‘พระเทพฯ’เสด็จฯกรองดอกรักเรือนยอดพระจิตกาธานทรงบุษบกใหญ่สุดในประวัติศาสตร์ไทย

เมื่อวันที่ 20 ก.ย. ที่อาคารโรงโขน โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ ในพระบรมมหาราชวัง นายบุญชัย ทองเจริญบัวงาม นักจัดการงานในพระองค์ชำนาญการ กองศิลปกรรม สำนักพระราชวัง เปิดเผยถึงรูปแบบการจัดทำเครื่องสดประดับพระจิตกาธาน ในการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ว่า งานครั้งนี้จะจัดทำอย่างสมพระเกียรติและมีความละเอียดตามแบบโบราณราชประเพณี โดยจะแบ่งงานออกเป็น 3 แขนง ประกอบด้วย งานช่างแทงหยวก งานช่างแกะสลักของอ่อน และงานช่างดอกไม้ประดิษฐ์

ซึ่งโครงสร้างพระจิตกาธานจะเป็นทรงบุษบกชั้นเรือนยอด 9 ชั้น โดยฐานมีความยาว 6.50 เมตร กว้าง 3.85 เมตร และสูงเกือบ 11 เมตร หรือเทียบเท่าตึก 3 ชั้น นับเป็นพระจิตกาธานที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีมาในประวัติศาสตร์ไทย

นายบุญชัย กล่าวต่อว่า สำหรับงานแทงหยวกจะนำไปใช้ในการประดับส่วนต่างๆของพระจิตกาธาน อาทิ ชั้นเรือนยอด แบ่งเป็นลายหยวกชั้นเรือนยอดฉัตร 9 ชั้น และลายหยวกชั้นรัดเกล้า โดยชั้นรัดเกล้าจะเป็นลายแทงหยวกลายกระจังและลายเฟื่อง ซึ่งอ้างอิงจากรูปแบบดั้งเดิมของพระจิตกาธานถวายพระเพลิงพระบรมศพในหลวงรัชกาลที่ 5, ชั้นรัดเอว (ประดิษฐานพระโกศจันทน์) เป็นลายกลีบบัวจงกลซ้อนกาบลาย 5 ชั้น, ชั้นเรือนฟืน ไว้สำหรับวางฟืนไม้จันทน์ จะมีเสาเล็ก 8 ต้น ประดับด้วยหยวกแทงลายเถาไขว้โดยมีเลขเก้าไทย (๙) อยู่ในวงลายเถา ซึ่งออกแบบมาเป็นพิเศษเพื่อแสดงถึงสัญลักษณ์ในหลวงรัชกาลที่ 9

นายบุญชัย กล่าวอีกว่า ส่วนงานแกะสลักของอ่อนหรือเครื่องสดประดับหน้าหยวก (หยวกถม) เป็นการใช้เทคนิคกดพิมพ์ลายถมจากเปลือกมะละกอดิบสีเขียวซ้อนชั้นเนื้อมะละกอสีขาว เป็นลายประดับตามชั้นพระอิสริยยศ ประกอบด้วย 3 ลาย ได้แก่ ลายดอกประจำยาม ลายดอกจอก และลายใบเทศ

ขณะที่งานดอกไม้ประดิษฐ์ได้นำดอกปาริชาต ซึ่งเป็นดอกไม้ในตำนานบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีกลิ่นหอมไกล 5,000 โยชน์ หากได้ดมกลิ่นก็จะระลึกถึงอดีตชาติได้ เปรียบเสมือนเหล่าพสกนิกรชาวไทยตราตรึงความทรงจำในพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ตลอดไป จะนำมาทำเป็นดอกไม้ไหวประดิษฐ์ปักด้านบนของรอบชั้นรัดเกล้า จำนวน 70 ดอก เปรียบดั่ง 70 ปีการครองราชย์ โดยประดิษฐ์จากกลีบดอกกล้วยไม้และกลีบดอกบานไม่รู้โรย ประดับด้วยปีกแมลงทับและเมล็ดธัญพืช อาทิ เมล็ดข้าวเปลือก เมล็ดข้าวโพด เมล็ดถั่วเขียว ถั่วแดง ถั่วทอง ซึ่งล้วนเป็นเมล็ดพันธุ์ที่ได้พระราชทานให้แก่เกษตรกร ส่วนเกสรชั้นในสุดทำจากพลอยนพรัตน์ 9 ดวง จากจ.จันทบุรี ตรงกลางประดับด้วยเพชรแท้ 2 สตางค์ ล้อมรอบด้วยอัญมณี 8 สี

นายบุญชัย กล่าวว่า ส่วนดอกไม้เฟื่องประดิษฐ์จะประดับใต้แผงหยวกชั้นรัดเกล้า โดยประดิษฐ์จากกลีบดอกบานไม่รู้โรยย้อมสีเหลือง ซึ่งเป็นสีคล้ายวันพระราชสมภพของในหลวงรัชกาลที่ 9 และสีชมพูอมแดง ซึ่งเป็นสีกำลังวัน ประดับด้วยเมล็ดธัญพืชและปีกแมลงทับ และมีดอกปาริชาตสด จำนวน 16 ดอก เปรียบเสมือนดอกไม้ที่ร่วงลงมาจากสรวงสวรรค์ชั้นที่ 16 ที่จะนำไปประดับหน้าพระหีบจันทน์ ทำจากกลีบดอกกล้วยไม้สีเหลืองและสีม่วงอมแดง มีความพิเศษตรงเถาที่เย็บจากใบแก้ว ซึ่งเป็นการกรองดอกไม้แบบชาววัง

ส่วนความหอมของดอกปาริชาตจะใช้การอบร่ำด้วยน้ำปรุง ซึ่งสกัดจากเครื่องหอมตามสูตรของราชสำนัก นอกจากนี้ จะมีการประดิษฐ์แผงตาข่ายดอกไม้สดประดับทุกชั้นหลังคาเรือนยอด ซึ่งประดิษฐ์จากดอกมะลิสดถักตาข่ายลายสี่ก้านสี่ดอก ทั้งนี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จะเสด็จพระราชดำเนินเป็นการส่วนพระองค์ ในการกรองดอกรักชั้นเรือนยอดชั้นที่ 9 ซึ่งเป็นชั้นสูงสุด