พระนางพญาวังมะสะ

‘วังมะสะ’ นั้นเป็นชื่อหมู่บ้านแหล่งที่พบพระสมัยสุโขทัยมากมายหลายประเภท ด้วยเหตุที่มีความเล็กกะทัดรัดและทรวด ทรงอ้อนแอ้น องค์พระมีขอบในเป็น รูปสามเหลี่ยม ผู้คนเลยยกให้เป็นตระกูล “นางพญา” เช่นเดียวกับนางพญาพิษณุโลก แต่มีขนาดเล็กและบางกว่ากันอย่างเห็น ได้ชัด

พระกรุนี้แตกกรุในช่วงปีพ.ศ.2500 มีจำนวนมากพอสมควร ชาวบ้านขุดตามบริเวณโบราณสถานเก่าๆ ไล่ตั้งแต่เขตตำบลสะพานหิน โดยพบ ‘ขุนแผนกรุวังมะสะ’ เป็นจำนวนมาก

นับเป็นการพบ “นางพญากรุวังมะสะ” เป็นครั้งแรกและมีจำนวนมากพอสมควร เมื่อขุดลึกลงไปก็พบพระเครื่องเนื้อชินอีก มีทั้งพระปางลีลา พระพิมพ์คล้ายกับพระลพบุรี เช่น นารายณ์ทรงปืน แต่ศิลปะยังไม่ลึกเท่าพระลพบุรี

นางพญากรุวังมะสะ ที่ขุดพบมีทั้งเนื้อชินเงินและเนื้อดิน ชินเงินพบน้อย ส่วนเนื้อดินมีหลายสี ตั้งแต่สีดำสนิทผสมผงใบลาน เนื้อดินจะละเอียดและหาชมได้ยากมาก ยังมีเนื้อมันปู คือออกสีแดงเข้ม เนื้อดินสีแดงอ่อนและสีแดงหยาบ อันเกิดจากการเผาแล้วโดนไฟไม่เท่ากัน แต่บางองค์โดนไฟน้อยมากเกือบจะเป็นดินดิบไปก็มี

นางพญาวังมะสะจะมีลักษณะคล้ายคลึงกับ ‘พระพิจิตรข้างเม็ด’ เนื้อชินเงิน ที่มีผิวปรอทจับ และในองค์ที่เป็นเนื้อดินออกมันปูก็จะมีคราบไขขาวขึ้นเช่นเดียวกัน ประทับนั่งปางมารวิชัย ทรวดทรงอ่อนช้อยจนคิดว่าเป็นพระตระกูลเดียวกัน บางองค์ก็ตัดเป็นสามเหลี่ยมชิดองค์พระ บางองค์ก็ตัดมีปีกยื่นออก แต่เกือบทั้งหมดขนาดจะเล็กกว่า

ด้านหลังของเนื้อดินจะเห็นรอยลายนิ้วมือกดลงพิมพ์แล้วดึงออกมาโดยใช้นิ้วหัว แม่มือกับนิ้วชี้ ด้านหลังจึงนูนขึ้นเป็นสันลักษณะคล้าย ‘พระหูไห’

เนื่องจาก ‘นางพญาวังมะสะ’ เป็นพระที่มีขนาดเล็กบวกกับชื่อตระกูล “นาง” จึงเป็นที่นิยมของสุภาพสตรี แม่ค้าแม่ขาย ถือว่ามีเมตตามหานิยม ทำมาค้าขึ้น แต่นับวันก็จะหายากเพราะผู้คนหันมานิยมอาราธนาขึ้นคอเป็นพระชุดเล็ก พุทธคุณดีเยี่ยมและสนนราคาก็ไม่แพงเกินกว่าจะหยิบฉวยได้ แต่ถ้าถามว่าปัจจุบันมีปลอมหรือยัง ต้องตอบเสียงดังฟังชัดเลยครับว่ามีมานานแล้ว ก็ต้องหัดดูหัดจำให้แม่น

เรียกว่าขึ้นคอได้ไม่อายใครสำหรับพระจิ๋วแต่แจ๋วประเภทนี้ครับผม