พบเส้นทางหลักสู่ “มเหนทรบรรพต” ตะลึงผังเมืองซับซ้อน-ชี้แห่งแรกแบ่งเขตแบบตารางหมากรุก

พบเส้นทางหลักสู่ “มเหนทรบรรพต” – วันที่ 18 ต.ค. ซีเอ็นเอ็น รายงานความคืบหน้าโครงการค้นพบ “มเหนทรบรรพต” เมืองโบราณที่สาบสูญของ จักรวรรดิเขมร ในจังหวัดเสียมราฐ ประเทศกัมพูชา ซึ่งเริ่มทำการสำรวจตั้งแต่ปี 2555 โดยใช้เทคโนโลยีไลดาร์ เทคโนโลยีสแกนพื้นที่ด้วยเลเซอร์ทางอากาศ

เมื่อนำมาประกอบกับข้อมูลภาคพื้นที่เก็บอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ทำให้ทีมนักโบราณคดีค้นพบเส้นทางใหม่ซึ่งเป็นเส้นทางหลักเข้าสู่มเหนทรบรรพต และยังสามารถระบุแกนพิกัดที่ตั้งแน่ชัดของมเหนทรบรรพตได้

รายงานระบุว่าเมืองโบราณแห่งนี้เคยเป็นเมืองหลวงของจักรวรรดิเขมรในช่วงศตวรรษที่ 9-15 ก่อนหน้านี้เรื่องราวของมเหนทรบรรพตมีเพียงข้อมูลจากศิลาจารึก ซึ่งนักวิทยาศาสตร์สันนิษฐานว่าตั้งอยู่บนที่ราบเขาพนมกุเลน ราว 48 กิโลเมตร ทางเหนือของเสียมราฐ แต่เพราะเป็นพื้นที่ป่าทึบห่างไกล ไม่สามารถเข้าถึงได้ และมีความเสี่ยงจากกับระเบิดของเขมรแดง มเหนทรบรรพตจึงกลายเป็นเมืองโบราณที่สาบสูญ

พบเส้นทางหลักสู่ “มเหนทรบรรพต”

Aerial view of Mahendraparvata. (Archaeology Development Foundation)

กระทั่งปี 2555 ทีมโบราณคดีใช้เทคโนโลยีไลดาร์ และสแกนพื้นที่ไปกว่า 37 ตารางกิโลเมตร ระหว่างนั้นทีมสำรวจได้ลงพื้นที่เก็บข้อมูลจากภาคพื้น ก่อนใช้เทคโนโลยีไลดาร์อีกครั้งในปี 2558 และสแกนพื้นที่เป็นบริเวณกว้างถึง 975 ตารางกิโลเมตร

จากนั้นทีมสำรวจนำข้อมูลที่รวบรวมมาสร้างเป็นแผนที่ เผยให้เห็นเส้นทางหลักที่มุ่งหน้าสู่มเหนทรบรรพต และแกนพิกัดที่ชัดเจน นอกจากนี้แผนที่ยังแสดงรายละเอียดสำคัญอื่นๆ ทั้งอ่างเก็บน้ำที่ยังสร้างไม่เสร็จ เขื่อนจำนวนมาก กำแพงล้อมวัดหลายแห่ง และปราสาท

การค้นพบนี้ช่วยเปิดประตูสู่การเรียนรู้เกี่ยวกับจักรวรรดิเขมรให้มากขึ้น แผนที่นี้ยังเผยให้เห็นถึงการวางผังเมืองโดยคํานวณถึงระบบทางชลศาสตร์ที่ซับซ้อน และยังมีนวัตกรรมต่างๆ ที่น่าค้นหา

หนึ่งในนั้นคือ เมืองมเหนทรบรรพตสร้างขึ้นบนแนวเส้นตรงที่สอดคล้องกับทิศทั้ง 4 ทิศ ซึ่งคล้ายกับระบบถนนตารางหมากรุก หรือตารางสี่เหลี่ยม (city grid system) ในยุคใหม่ ทั้งที่ยุคสมัยนั้นยังไม่มีการจัดระบบผังเมืองที่เป็นตาราง และไม่มีการจัดสรรเขตแดนชัดเจน นั่นหมายความว่า มเหนทรบรรพตเป็นเมืองที่มีการจัดผังตารางหมากรุกที่ใหญ่ที่สุดและเป็นแห่งแรกในโลกเขมร

พบเส้นทางหลักสู่ “มเหนทรบรรพต”

The grid-like axes of the urban network. (Chevance et al., Antiquity, 2019)

พบเส้นทางหลักสู่ “มเหนทรบรรพต”

File Photo: Laser Scans Reveal Massive Khmer Cities Hidden in the Cambodian Jungle. /smithsonianmag/

พบเส้นทางหลักสู่ “มเหนทรบรรพต”

A newly documented temple site. (Cambodian Archaeological Lidar Initiative)

ติดตามข่าวสด

ข่าวเด่นประจำวัน