วัดพระสี่อิริยาบถ-พระยืน อุทยานฯเมืองกำแพงเพชร – “วัดพระสี่อิริยาบถ” หรือ “วัดพระยืน” อ.เมือง จ.กำแพงเพชร ตั้งอยู่ภายในอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร สร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 20-22 เป็นวัดขนาดใหญ่และมีโบราณสถานที่เป็นเอกลักษณ์ คือ มณฑปพระสี่อิริยาบถ ซึ่งเป็นรูปแบบเหมือนดังที่พบที่วัดเชตุพนและวัดพระพายหลวง จ.สุโขทัย
จากจารึกลานเงินของพระมหามุนีรัตนโมลีสมเด็จพระสังฆราชเมืองกำแพงเพชรกล่าวถึงพระยาสอยหรือเจ้าแสนสอยดาวเสวยราชย์ในเมืองกำแพงเพชร และสมเด็จพระมหามุนีรัตนโมลีได้สร้างวัดนี้ถวาย ครั้งแรกเรียกว่า วัดพระยืน เพราะเห็นพระยืนเพียงองค์เดียว ต่อมาเรียกพระสี่อิริยาบถ เพราะว่ามีทั้งสี่ด้านคือ ยืน เดิน นั่ง นอน มีพระพุทธรูปในอิริยาบถที่คงสภาพค่อนข้างสมบูรณ์และมีความงดงามทางด้านศิลปะ
ปัจจุบันเป็นสถานที่ท่องเที่ยวและเป็นแหล่งศึกษาทางประวัติศาสตร์
เป็นวัดที่ทำจากศิลาแลง มีมณฑปจัตุรมุขเป็นที่ประทับของพระพุทธรูปขนาดใหญ่มี สี่อิริยาบถ พบหลักฐานว่ามีการลงรักปิดทองทั้งองค์ ลักษณะสกุลช่างกำแพงเพชรในศิลปะสุโขทัย มีบ่อน้ำและที่อาบน้ำอยู่หน้าวัด เช่นเดียวกับวัดพระนอน กำแพงเป็นศิลาแลงปักตั้งล้อม 4 ด้าน ด้านหน้าวัดมีวิหารที่ก่อด้วยศิลาแลงขนาดใหญ่ยกฐานสูง 2 เมตร กว้าง 17 เมตร ยาวกว่า 29 เมตร นับเป็นวิหารที่ใหญ่ที่สุดในอุทยานประวัติศาสตร์ เสาวิหารมี 4 เสา เป็น 5 ห้อง 2 แถว รวม 7 ห้อง มีเสาลูกกรง เป็นศิลาแลงเหลี่ยม และมีทับหลังบนมุขหน้าวิหาร
สิ่งสำคัญของวัดพระสี่อิริยาบถ ได้แก่ มณฑปจัตุรมุข แต่ละทิศประดิษฐาน พระพุทธรูป 4 ปาง คือ เดิน นั่ง ยืน และนอนอยู่โดยรอบทั้ง 4 ทิศตามลำดับ ปัจจุบันเหลือเพียงพระยืนขนาดใหญ่ที่สวยงาม พระพักตร์เป็นลักษณะพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย แบบกำแพงเพชรคือ พระนลาฏกว้าง และพระหนุเสี้ยม โบราณสถานสำคัญภายในวัด ประกอบด้วย
พระมหาวิหาร เป็นวิหารขนาดใหญ่ตั้งอยู่ด้านหน้าสุด พระวิหารตั้งอยู่บนฐาน 2 ชั้น ฐานไพทีชั้นล่าง ซึ่งก่อด้วยศิลาแลง เป็นฐานแบบบัวลูกแก้วอกไก่ รอบลานประทักษิณ ประดับด้วยราวลูกกรงศิลาแลงโดยรอบ ฐานวิหารชั้นบน มีมุขเด็จ ทั้งด้านหน้า และด้านหลัง ด้านบนมีแท่นอาสน์สงฆ์ และฐานชุกชี สำหรับประดิษฐานพระพุทธรูป
มณฑปพระสี่อิริยาบถ เป็นมณฑปแบบจัตุรมุขขนาดใหญ่ ก่อด้วยศิลาแลงและอิฐ ใช้แทนเจดีย์ประธาน ตั้งอยู่ด้านหลังพระวิหาร ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว รอบมณฑปประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นทั้งสี่ด้าน ประกอบด้วย อิริยาบถยืน (ปางประทานอภัย) อิริยาบถเดิน(ปางลีลา) องค์พระได้ชำรุดไปมาก มีเพียงพระอุรุปรากฏให้เห็น อิริยาบถนั่ง (ปางมารวิชัย) สภาพชำรุดมากเหลือเพียงส่วนของฐานและอิริยาบถนอน (ปางไสยาสน์) สภาพชำรุดหมด จนไม่เห็นองค์พระโดยปัจจุบันเหลือเพียงอิริยาบถยืน (ปางประทานอภัย) พระพักตร์อิ่มเอิบพระโมลีขมวดใหญ่ ที่สภาพค่อนข้างสมบูรณ์กว่าอิริยาบถอื่นๆ
พระเจดีย์ประจำมุม เป็นพระเจดีย์ ทรงปราสาทยอดระฆัง ตั้งอยู่มุมทั้งสี่ของมณฑป ต่อเนื่องกับกำแพงแก้ว บ่อตัดศิลาแลง ตั้งอยู่ ด้านหน้าวัด เป็นบ่อที่ใช้ในการตัดศิลาแลงให้เป็นรูปทรงต่างๆ ก่อนที่จะนำไปใช้ในการสร้างวัด
กิจกรรมที่น่าสนใจในวัดพระสี่อิริยาบถ หรือวัดพระยืน ชมโบราณสถานวัดพระนอน, ชมอุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร เมือง มรดกโลก และศึกษาประวัติศาสตร์/โบราณวัตถุ/โบราณคดี
อย่างไรก็ตาม ในช่วงที่สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ซึ่งยังส่งผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย การประกอบอาชีพ การดำเนินชีวิตประจำวันและเศรษฐกิจของประชาชน ทำให้การเดินทางไปเที่ยวตามสถานที่ต่างๆ ลดน้อยลง เพื่อหลีกเลี่ยงการเผชิญเชื้อโรค
แต่เชื่อว่า เมื่อสถานการณ์ต่างเริ่มมีทิศทางดีขึ้น ภาคการท่องเที่ยวของไทยจะกลับมาคึกคักกันอีกครั้ง
สำหรับการเดินทางไปยังวัดพระสี่อิริยาบถ หรือวัดพระยืน ตั้งอยู่ถนน อบจ.กพ.1040 ต.หนองปลิง อ.เมือง จ.กำแพงเพชร
อาทิตย์ สุวรรณโชติ
