บ้านริมคลองโฮมสเตย์‘มะพร้าว’ตอบโจทย์สร้างรอยยิ้ม – ในหมู่นักท่องเที่ยวเชิงเกษตร เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ไปสัมผัสบรรยากาศ ‘ชุมชนบ้านริมคลองโฮมสเตย์’ หมู่ 6 ซอยบ้านปรก อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม กันแล้ว เพราะที่นี่อยู่ไม่ไกลจากกทม. ไปมาสะดวก แถมมีผลิตภัณฑ์เด่นอย่างมะพร้าว ที่ทำได้หลากหลายทั้งของกินของใช้ และมีกิจกรรมน่าสนใจมากมาย จึงไม่น่าแปลกใจที่หลายหน่วยงานมอบรางวัลให้ อาทิ ปี 2553 รางวัลมาตรฐานโฮมสเตย์ไทย ปี 2553 รางวัลอุตสาหกรรมการ ท่องเที่ยววิถีชุมชนดีเด่น (รางวัลกินรี) ปี 2556 รางวัลมาตรฐาน โฮมสเตย์ไทย ปี 2557 รางวัลสุดยอดชุมชน Creative Tourism และรางวัลอื่นๆ อีกมากมาย
วันก่อนทีมนักวิจัยนำโดย ‘ดร.นิตินันท์ ศรีสุวรรณ’ อาจารย์สาขาวิชาการท่องเที่ยว คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล (มทร.) พระนคร และคณะ ลงพื้นที่ชุมชนดังกล่าว เป็นการต่อยอดผลผลิตงานวิจัยจากโครงการการพัฒนาเทคโนโลยีระบบไกด์อัจฉริยะ (Smart Guide) ในเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงอาหาร ที่ได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) เพื่อส่งเสริมการ ท่องเที่ยว และกระตุ้นเศรษฐกิจของ จ.สมุทรสงคราม ชูเอกลักษณ์ด้านอาหารในแต่ละท้องถิ่นของจังหวัด พลิกฟื้นชุมชน และจังหวัด หลังสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 โดยใช้วิจัยและนวัตกรรมอย่างยั่งยืน
ดร.นิตินันท์ให้ข้อมูลว่า ผลิตผลจากการวิจัยคือ ระบบเทคโนโลยีไกด์อัจฉริยะ และระบบ AR ชุดข้อมูลอาหารท่องเที่ยวที่เป็นรูปธรรม สามารถตอบโจทย์ความต้องการของชุมชนและเกษตรกร ในการใช้เทคโนโลยีประกอบอาชีพในยุคดิจิทัล และช่วงการระบาดโรคโควิด-19 ที่ต้องลดการสัมผัส และเว้นระยะห่างทางสังคม โดยได้รับการตอบรับที่ดีจากกลุ่มชุมชน เกษตรกร หน่วยงานระดับจังหวัด ได้แก่ สำนักงานการท่องเที่ยวและกีฬา จ.สมุทรสงคราม หน่วยงานระดับท้องถิ่นต่างๆ นับเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจจากฐานรากได้อย่างมีประสิทธิภาพ ชุมชนสามารถต่อยอดเพื่อสร้างรายได้ทางอื่นได้อีก เช่น การจำหน่ายสินค้าออนไลน์ การสร้างสื่อประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยว
“วิสาหกิจชุมชนบ้านริมคลองโฮมสเตย์ สามารถเป็นต้นแบบของความเข้มแข็งในการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวิถีเกษตรได้ ในอนาคตต้องการถ่ายทอดองค์ความรู้และขยายผลการท่องเที่ยวชุมชนสร้างสรรค์ และเพิ่มศักยภาพการท่องเที่ยวเมืองรองเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง จ.อุทัยธานี ซึ่งมีเอกลักษณ์แบบผสมผสาน ขณะนี้ระบบ ไกด์อัจฉริยะอยู่ในช่วงพัฒนาด้านเทคนิค ให้สมบูรณ์พร้อมใช้ ส่วนชุดข้อมูลอาหาร ท่องเที่ยวรวบรวมข้อมูลสำเร็จไปแล้วกว่า ร้อยละ 90”
สำหรับเทคโนโลยีระบบไกด์อัจฉริยะ ภายใต้ชื่อ “Samut Food smart guide by Rmutp” ทำหน้าที่ให้ข้อมูลเส้นทางการท่องเที่ยวใน จ.สมุทรสงคราม สามารถรับฟังคำบรรยายด้วยระบบเสียงและภาพแบบ 3D ประกอบกับการใช้ระบบ AR (Augmented Reality) เทคโนโลยีภาพเสมือนจริง ให้นักท่องเที่ยวสแกนผ่าน QR Code บนป้ายที่ติดตั้งตามจุดเส้นทางต่างๆ ให้สามารถเข้าถึงชุดข้อมูลอาหารที่มีชื่อเสียง ผลผลิตทางการเกษตรที่สำคัญ สินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชนอีกจำนวนมากได้
ด้าน ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผอ.สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ บอกว่า วช.ได้สนับสนุนแผนงานวิจัย “การพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อยกระดับเศรษฐกิจฐานรากของจังหวัด ท่องเที่ยวเมืองรอง” แก่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล 9 แห่ง เป็นการเชื่อมการใช้ประโยชน์และหนุนเสริมการขยายผลงานวิจัยสู่การพัฒนาชุมชนการท่องเที่ยวจังหวัดเมืองรอง โดยเฉพาะในช่วงการแพร่ระบาดของโรค โควิด-19 ที่เข้ามามีผลกระทบ ทำให้ทราบว่า งานวิจัยและนวัตกรรม สามารถเข้ามาสนับสนุนและตอบโจทย์ ความต้องการของเกษตรกรและประชาชนได้เป็นอย่างดี นับเป็นการยกระดับและฟื้นฟูเศรษฐกิจให้กลับมาฟื้นตัวอีกครั้ง
คุณถิรดา เอกแก้วนำชัย หรือที่เรียกกันว่า ‘ป้าเล็ก’ ในฐานะประธานวิสาหกิจวิสาหกิจชุมชนบ้านริมคลองโฮมสเตย์ เล่าว่า ตั้งแต่ทำ ท่องเที่ยวมาหลายปี ส่งผลให้คนในชุมชนและนอกชุมชนมีรายได้ เพิ่มขึ้นจากการทำเกษตรที่ชาวบ้านในละแวกนี้หลักๆ จะปลูกส้มโอขาวใหญ่ ลิ้นจี่ และมะพร้าว นอกนั้นเป็นพืชผักสวนครัว
พูดได้เต็มปากว่าผลไม้ทุกชนิดมีรสชาติอร่อย เพราะดินดีน้ำดี โดยทั้งลิ้นจี่และส้มโอได้ GI (สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์) มีรสหวานอมเปรี้ยวนิดๆ ส่วนมะพร้าวหวานหอม และมะพร้าวนี่เองที่นำมาทำน้ำตาล อันเป็นอาชีพดั้งเดิมของชาวบ้าน เรียกว่าน้ำตาลจากดอกมะพร้าว และแม้สถานที่ท่องเที่ยวแหล่งอื่นจะเดือดร้อนจากปัญหาโรคโควิด-19 เนื่องจากไม่มีนักท่องเที่ยว แต่โชคดีที่นี่ยังมีรายได้หลักและอยู่ได้จากการทำน้ำตาลดอกมะพร้าว
ป้าเล็กพาไปดูเริ่มตั้งแต่การเก็บน้ำหวานจากจั่นมะพร้าว แล้วนำมากรอง ก่อนนำไปต้มไปเคี่ยวจนเป็นน้ำตาลหวานหอม มี 3 แบบให้เลือกตามใจชอบ มีทั้งแบบน้ำตาลปี๊บไว้ทำขนมทำอาหาร แบบผง แบบไซรัปที่เหมาะสำหรับใส่ในเครื่องดื่มอย่างพวกชา กาแฟ และยังทำเป็นไซเดอร์ด้วย
ในโรงเคี่ยวน้ำตาลที่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น แห่งนี้ นักท่องเที่ยวคนไหนอยากหยอดน้ำตาลในถ้วยก็ลองทำได้เลย ส่วนใครชอบทำผ้าบาติกที่ใช้สีธรรมชาติจากเปลือกมะพร้าวก็ทำได้ไม่ยากเพราะมีครูสอนให้ทุกขั้นตอน แถมนำกลับไปฝากคนที่บ้านได้ด้วย ส่วนใครที่ชอบสานใบมะพร้าวก็มีคนสอนให้ จะทำเป็นหมวกหรือเป็นตะกร้า เป็นกระจาดก็แล้วแต่ชอบ และถ้าใครอยากจะทำผัดไทย ทำขนมไทยๆ ที่ใช้มะพร้าวเป็นส่วนประกอบก็มีให้เลือกตามถนัด ทั้งขนมต้มและขนมหูช้าง (ถั่วแปบ)
ช่วงใช้เวลาอยู่ที่บ้านริมคลองของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านริมคลองโฮมสเตย์ รับรองสนุกแน่แถมได้ความรู้เพียบ ที่สำคัญปาก จะไม่ว่างเลยเพราะมีอาหารคาวหวานให้กินตลอด โดยเฉพาะเมนูพื้นบ้านที่หาทานอร่อยๆยาก อย่างน้ำพริกกะปิ ปลาทูทอด ผักชะครามทอดไข่ ต้มยำปลาทู หรือยำยอดมะพร้าว ใบชะครามกุ้งสด
นับเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรที่ไม่ควรพลาดจริงๆ
ภาวิณีย์ เจริญยิ่ง
