ทวารวดี : ‘ศรีเทพ’ ไม่ใช่‘นครปฐม’?
เรื่องอาณาจักรทวารวดี เปลี่ยนจากนครปฐมเป็นเพชรบูรณ์ ยืนยันยังไงคะ
ครูออนไลน์
ตอบ ครูออนไลน์
มีคำตอบอยู่ในรายงานของ น.ส.พ.มติชน ว่า เมื่อวันที่ 28 ธ.ค. 2564 ศ.ดร.พิริยะ ไกรฤกษ์ อดีตอาจารย์คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ผู้ร่วมเสนอแนวคิด จารึกพ่อขุนรามคำแหง สร้างในสมัย ร.4) ประกาศข้อเสนอใหม่เกี่ยวกับ ‘ทวารวดี’ ว่าตั้งอยู่ที่เมืองโบราณศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ ไม่ใช่เมืองนครปฐมโบราณ หรือเมืองอู่ทอง จ.สุพรรณบุรี ที่เชื่อกัน
ศ.ดร.พิริยะกล่าวว่า เมืองศรีเทพ ตั้งอยู่บนลุ่มน้ำป่าสัก ทางฟากตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา อายุราว 1,400 ปีมาแล้ว เป็นแหล่งโบราณคดีเก่าแก่แห่งเดียวในไทยที่พบเทวรูปพระกฤษณะ เทพเจ้า ผู้ก่อตั้งเมืองทวารวดีในคัมภีร์ศาสนาพราหมณ์ ดังนั้นเมืองศรีเทพจึงน่าจะเป็นราชธานีของทวารวดี เนื่องจากหลักฐานต่างๆ บ่งชี้ว่าทวารวดีนับถือศาสนาพราหมณ์เป็นหลัก ขณะที่เมืองนครปฐมและอู่ทองนับถือศาสนาพุทธเป็นหลัก
หลักฐานมาจากศิลาจารึกภาษาสันสกฤต 2 หลัก พบที่เมืองศรีเทพ มีข้อความเกี่ยวข้องกับพระกฤษณะในชื่อ ‘ฤษีวยาสะ’ เมื่อมีกำเนิดได้นาม ‘กฤษณไทวปายน’ ทั้งพบเทวรูปศาสนาพราหมณ์เกี่ยวข้องกับทวารวดีเมืองศักดิ์สิทธิ์ของพระกฤษณะ ได้แก่ เทวรูปพระกฤษณะ 3 องค์ เป็นอวตารที่ 8 ของพระวิษณุ รวมถึงเทวรูปพระวิษณุ 2 องค์ ซึ่งพระวิษณุ หรือพระนารายณ์อวตารเป็นพระกฤษณะผู้สร้างทวารวดี นอกจากนี้ หลักฐานที่พบใหม่เมื่อ พ.ศ.2562 คือ จารึกวัดพระงาม อำเภอเมืองนครปฐม อักษรปัลลวะภาษาสันสกฤตปรากฏข้อความในบรรทัดที่ 5 อ่าน-แปลได้ว่า ‘ทวารวดีที่ยิ่งใหญ่ เจริญรุ่งเรืองเหมือนเมืองพระวิษณุ’
“จารึกเมืองศรีเทพให้ข้อมูลว่าลัทธิไวษณพเจริญรุ่งเรืองที่ทวารวดี จารึกวัดพระงาม นครปฐมก็ให้ข้อมูลว่าทวารวดีเป็นเมืองในลัทธิไวษณพ ศรีเทพตั้งอยู่ตอนกลางของแม่น้ำป่าสัก สอดคล้องกับนามของกรุงศรีอยุธยาว่า กรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยา มากกว่าอู่ทองและนครปฐมในลุ่มแม่น้ำท่าจีน หรือคูบัวในลุ่มแม่น้ำแม่กลอง จะเอาทวารวดีไปไว้ในลุ่มน้ำอื่นคงไม่ได้ เพราะเกี่ยวดองกับกรุงศรีอยุธยา และเมื่อสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ไปแล้ว ก็ยังคงเรียกชื่อราชธานีใหม่ว่า กรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยา” ศ.ดร.พิริยะกล่าว
ศ.ดร.พิริยะกล่าวว่า แนวคิดเรื่องทวารวดีอยู่ที่เมืองศรีเทพนี้ ศ.โคล้ด ฌากส์ (Claude Jacques) ผู้เชี่ยวชาญการอ่านศิลาจารึกกัมพูชา เคยเสนอไว้ตั้งแต่ พ.ศ. 2552 โดยให้เหตุผลว่าทวารวดีเป็นเมืองของพระกฤษณะ และเทวรูปพระกฤษณะและพระวิษณุก็พบที่ศรีเทพ อีกทั้งเป็นแหล่งเดียวในไทยที่พบเทวรูปพระกฤษณะที่เป็นผู้ก่อตั้งเมืองทวารกา ซึ่งคืออีกชื่อหนึ่งของทวารวดี
จึงนําความคิดนี้มาผนวกข้อวินิจฉัยของพระวรวงศ์เธอฯ กรมหมื่นพิทยาลาภพฤฒิยากร ที่ทรงพระนิพนธ์ในวารสารของสยามสมาคม พ.ศ. 2482 ว่าทวารวดีเป็นชื่อกรุงศรีอยุธยาเมื่อแรกสถาปนาจนเสียกรุง และเนื่องด้วยว่าศรีเทพตั้งอยู่ตอนกลางของแม่น้ำป่าสัก ซึ่งปลายน้ำอยู่ที่อยุธยา จึงเข้าใจได้ว่าดินแดนแถบนั้นในอดีตกาลเป็นภูมิลําเนาของชาวสยาม และเป็นส่วนหนึ่งของทวารวดี
“ด้วยเหตุนี้ จึงขอเสนอว่าเมืองศรีเทพในอดีตคือกรุงทวารวดีซึ่งรุ่งเรืองอยู่ในช่วงกลางพุทธศตวรรษที่ 12-กลางพุทธศตวรรษที่ 13 ไม่ใช่นครปฐม…สมควรที่จะยกย่องให้ศรีเทพเป็นราชธานีแห่งแรกของสยาม” ศ.ดร.พิริยะกล่าว
