วันเสาร์ที่ 16 ก.ย.2566 น้อมรำลึกครบรอบ 43 ปี มรณกาล “หลวงพ่อโต ยโสธโร” อดีตเจ้าอาวาสวัดบ้านกล้วย ต.ท่าหลวง (ปัจจุบันเป็น ต.ดงใหญ่) อ.พิมาย จ.นครราชสีมา อดีตพระเกจิเรืองวิทยาคมมีชื่อเสียงโด่งดังในพื้นที่
เป็นพระเกจิของเมืองโคราชยุคสงครามอินโดจีน เป็นหนึ่งในพระคณาจารย์ที่เข้าร่วมพิธีสร้างพระปิดตาเนื้อขันลงหิน เนื้อทองผสม เนื้อสำริด และวัตถุมงคลเนื้อทองผสมอันลือลั่น ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ชาวเมืองโคราช
เป็นชาวพิมายโดยกำเนิด เกิดที่หมู่บ้านกล้วย ต.ท่าหลวง (ดงใหญ่) อ.พิมาย จ.นครราชสีมา เมื่อวันที่ 9 ธ.ค.2429 ตรงกับวันพฤหัสบดี ขึ้น 14 ค่ำ เดือนอ้าย ปีจอ บิดามารดาชื่อ นายดี นางพูน สินนา มีพี่น้องชายหญิงรวม 5 คน มีอาชีพทำไร่ทำนา
ในวัยเด็กได้ไปศึกษาเล่าเรียนที่วัดสระหิน พ.ศ.2443 อายุ 15 ปี บรรพชา ณ วัดสระหิน ซึ่งวัดนี้อยู่ใกล้กับปราสาทหินพิมาย ได้เรียนมูลกัจจายน์กับครูหรั่ง จนมีความรู้ในภาษาบาลีแตกฉาน จึงย้ายมาศึกษาต่อที่วัดอิสาน อ.เมือง จ.นครราชสีมา
จากนั้นลาสิกขา และได้สมัครเข้าทำงานเป็นเสมียน ทำงานอยู่ที่ที่ว่าการอำเภอพิมาย
พ.ศ.2449 เข้าพิธีอุปสมบท ณ พัทธสีมา วัดจันทร์ อ.พิมาย โดยมีพระอธิการแก้วเป็นพระอุปัชฌาย์ หลวงพ่อทุย วัดบ้านกล้วย เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้รับฉายา “ยโสธโร”
จำพรรษาอยู่ที่วัดบ้านกล้วย ศึกษา พระปริยัติธรรม อักขระเลขยันต์ การปฏิบัติจิต วิปัสสนากรรมฐานจากพระอุปัชฌาย์ และศึกษาเจ็ดตำนาน สิบสองตำนานจากคัมภีร์ ใบลานเก่าของพระเกจิฯ เมืองพิมาย และได้พบกับหลวงปู่หริ่ง สุวัณณโชติ วัดตะบอง ต.โบสถ์ อ.พิมาย จ.นครราชสีมา
ปี พ.ศ.2460 เกิดสงครามโลกครั้งที่ 1 มีชาวบ้านและทหารหาญมาพึ่งบารมีกันมาก จึงสร้างวัตถุมงคลเป็นตะกรุด ผ้าประเจียด ผ้ายันต์ เสื้อยันต์ และเครื่องรางของขลัง ให้ลูกศิษย์ ลูกหาไว้สำหรับป้องกันตัว
ในขณะนั้นปรากฏว่าชาวบ้านกล้วย ชาว อ.พิมาย รอดชีวิตทุกคน จนเป็นที่โจษขานกันไปทั่ว ผู้คนต่างเดินทางมากราบท่าน ขอฝากตัวเป็นศิษย์ ขอบารมีรดน้ำมนต์ สะเดาะเคราะห์ ต่อชะตาชีวิตเสริมดวง นอกจากนี้ ท่านยังได้ส่งเสริมพระภิกษุ-สามเณรในวัดให้สนใจใฝ่ทางการศึกษาด้วย
เมื่อปี พ.ศ.2475 มีส่วนสร้าง “พระนาคปรกพิมาย” ร่วมกับพระอาจารย์ ซึ่งมีหลวงปู่หริ่ง วัดตะบอง หลวงปู่ทุย วัดบ้านกล้วย และพระครูศรีสุทธิพจน์ วัดเดิม เป็นพระนาคปรกเนื้อทองผสมที่มีชื่อเสียงมากของเมืองพิมาย ปัจจุบันนักสะสมเล่นหากันในราคาสูง โดยสร้างจากเทวรูปเนื้อสำริดที่ชำรุด พระพุทธรูปสมัยเก่า เนื้อสำริดที่ชำรุด กำไลโบราณ ลูกประคำโบราณ ลูกกระพรวนโบราณ ขันลงหินเก่า ถาดลงหินเก่า ระฆังเก่า กังสดาลเก่า บาตรและฝาบาตรเก่า ตะกรุดเก่า ฯลฯ
จวบจน พ.ศ.2484 ร่วมสร้างวัตถุมงคลเนื้อขันลงหิน ยุคสงครามอินโดจีนอันลือลั่น ร่วมกับหลวงปู่รอด วัดบ้านไพ หลวง พ่อเสียบ วัดบ้านเกาะ โดยใช้ชนวนเก่าจากพระนาคปรกพิมาย และวัสดุทองเหลือง ทองแดงสำริด ฝีมือช่างแกะแม่พิมพ์หลากหลายของนายช่างลา ศิริไธสง ช่างมือหนึ่งแห่งเมืองโคราช ส่วนพิธีหล่อหลอมจัดขึ้นที่ลานหน้าปราสาทหินพิมายโดยพรหมณ์ได้อัญเชิญเทวดา 16 ชั้นฟ้า 15 ชั้นดิน อัญเชิญดวงวิญญาณของนักรบขอมแห่งเมืองพิมายมาร่วมเป็นสักขีพยาน
พ.ศ.2491 อายุได้ 62 ปี คณะศิษย์ได้สร้างเหรียญรูปเหมือนครึ่งองค์ พิมพ์หยดน้ำ หลังยันต์ “พุท ธะ สัง มิ” เนื้อทองแดงกะไหล่ทอง ถวายเป็นเหรียญรุ่นแรกและรุ่นเดียว จำนวน 3,000 เหรียญ ปัจจุบันเป็นเหรียญยอดนิยมที่หายาก
สังขารเป็นของไม่เที่ยงแท้แน่นอน ด้วยความชรา “หลวงพ่อโต ยโสธโร” ละสังขารด้วยอาการสงบ เมื่อวันที่ 16 ก.ย.2523 สิริอายุ 94 ปี พรรษา 74
