ทดสอบพิษวิทยาในปลาม้าลาย นาโนเทคเปิดบริการแห่งแรกในไทย

ทดสอบพิษวิทยาในปลาม้าลาย – นักวิจัยศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ได้พัฒนาองค์ความรู้ด้านการทดสอบความปลอดภัยและฤทธิ์ทางชีวภาพ

โดยดร.วิทยา พิมทอง นักวิจัยจากทีมวิจัยความปลอดภัยระดับนาโนด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อม กลุ่มวิจัยการวิเคราะห์ระดับนาโนขั้นสูงและความปลอดภัย กล่าวว่า ทีมวิจัยฯ มีความเชี่ยวชาญในด้านการวิจัยด้านความปลอดภัยของอนุภาคนาโน สารสมุนไพร สารเคมี

รวมถึงผลิตภัณฑ์อื่นๆ โดยในการทดสอบความปลอดภัยต่อสุขภาพมนุษย์และสิ่งแวดล้อมดังกล่าว ทางศูนย์ได้ใช้ปลาม้าลาย (zebrafish) ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์คือ Danio rerio เป็นแบบจำลองในการทดสอบ

ซึ่งปลาม้าลายเป็นปลาน้ำจืดขนาดเล็กที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล โดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (Food and Drug Administration: FDA) ได้แนะนำให้ใช้ปลาม้าลายเป็นต้นแบบในการทดสอบความเป็นพิษและการทดสอบฤทธิ์ยา

ตัวอ่อนปลาม้าลายมีข้อดีต่อการวิจัยเกี่ยวกับพันธุกรรมและพัฒนาการของตัวอ่อนหลายด้าน ไม่ว่าด้านปริมาณ ซึ่งปลาม้าลายตัวเมียที่โตเต็มวัยหนึ่งตัวสามารถให้ไข่ได้มากถึง 200 ฟองต่อสัปดาห์ ทำให้สะดวกต่อการทดสอบที่ต้องใช้สัตว์ทดลองจำนวนมาก,

ปลาม้าลายปฏิสนธิภายนอก สามารถศึกษาพัฒนาการของตัวอ่อนในแต่ละระยะการเจริญเติบโตได้โดยง่าย ตัวอ่อนของปลาม้าลายมีพัฒนาการเร็ว และมีลำตัวโปร่งแสง สามารถศึกษาเส้นเลือดและพัฒนาการของหัวใจ รวมถึงการตัดแต่งพันธุกรรมปลาที่ให้แสงฟลูออเรสเซนซ์ที่จำเพาะเจาะจงต่อยีน (gene) ใดยีนหนึ่ง

ดร.วิทยากล่าวด้วยว่า ที่สำคัญ 70% ของยีนที่เกี่ยวข้องในกระบวนการของร่างกายมนุษย์พบในปลาม้าลายและ 80% ของยีนที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคในมนุษย์มีในปลาม้าลาย

ทำให้โมเดลปลาม้าลาย สามารถใช้ทำนายผลต่อสุขภาพมนุษย์ และเนื่องจากปลาม้าลายเป็นปลาน้ำจืดที่พบในธรรมชาติ จึงสามารถใช้เป็นโมเดลที่เป็นตัวแทนของสิ่งมีชีวิตในสิ่งแวดล้อมได้อีกด้วย

นักวิจัยนาโนเทคกล่าวว่า ปลาม้าลายเป็นทางเลือกใหม่เพื่อใช้ศึกษาความปลอดภัยของอนุภาคนาโน สารสมุนไพรและสารเคมีอื่นๆ นอกจากนี้ยังสามารถลดปัญหาเรื่องจริยธรรมสัตว์ทดลอง เนื่องจากในการทดสอบใช้ตัวอ่อนปลาม้าลายหลังปฏิสนธิจนถึงห้าวัน ในระดับสากลไม่ถือว่าเป็นสัตว์ทดลอง

ปัจจุบันมีการศึกษาจำนวนมากได้แสดงให้เห็นแล้วว่า โมเดลปลาม้าลายเป็นโมเดลที่มีความน่าเชื่อถือในการนำมาใช้ในการศึกษาวิจัยด้านพิษวิทยาและได้รับการยอมรับในระดับสากล

ปัจจุบันทีมวิจัยเปิดให้บริการวิเคราะห์ทดสอบความปลอดภัยและฤทธิ์ทางชีวภาพในตัวอ่อนปลาม้าลาย โดยในกระบวนการทดสอบความเป็นพิษเฉียบพลันของตัวอย่างในตัวอ่อนของปลาม้าลายอ้างอิงตาม OECD TG 236 (Fish Embryo Toxicity Test)

นอกจากนี้ยังมีบริการการทดสอบฤทธิ์ในการยับยั้งเม็ดสีเมลานิน (Melanin Inhibitory assay) ในตัวอ่อนของปลาม้าลายอีกด้วย ซึ่งใช้ระยะเวลาทดสอบสั้นและค่าใช้จ่ายต่ำกว่าโมเดลหนู เหมาะกับผู้ที่ต้องการทดสอบในเบื้องต้น ก่อนเข้าสู่การทดสอบในสัตว์ทดลองที่เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม หรือทดสอบทางคลินิกต่อไป

ทีมวิจัยฯ ยังเดินหน้าพัฒนาระเบียบวิธีในการทดสอบฤทธิ์ต้านการกำเนิดหลอดเลือด ซึ่งสามารถรองรับการทดสอบยาต้านมะเร็ง และการทดสอบฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งจะสามารถเปิดให้บริการได้ในอนาคตต่อไป

การทดสอบความปลอดภัยและฤทธิ์ทางชีวภาพในตัวอ่อนปลาม้าลาย นาโนเทคเริ่มเปิดให้บริการตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2562 โดยมีผู้ใช้บริการแล้ว ทั้งกลุ่มสารสมุนไพร อนุภาคนาโน เครื่องสำอาง และผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร

ดร.วิทยากล่าวอีกว่า บริการทดสอบฤทธิ์และพิษวิทยาด้วยโมเดลปลาม้าลายนี้ จะตอบโจทย์การพัฒนายา เครื่องสำอาง ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร functional food รวมถึงผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ทั้งในกลุ่มนักวิจัยและกลุ่มธุรกิจ

เนื่องจากมีงานวิจัยที่เกี่ยวกับสมุนไพรของไทยจำนวนมาก และเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มของสมุนไพรที่ให้ผลเรื่องความกระจ่างใส และการต้านมะเร็ง เปิดโอกาสให้งานวิจัยของไทยเดินหน้าได้เร็วขึ้น

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน