รู้จักคำว่า “ญัตติ” มักได้ยินบ่อย ๆ เมื่อมีการประชุมรัฐสภา แต่ไม่รู้ว่าความหมายคืออะไร? ท่ามกลางความสงสัย ชาวเน็ตแห่หาคำตอบที่แท้จริง
เชื่อว่าตอนนี้ หลาย ๆ คนกำลังตามหากันให้ควั่ก กับคำว่า “ญัตติ” ที่มักได้ยินบ่อย ๆ เมื่อมีการประชุมรัฐสภา เพื่อทำความรู้จักความหมายให้มากขึ้น ในครั้งนี้ทีมข่าวสดขอพาทุกคนไปหาคำตอบกัน
โดยทางพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้ความหมายของญัตติว่า “ญัตติ” เป็นคำนาม หมายถึง ข้อเสนอ เพื่อลงมติ เช่น ผู้แทนราษฎรเสนอญัตติเข้าสู่สภาเพื่อขอให้ที่ประชุมลงมติว่าจะเห็นชอบด้วยหรือไม่
ขณะที่ข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 ข้อ 44 ให้ความหมายว่า “ญัตติ” คือ ข้อเสนอใด ๆ ที่มีความมุ่งหมายให้สภาลงมติหรือชี้ขาดว่าจะให้ปฏิบัติ หรือดำเนินการอย่างไรต่อไป
แบ่งออกเป็น 2 ประเภท
1. ญัตติที่ต้องเสนอล่วงหน้าเป็นหนังสือ ผู้เสนอและผู้รับรองต้องลงลายมือชื่อในญัตตินั้น ตามข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 ข้อ 59
2. ญัตติที่ไม่ต้องเสนอล่วงหน้าเป็นหนังสือ ให้ผู้รับรองญัตติแสดงการรับรองโดยวิธียกมือขึ้นพ้นศีรษะตามข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 ข้อ 60
Advertisement
นอกจากนี้ แบ่งออกเป็น 2 กรณี คือ
1. ญัตติกรณีที่ต้องมีผู้รับรอง เช่น ญัตติขอให้สภามีมติให้นายกรัฐมนตรีหรือรัฐมนตรีผู้ใดเข้าร่วมประชุมในเรื่องใดในที่ประชุม และญัตติขอให้สภาตั้งคณะกรรมาธิการ หรือขอให้คณะกรรมาธิการสามัญคณะใดคณะหนึ่ง กระทำกิจการพิจารณาสอบหาข้อเท็จจริง หรือศึกษาเรื่องใด ๆ อันอยู่ในหน้าที่และอำนาจของสภา
2. ญัตติกรณีที่ไม่ต้องมีผู้รับรอง เช่น ญัตติขอให้ประชุมลับและญัตติที่คณะรัฐมนตรีเป็นผู้เสนอ
อย่างไรก็ดี เมื่อตรวจสอบพบว่า การเสนอญัตติต้องเป็นไปตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และข้อบังคับการประชุมของแต่ละสภา
ได้แก่ ข้อบังคับการประชุมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2562 ส่วนที่ 2 ข้อ 44 ถึงข้อ 65 ข้อบังคับการประชุมวุฒิสภา พ.ศ. 2562 ข้อ 35 ถึงข้อ 51 และข้อบังคับการประชุมรัฐสภา พ.ศ. 2563
ส่วนที่ 2 ข้อ 29 ถึงข้อ 41 ซึ่งมีการกำหนดหลักเกณฑ์สำคัญในเรื่องดังต่อไปนี้
1. ผู้มีสิทธิเสนอ
อาจเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา คณะรัฐมนตรี และประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งตามจำนวนที่รัฐธรรมนูญกำหนด แล้วแต่กรณี
