โอกาสที่ขาดหายของเด็กชายขอบ
คอลัมน์ สดจากเยาวชน
โอกาสที่ขาดหายของเด็กชายขอบ – เมื่อพูดถึงปัญหา “คนชายขอบ” คนส่วนใหญ่เข้าใจดีว่าเป็นคนกลุ่มหนึ่งที่ขาดโอกาสหรือเข้าไม่ถึงสิทธิต่างๆ จนเกิดความเหลื่อมล้ำทางสังคม
แต่หลายคนอาจจะยังไม่รู้ว่ากลุ่มเยาวชนในสังคมชายขอบพื้นที่ชายแดนภาคใต้ ไม่เพียงแต่ขาดสิทธิต่างๆ เท่านั้น ยังมีปัญหาชีวิตมากมาย ทั้งปัญหาการไม่ยอมรับในเรื่องรักร่วมเพศ กลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวี เด็กที่หลุดจากระบบการศึกษา และเด็กที่ตั้งท้องก่อนวัยอันควร
ด้วยปัญหาเหล่านี้นำมาสู่การจัดงาน ThaiHealth Youth Solutions ครั้งที่ 1 ตอน “พลังของเด็กชายขอบ” โดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เป็นเจ้าภาพ เมื่อเร็วๆ นี้ เพื่อเปิดพื้นที่สื่อสารให้คนรุ่นใหม่มีโอกาสพบปะ พูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น สะท้อนปัญหา ส่งเสียงไปยังสาธารณะ ผ่านเวทีเสวนาหัวข้อ “ฝันใหญ่..ไปด้วยกัน” โดยเลือกกลุ่มเยาวชนชายขอบที่ทำงานต่อเนื่อง 6 กลุ่ม เพื่อสร้างความร่วมมือให้เกิดการผลักดันนโยบายใหม่ๆ สู่การยกระดับคุณภาพชีวิตกลุ่มเยาวชนเปราะบางในอนาคต
ดร.สุปรีดา อดุลยานนท์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า กลุ่มเด็กและเยาวชนชายขอบมีภาวะเปราะบาง ทั้งทางสถานะสังคมและเศรษฐกิจ มีโอกาสที่จะเผชิญปัญหาต่างๆ ที่ส่งผลต่อสุขภาวะได้มากกว่าเด็กที่มีความพร้อม สสส. เห็นว่าเยาวชนชายขอบของสังคมเป็นกลุ่มที่มีศักยภาพซ่อนอยู่ในตัว มีความเข้มแข็งอยู่ภายใน เพียงแต่ต้องให้โอกาสและช่วยกันสนับสนุนเสริมสร้างพลังบวกให้พวกเขาลงมือทำและแสดงศักยภาพออกมาอย่างเต็มที่
เสียงสะท้อนจากเด็กชายขอบเวทีนี้มีเรื่องราวปัญหามากมายที่ถูกซ่อนเร้นซึ่งพวกเขาต้องการสื่อให้สังคมรับรู้ เพื่อขอโอกาสและพลังบวกเติมเต็มความสุขที่ขาดหายของเด็กชายขอบ
ตัวแทนจากกลุ่มลูกเหรียง เปิดใจว่าตนเป็นเยาวชนในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็นเด็กกำพร้าและมีพฤติกรรมรักเพศเดียวกัน หรือบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ ช่วงที่เรียนอยู่ชั้นระดับมัธยมในโรงเรียนแห่งหนึ่งจังหวัดยะลา ครูทำโทษด้วยการโกนหัวแล้วให้วิ่งรอบสนามโรงเรียน ทุกคนมองเห็นตนเป็นสิ่งแปลกประหลาด เป็นคนบาป ทำให้รู้สึกน้อยใจสังคมที่ไม่ยอมรับในสิ่งที่ตนเป็น
“ทุกวันนี้เด็กและเยาวชนในพื้นที่ชายแดนใต้ขาดโอกาสอยู่แล้ว ยังต้องมาเผชิญหน้ากับสังคมที่ปิดกั้นการยอมรับเพศสภาพอัน หลากหลาย จึงอยากให้กระทรวงศึกษาธิการเข้ามาปกป้องและคุ้มครองสิทธิคนกลุ่มนี้ เพราะถูกทำร้ายทั้งทางร่างกายและจิตใจ”
