พระธรรมมงคลรังษี วัดโพธิ์ชัย หนองคาย
คอลัมน์ อริยะโลกที่ 6
พระธรรมมงคลรังษี วัดโพธิ์ชัย หนองคาย – “พระธรรมมงคลรังษี” (คำบ่อ อรุโณ) พระเถระที่ชาวหนองคายศรัทธา เป็นแบบอย่างที่ดีในการปฏิบัติสำหรับพระภิกษุ-สามเณรรุ่นหลัง ให้ได้เจริญรอยตาม
ปัจจุบัน พระธรรมมงคลรังษี (คำบ่อ อรุโณ) สิริอายุ 96 ปี พรรษา 76 ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดโพธิ์ชัย พระอารามหลวง อ.เมือง จ.หนองคาย และที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 8
มีนามเดิมว่า คำบ่อ พัสพงษ์ เกิดเมื่อวันอาทิตย์ที่ 13 พ.ค. 2466 ที่บ้านไชยา หมู่ 3 ต.สระใคร อ.เมือง จ.หนองคาย บิดา-มารดา ชื่อ นายมุมและนางบุญจันทร์ พัสพงษ์
ในวัยเด็ก เรียนจบชั้น ป.3 จากโรงเรียนสระใครไชยานุเคราะห์ บ้านสระใคร ต.สระใคร อ.เมืองหนองคาย และบรรพชาที่อุโบสถวัดศรีคุณเมือง อ.เมืองหนองคาย เพื่อทดแทนคุณบุพการี
พ.ศ.2486 มีวัย 20 ปีบริบูรณ์เต็ม เข้าพิธีอุปสมบท ที่อุโบสถวัดศรีบัวบาน บ้านบกหวาน ต.นาฮี อ.เมืองหนองคาย มี พระครูวรเขตคุณากร วัดพระประดิษฐ์ บ้านนาฮี เป็นพระอุปัชฌาย์, พระปุ่น ปญญวโร เป็นพระกรรมวาจารย์ และ พระโสม กิตติวณโณ เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้รับฉายาว่า ‘อรุโณ’
มีความมุ่งมั่นอย่างแรงกล้าในการศึกษาหลักธรรมคำสอน พ.ศ.2493 สามารถสอบได้นักธรรมชั้นตรี, โท และสอบได้นักธรรมชั้นเอก ตามลำดับ
ในระหว่างปี พ.ศ.2493-2495 ได้เข้ารับการอบรมครูพระปริยัติธรรม ที่วัดสามพระยา กรุงเทพฯ คราวละ 45 วัน พ.ศ.2500 เข้ารับการอบรมปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน อยู่วัดเนินพระเนาวนาราม ต.โพธิ์ชัย อ.เมืองหนองคาย เป็นเวลา 9 เดือน มีพระอาจารย์มหาปาน อานนโท ป.ธ.6 เป็นพระอาจารย์ใหญ่ผู้สอบอารมณ์พระนักปฏิบัติ
พ.ศ.2506 ได้เข้ารับการอบรมพระสอบเป็นพระอุปัชฌาย์ ที่วัดสามพระยา กรุงเทพ, พ.ศ.2509 เข้ารับการอบรมเป็นพระหน่วยพัฒนาการทางจิต หลักสูตร 6 เดือน อยู่ที่วัดมหาธาตุ ท่าพระจันทร์ กรุงเทพ มีพระอาจารย์กิตติวุฑโฒ ภิกขุ เป็นผู้อำนวยการ เมื่อครบ 5 เดือน ได้พำนักอยู่ตำหนักเพชร วัดมหาธาตุ เป็นเวลา 1 เดือน ก่อนออกไปปักกลดธุดงค์อยู่ปริวาสกรรม อยู่ริมทะเล อ.บางละมุง จ.ชลบุรี
ลำดับงานปกครอง พ.ศ.2491 ได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสวัดศรีชมชื่น ต.ในเมือง อ.เมือง จ.หนองคาย ถัดมาปีเดียว ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าคณะตำบลมีชัย พ.ศ.2496 เป็นผู้ช่วยเลขานุการคณะกรรมการสงฆ์ จ.หนองคาย พ.ศ.2497 ไเป็นเลขานุการคณะกรรมการสงฆ์ จ.หนองคาย
พ.ศ.2510 เป็นรองเจ้าคณะอำเภอเมืองหนองคาย พ.ศ.2515 เป็นเจ้าคณะอำเภอเมืองหนองคาย พ.ศ.2518 เป็นรองเจ้าคณะจังหวัดหนองคาย
พ.ศ.2533 ได้เป็นเจ้าอาวาสวัดโพธิ์ชัย พระอารามหลวง และเป็นเจ้าคณะจังหวัดหนองคาย
พ.ศ.2549 เป็นที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัดหนองคาย
พ.ศ.2559 เป็นที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 8
ลำดับสมณศักดิ์ พ.ศ.2500 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตรชั้นโทที่ พระครูสุวรรณบรรณกิจ พ.ศ.2503 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระครูสัญญาบัตรชั้นเอก พ.ศ.2517 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระครูชั้นพิเศษ พ.ศ.2521 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระสุวรรณธีราจารย์
พ.ศ.2535 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชธีราจารย์ พ.ศ.2540 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่ พระเทพมงคลรังษี
พ.ศ.2552 ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมมงคลรังษี
พระธรรมมงคลรังษี ได้สร้างคุณูปการมากมายแก่วงการพระสงฆ์-สามเณร รวมทั้งพุทธศาสนิกชนชาวเมืองหนองคายและจังหวัดใกล้เคียง ได้เชิญชวนชาวบ้านร่วมเป็นเจ้าภาพทอดกฐินเรียกว่า “จุลกฐิน” (กฐินเล็กหรือกฐินแล่น) ไปทอดถวายวัดต่างๆ ในเขตอำเภอเมืองหนองคาย ปีละ 5-10 กอง
ท่านยังได้ก่อสร้างห้องสมุดและห้องจริยธรรม มอบให้โรงเรียนสระใครไชยานุเคราะห์ เป็นอาคารชั้นเดียวคอนกรีตเสริมเหล็ก และอุปกรณ์ภายในห้องเรียน, สร้างสนามกีฬา สร้างอาคารเรียนให้ศูนย์เด็กก่อนเกณฑ์ มอบให้วัดไชยาประดิษฐ์ ต.สระใคร
ด้วยความเป็นพระเถระใฝ่ในด้านการศึกษา ท่านได้ตั้งทุนมูลนิธิ “พระเทพมงคลรังษี” (เมื่อครั้งยังดำรงสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ) เพื่อการศึกษาพระภิกษุ-สามเณร และเยาวชน อีกด้วย
ประภาพร ปัญญาตระกูล