หากเป็นการเสนอญัตติโดยทั่วไปของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เรื่องที่เสนออาจเป็นเรื่องที่อยู่ในกรอบหน้าที่และอำนาจของสภาผู้แทนราษฎร เป็นเรื่องที่ตนสนใจ เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับประโยชน์ของประเทศชาติและประชาชน หรืออยู่ในความสนใจของประชาชน
โดยปกติการเสนอญัตติจะต้องมีผู้เสนอตั้งแต่ 1 คนขึ้นไป ยกเว้นในกรณีที่มีการกำหนดจำนวนผู้เสนอไว้โดยเฉพาะ เช่น ญัตติขอเปิดอภิปรายทั่วไป เพื่อลงมติไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีเป็นรายบุคคล หรือทั้งคณะ
ซึ่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้กำหนดจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรผู้เสนอไว้ โดยเฉพาะว่าต้องไม่น้อยกว่า 1 ใน 5 ของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของสภาผู้แทนราษฎร เป็นต้น
2. วิธีการเสนอ
เป็นการเสนอล่วงหน้า ด้วยหนังสือต่อประธานสภาผู้แทนราษฎร ประธานวุฒิสภา หรือประธานรัฐสภา แล้วแต่กรณี
และต้องมีจำนวนสมาชิกรับรองไม่น้อยกว่าที่รัฐธรรมนูญ หรือข้อบังคับของแต่ละสภากำหนด เว้นแต่มีการกำหนดไว้เป็นอย่างอื่น
ทั้งนี้ หากเป็นญัตติที่เสนอล่วงหน้าเป็นหนังสือ ผู้เสนอและผู้รับรองต้องลงลายมือชื่อในญัตตินั้น แต่หากเป็นญัตติที่ไม่ต้องเสนอล่วงหน้าเป็นหนังสือ ให้ผู้รับรองญัตติแสดงการรับรองโดยวิธียกมือขึ้นพ้นศีรษะ
3. ข้อห้ามในการเสนอ
ยกตัวอย่าง เช่น เมื่อที่ประชุมของแต่ละสภากำลังปรึกษา หรือพิจารณาญัตติใดอยู่ ห้ามเสนอญัตติอื่นขึ้นมาพิจารณา เว้นแต่จะเป็นญัตติที่ได้กำหนดไว้ให้สามารถกระทำได้
4. การแก้ไขเพิ่มเติม หรือการถอนญัตติ
หากญัตตินั้นประธานสภาผู้แทนราษฎร ประธานวุฒิสภา หรือประธานรัฐสภา แล้วแต่กรณี สั่งบรรจุเข้าระเบียบวาระการประชุมแล้ว การแก้ไขเพิ่มเติม หรือถอนญัตติจะกระทำได้ ต่อเมื่อได้รับความยินยอมของที่ประชุม
5. การถอนชื่อจากการเป็นผู้ร่วมกันเสนอ หรือจากการเป็นผู้รับรอง
จะกระทำได้เฉพาะก่อนที่ประธานสภาผู้แทนราษฎร ประธานวุฒิสภา หรือประธานรัฐสภา แล้วแต่กรณี สั่งบรรจุญัตตินั้นเข้าระเบียบวาระการประชุม แต่หากได้มีการสั่งบรรจุเข้าระเบียบวาระการประชุมแล้วจะถอนชื่อได้ต่อเมื่อได้รับความยินยอมของที่ประชุม
6. ญัตติจะตกไป ในกรณีที่ถึงวาระพิจารณาในการประชุมแล้ว
ผู้เสนอญัตติไม่ชี้แจงในที่ประชุม หรือผู้เสนอไม่อยู่ในที่ประชุม โดยไม่มีผู้ชี้แจงแทนในฐานะผู้รับมอบหมาย
7. ญัตติที่ตกไปแล้ว ห้ามนำญัตติ ซึ่งมีหลักการเดียวกัน ขึ้นเสนออีกในสมัยประชุมเดียวกัน
เว้นแต่ญัตติที่ยังไม่ได้มีการลงมติหรือญัตติที่ประธานจะอนุญาตในเมื่อพิจารณาเห็นว่าเหตุการณ์ได้เปลี่ยนแปลงไป
ขอบคุณข้อมูล :
- พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554