ด้านเยาวชนกลุ่มรักษ์ไทยเพาเวอร์ทีน ซึ่งทำงานกับเด็กเยาวชนที่ติดเชื้อเอชไอวี โดย พิมพ์พิศา จินดาอินทร์ อายุ 22 ปี สะท้อนปัญหาตลอดการทำงานในระยะเวลา 5 ปีที่ผ่านมาว่า ได้พบเด็กติดเชื้อเอชไอวีที่ไม่ยอมไปรับยาต้าน เหตุผลพบว่าไม่ได้อยากตาย แต่เกิดอาการเบื่อยาที่กินมาตั้งแต่เด็ก แถมยังถูกสังคมตีตราหรือถูกเลือกปฏิบัติ จึงไม่มั่นใจที่จะไปรับยามากิน รวมทั้งเกิดความระแวงว่าจะมีคนแอบมองแล้วประณาม อีกทั้งไม่มี เป้าหมายในการใช้ชีวิต
พิมพ์พิศา
“เด็กเหล่านี้ไม่ได้อยู่กับพ่อแม่แท้ๆ อาจพึ่งพาญาติหรืออาศัยอยู่ในสถานสงเคราะห์ เป็นประเด็นปัญหาที่ทับซ้อนกันอยู่ กลุ่มรักษ์ไทยเพาเวอร์ทีนจะทำงานติดตามเพื่อนที่ออกจากระบบการรักษาหรือหยุดยา โดยดึงให้เข้ามาทำกิจกรรมกลุ่ม เน้นการสร้างเสริมกำลังใจเพื่อให้รู้ว่าสังคมยังมีพื้นที่ปลอดภัย ขณะเดียวกันก็ทำงานกับผู้ดูแลเด็กเพื่อเสริมความมั่นใจ” พิมพ์พิศากล่าว
มูฮาหมัด
อีกปัญหาหนึ่งที่พบในกลุ่มเยาวชนพื้นที่ชายแดนภาคใต้ คือการออกจากระบบการศึกษาก่อนกำหนด มูฮาหมัด อุมะ ตัวแทนกลุ่มพิราบขาว สะท้อนเกี่ยวกับเรื่องนี้จากการทำงานร่วมกับเยาวชนที่ออกจากโรงเรียนว่า เด็กบางคนมีพฤติกรรมเกเร คนทั่วไปอาจมองเป็นปัญหาสังคม แต่ทางกลุ่มเห็นว่าเขามีความกล้าและเด็ดเดี่ยว ซึ่งมีประโยชน์ต่อการเรียนรู้และฝึกฝนศิลปะการต่อสู้ที่เรียกว่า “ปันจักสีลัต” สิ่งนี้จะสร้างความภูมิใจให้แก่ชีวิตของเขาได้
ด้านตัวแทนจากกลุ่มสหทัยมูลนิธิ คุณแม่วัยใส อายุ 20 ปี ถ่ายทอดประสบการณ์ให้ฟังว่า ช่วงตั้งท้องต้องเผชิญคำดูถูกเหยียดหยามต่างๆ นานา ได้สหทัยมูลนิธิแนะนำเรื่องการวางแผนอนาคต ทั้งเรื่องการเรียน ครอบครัว การเงิน การเลี้ยงลูก ทำให้รู้สึกว่าตัวเอง เข้มแข็งมากขึ้น ยังมีพ่อแม่วัยรุ่นที่เข้ากลุ่มแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน แต่ละคนจะต้องเผชิญปัญหาเดียวกันคือสังคมไม่ให้โอกาสและพ่อแม่รับไม่ได้
ไม่ต่างจากตัวแทนเยาวชนจากกลุ่มมูลนิธิภูมิพลังชุมชนไทย วัย 22 ปี ที่เล่าว่าตนเองเคยต้องคดี แม้จะออกมาจากสถานพินิจแล้ว ยังต้องเผชิญกับสายตาของคนในสังคมที่ตีตรา
เรื่องเล่าของตัวแทนกลุ่มเยาวชนที่สังคมอาจหลงลืมไป บางคนพลาดไปแต่อยากเป็นคนดี ช่วยเหลือคนที่กำลังเผชิญปัญหา เพียงขอโอกาสและเติมเต็มกำลังใจที่ขาดหายให้เด็กชายขอบมีที่ยืนและใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับสังคมอย่างมีความสุข
