเมื่อวันพุธ เดือน 6 แรม 11 ค่ำ ปีเถาะ พ.ศ.2361 เมื่ออายุได้ 13 ปี ได้บวชเป็นเณรอยู่ที่วัดประยุรวงศ์ อยู่ 8 ปี ต่อมา จึงได้อุปสมบทอยู่ที่วัดบวรนิเวศฯ 8 ปี จึงได้ลาสิกขาบทออกมารับราชการเป็นมหาดเล็กในสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ได้รับตำแหน่งเป็น “ขุนสาครวิสัย” ในกรมมหาดเล็ก ต่อมาในตอนหลังเมื่อปัจฉิมวัยได้ออกจากราชการ และมาบวชอีกครั้งในสมัยรัชกาลที่ 5 ต่อมาได้ลงเรือมาขึ้นที่หาดทรายหน้าวัดเขาบางทราย ได้รับช่วงภารกิจในการสร้างวัดในบริเวณนี้ และได้เป็นเจ้าอาวาสวัดเขาบางทราย
วัดเขาบางทรายในช่วงที่ท่านเจ้าคุณเฒ่า มาอยู่นั้นยังเป็นป่ารก บ้านเรือนชาวบ้านแถบชุมชนหน้าวัดยังไม่มี ต่อมาในปี พ.ศ.2430 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินประพาสจังหวัดชลบุรี ทรงมีพระราชดำริว่า ท่านเจ้าคุณเฒ่าอุตส่าห์สั่งสอนศิษย์มามากและเป็นข้าหลวงเดิม จึงทรงแต่งตั้งให้เป็นพระราชาคณะที่ “พระชลโธปมคุณมุนี”
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) เมื่อยังเยาว์ก็เคยเรียนอักษรสมัยอยู่กับท่านเจ้าคุณเฒ่าจนอายุได้ 12 ปี จึงบรรพชาเป็นสามเณร โดยนิมนต์ท่านเจ้าคุณเฒ่าไปบรรพชาให้ที่วัดช่องลม นาเกลือ เมื่อปี พ.ศ.2426 แล้วมาจำพรรษาอยู่ที่วัดเขาบางทราย 3 พรรษา พออายุได้ 15 ปี ท่านเจ้าคุณเฒ่าเห็นความสามารถ จึงส่งให้เข้ามาศึกษาอยู่ในวัดราชบพิธฯ กทม. ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2435 สมเด็จพระพุทธโฆษา จารย์ท่านได้อุปสมบทที่วัดเขาบางทราย โดยมีท่านเจ้าคุณเฒ่าเป็นพระอุปัชฌาย์
ในปี พ.ศ.2442 สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ก็ได้เสด็จนมัสการพระพุทธ บาท วัดเขาบางทราย และเสด็จเยี่ยมท่านเจ้าคุณเฒ่าด้วย
ในปี พ.ศ.2447 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะทรงผนวชอยู่นั้น ก็เสด็จพระราชดำเนินนมัสการพระพุทธบาทวัดเขาบางทราย และเสด็จฯ ไปทรงเยี่ยม
ท่านเจ้าคุณเฒ่าเป็นบุคคลที่อยู่มาถึง 4 แผ่นดิน คือท่านเกิดในแผ่นดินพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และมามรณภาพในแผ่นดินสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ.2449 สิริอายุได้ 89 ปี
ในหนังสือ 80 ปี ชลบุรี สุขบท ได้กล่าวไว้ว่า “เหรียญเจ้าคุณเฒ่า” เป็นเหรียญที่ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ) สร้างขึ้นเป็นเหรียญแรก เมื่อวันที่ 7 มกราคม พ.ศ.2450 ในสมัยที่เจ้าประคุณสมเด็จ ยังดำรงสมณศักดิ์ “พระเทพกวี” มีจุดประสงค์การสร้างเหรียญเจ้าคุณเฒ่า ซึ่งเป็นรูป ท่านเจ้าคุณพระชลโธปมคุณมุนี เพื่อเป็นที่ระลึกแจกแก่ผู้มาร่วมงานในพระราชทานเพลิง
เหรียญนี้จึงนับว่าเป็นเหรียญที่เก่าแก่ที่สุดของจังหวัดชลบุรีและเป็นเหรียญแรกที่ เจ้าประคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ได้อธิษฐานจิต เหรียญนี้เป็นเหรียญที่หายาก และเป็นที่หวงแหนของคนเมืองชลครับ
ในวันนี้ผมได้นำรูปเหรียญท่านเจ้าคุณเฒ่ามาให้ชมกันครับ
ด้วยความจริงใจ
