วาดรูปเล่น..ไม่ใช่เรื่องเล่นๆ ห้องเรียน ‘คิด เห็น เป็นภาพ’

วาดรูปเล่น..ไม่ใช่เรื่องเล่นๆ ห้องเรียน ‘คิด เห็น เป็นภาพ’

คอลัมน์…ไอคิวทะลุฟ้า

วาดรูปเล่น..ไม่ใช่เรื่องเล่นๆ ห้องเรียน ‘คิด เห็น เป็นภาพ’ – การวาดภาพที่สื่อถึงความนึกคิดคือทักษะตามธรรมชาติที่ติดตัวทุกคนมาตั้งแต่เด็ก หากได้รับการต่อยอดและออกแบบให้ลึกซึ้งจนกลายเป็น กระบวนการคิดเป็นภาพ หรือที่เรียกว่า Visual Thinking สามารถนำมาพัฒนาเพื่อใช้จัดระเบียบความคิด ช่วยให้มองเห็นความเชื่อมโยงในสิ่งต่างๆ ชัดเจน และเพิ่มพูนทักษะการสื่อสาร

บริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) เห็นว่ากระบวนการคิดเป็นภาพนี้จะสร้างผลลัพธ์ที่ดีต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษาภายใต้ “โครงการสนับสนุนการศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน” จึงร่วมกับทีมวิทยากรจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ “คิด เห็น เป็นภาพ” หรือ Visual Thinking Workshop ที่ไม่ซับซ้อนและไม่เป็นอุปสรรคต่อการเรียนรู้ของโรงเรียนในพื้นที่ห่างไกล เพราะใช้เพียงกระดาษกับปากกาที่หาได้ทั่วไป ให้ครูและนักเรียน 6 แห่ง ในจังหวัดลำพูน ลำปาง และพะเยา เพื่อสนับสนุนให้เกิดการเรียนรู้ร่วมกัน

การจัดการเรียนการสอนโดยใช้กระบวน การคิดเป็นภาพจะได้ประโยชน์สูงสุดเมื่อทั้ง ผู้สอนและผู้เรียนเข้าใจตรงกัน กิจกรรมนี้ จึงเป็นการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการแบบคู่ขนานของครูและนักเรียน โดยแบ่งออกเป็นห้องครูและห้องนักเรียนในช่วงต้น เพื่อรื้อฟื้นทักษะการวาดภาพที่ห่างหายไป

เริ่มด้วย Visual Energizer ที่ช่วยสร้างความคุ้นเคยแก่ครูและนักเรียนด้วยการวาดภาพใบหน้าเพื่อน จากนั้นเข้าสู่ช่วง Visual Vocabulary การสร้างคลังคำศัพท์ภาพที่ทุกคนผลัดกันวาดภาพคน สัตว์ สิ่งของ ความรู้สึก และอากัปกิริยา ตามที่แต่ละคนกำหนดไว้ล่วงหน้า แล้วจึงฝึกการใช้ภาพจดบันทึก หรือ Visual Note-taking ซึ่งมาพร้อมเคล็ดลับการใช้ภาพรูปแบบต่างๆ เช่น แผนภูมิ ตาราง และเส้นบอกเวลา เพื่อเปลี่ยนเนื้อหาซับซ้อนเป็นภาพที่เข้าใจง่าย ทางด้านครูยังได้รับความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ภาพอธิบายเนื้อหาเพื่อให้การเรียนการสอนสนุกขึ้น

ในช่วงท้ายครูจะได้ทดลองถ่ายทอดความรู้ในบทเรียนโดยใช้ภาพเป็นสื่อ เช่นเดียวกับนักเรียนที่จะเรียนรู้ จดจำ และ จดบันทึกด้วยภาพ ดังนั้น “ภาพ” จึงกลายเป็นเครื่องมือหลักในการถ่ายทอดความรู้และเรียนรู้ ทั้งยังเป็นตัวช่วยให้ครูกับนักเรียนเข้าใจและเห็นภาพตรงกัน

นายณัฏฐนนท์ อินต๊ะแสน นักเรียนชั้น ม.6 โรงเรียนเชียงม่วนวิทยาคม จ.พะเยา เล่าว่า ชอบกิจกรรมครั้งนี้มาก เพราะไม่เคยคิดว่าการวาดรูปจะนำมาใช้ประโยชน์ในการเรียนได้ ตอนแรกที่เริ่มทำกิจกรรมรู้สึกกังวลเพราะวาดรูปไม่เก่ง แต่พี่ที่มาสอนคอยบอกว่าเราไม่จำเป็นต้องวาดให้สวยงามและสมบูรณ์แบบ เพราะสิ่งสำคัญที่สุดคือการวาดรูปให้ตนเองเข้าใจและอ่านเนื้อหาที่ตนเองจดรู้เรื่อง แทนที่จะจดบันทึกคำศัพท์หรือเนื้อหาจากบทเรียนเป็นตัวหนังสือ คิดและถอดออกมาเป็นภาพโดยใช้ลายเส้นและรูปทรงง่ายๆ ช่วยให้จดจำเนื้อหาและเก็บรายละเอียดได้มากขึ้น ท่องจำบทเรียนสนุกขึ้น เป็นประโยชน์มากต่อการจดสิ่งที่ครูสอนและการทบทวนบทเรียนก่อนสอบเข้ามหาวิทยาลัย

ณัฏฐนนท์

ด้าน อาจารย์คงฤทธิ์ กสิชีวิน หัวหน้ากลุ่มสาระภาษาอังกฤษ โรงเรียนสบปราบพิทยาคม จ.ลำปาง ยอมรับว่าการสอนโดยใช้กระบวนการคิดเป็นภาพถือเป็นประสบการณ์ใหม่แต่เห็นถึงประโยชน์ต่อการเรียนการสอน

“จะนำเทคนิคความรู้เหล่านี้มาใช้ในห้องเรียน น่าจะช่วยให้นักเรียนเรียนรู้บทเรียนวิชาภาษาอังกฤษได้ดีขึ้น โดยเฉพาะเรื่องคำศัพท์ นักเรียนจะจดจำได้ง่ายขึ้น สรุปเนื้อหาเป็นขั้นตอนด้วยภาพแทนตัวอักษร และนำไปใช้ทบทวนหรือเชื่อมโยงบทเรียนใหม่ได้ ช่วยสร้างความเข้าใจที่ตรงกันขณะทำกิจกรรมกลุ่มและกิจกรรมคู่ ส่งเสริมให้เกิดการเรียนการสอนแบบ Active Learning” อาจารย์คงฤทธิ์กล่าว