งานวิจัยชี้ – วันที่ 8 ก.ค. ซีเอ็นเอ็น รายงานผลการวิจัยว่า ขนาดร่างกายเฉลี่ยของมนุษย์มีความผันผวนอย่างมีนัยสำคัญในช่วงหลายล้านปีที่ผ่านมา และมีความเชื่อมโยงกับการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศ
ทีมนักวิจัยที่นำโดยมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ในอังกฤษ และมหาวิทยาลัยทือบิงเงิน ในเยอรมนี รวบรวมข้อมูลการวัดของขนาดสมองและร่างกายสำหรับฟอสซิสมากกว่า 300 ชิ้น จากมนุษย์สกุลโฮโม (Homo) หรือตระกูล ซึ่งเป็นของมนุษย์ยุคปัจจุบัน
ทีมนักวิจัยใช้ข้อมูลชุดนี้ รวมกับการสร้างภูมิอากาศในภูมิภาคของโลกในช่วงล้านปีที่ผ่านมาขึ้นมาใหม่ และคำนวณภูมิอากาศที่ฟอสซิลสัมผัสตอนมีชีวิตอยู่ พบว่า ภูมิอากาศ โดยเฉพาะอุณหภูมิ เป็นแรงผลักดันหลักในการเปลี่ยนแปลงของขนาดร่างกายในช่วงหลายล้านปีที่ผ่านมา
ภูมิอากาศเย็นขึ้นและรุนแรงขึ้นมีความเชื่อมโยงกับร่างกายขนาดใหญ่ขึ้น ขณะที่ภูมิอากาศอุ่นขึ้น หรือเย็นน้อยลง มีความเชื่อมโยงกับร่างกายที่มีขนาดเล็กลง
อันเดรอา มานีกา ศาสตราจารย์นิเวศวิทยาวิวัฒนาการ มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ บอกซีเอ็นเอ็นทางอีเมลว่า “่ร่างกายขนาดใหญ่ขึ้นสามารถป้องกันมนุษย์จากอุณหภูมิเย็นได้ ยิ่งคุณมีร่างกายขนาดใหญ่ขึ้น พื้นผิวของคุณจะเล็กลงเมื่อเทียบกับปริมาตรของคุณ คุณจึงกับเก็บความอบอุ่นอย่างมีประสิทธิภาพขึ้น”
“นี่เป็นความสัมพันธ์ที่พบในสัตว์จำนวนมาก และแม้แต่ในหมู่มนุษย์ยุคร่วมสมัย แต่ตอนนี้เรารู้ว่านั่นเป็นแรงขับเคลื่อนหลักที่อยู่เบื้องหลังการเปลี่ยนแปลงของขนาดร่างกายในช่วงหลายล้านปีที่ผ่านมา” ศาสตราจารย์มานีกา
การศึกษาตีพิมพ์ในวารสาร เนเจอร์ คอมมิวนิเคชั่น (Nature Communications)
ภูมิอากาศกับขนาดสมองไม่น่าจะมีความเชื่อมโยง
นักวิจัยยังศึกษาผลกระทบของปัจจัยแวดล้อมต่อขนาดสมองว่า เมื่อเทียบกับมนุษย์ยุคก่อนหน้านี้ เช่น โฮโม แฮบิลิส (Homo habilis) เราๆ ซึ่งเป็นโฮโม เซเปียนส์ (Homo sapiens) มีร่างกายหนักกว่า 50% และมีสมองใหญ่กว่า 3 เท่า แต่สาเหตุที่อยู่เบื้องหลังการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ยังเป็นที่ถกเถียงกัน
ทั้งนี้ โฮโม เซเปียนส์ ถือกำเนิดขึ้นราว 300,000 ปีก่อน ในแอฟริกา แต่มนุษย์สกุลโฮโม รวมถึงมนุษย์นีแอนเดอร์ทัล และสัตว์สูญพันธุ์อื่นๆ เช่น โฮโม แฮบิลิส และโฮโม แฮบิลิส (Homo erectus) มีอยู่นานกว่ามาก
ทีมนักวิจัยพบว่า ภูมิอากาศมีผลต่อขนาดสมอง แต่ขนาดสมองมีความแตกต่างกันอย่างมากจนไม่สามารถอธิบายได้การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม
“น่าสนใจว่า การเปลี่ยนแปลงของขนาดสมองไม่มีความสัมพันธ์กับอุณหภูมิอย่างสิ้นเชิง ดังนั้น ร่างกายและสมองมีวิวัฒนาการภายใต้แรงกดดันต่างๆ สำหรับขนาดสมอง เราพบว่าสมองมีขนาดใหญ่ขึ้นในสภาพแวดล้อมมั่นคง สมองเป็นอวัยวะที่มีต้นทุนสูง หากคุณขาดแหล่งอาหารหล่อเลี้ยง จะไม่สามารถรักษาอวัยวะชิ้นนี้ได้
ศาสตราจารย์มานีกาเสริมว่า “สำหรับมนุษย์โฮโมรุ่นแรก ยังมีแนวโน้มที่จะพัฒนาสมองขนาดใหญ่ขึ้นเมื่ออยู่ในถิ่นอาศัยเปิดโล่งมากขึ้น ซึ่งเป็นสถานที่ที่บรรพบุรุษของเราจะต้องล่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่เพื่อเป็นอาหาร
“อย่างไรก็ตาม ที่สำคัญ ภูมิอากาศสามารถอธิบายการเปลี่ยนแปลงของขนาดสมองได้น้อยกว่าการเปลี่ยนแปลงของขนาดร่างกายอย่างมาก นั่นหมายความว่า ปัจจัยอื่นๆ เช่น ความท้าทายความรู้ความเข้าใจเพิ่มขึ้น (added cognitive challenges) ของชีวิตทางสังคมที่ซับซ้อนขึ้นเรื่อยๆ อาหารที่หลากหลายขึ้น และวิทยาการที่ซับซ้อนขึ้น น่าจะเป็นแรงขับเคลื่อนหลักของการเปลี่ยนแปลงของขนาดสมอง
ศาสตราจารย์มานีกาคิดว่า ไม่น่าเป็นไปได้ที่การเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศในปัจจุบันจะส่งผลกระทบต่อขนาดร่างกายของเราอย่างมากตอนนี้
“การเปลี่ยนแปลงที่เราอธิบายนั้นเกิดขึ้นมานับพันปีหรือมากกว่าหมื่นปี ดังนั้น การเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศไม่กี่ปีจะส่งผลเพียงเล็กน้อยต่อร่างกายหรือสมองของเรา แต่หากเรารักษาการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศโดยไม่ทำลายโลกทั้งใบเป็นเวลานาน ซึ่งเรายังทำไม่ได้ดีนัก อาจเป็นไปได้ แต่โชคดีที่เราไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับเรื่องนี้อีกนาน ” ศาสตราจารย์มานีกาทิ้งท้าย
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
ค้นพบกะโหลกศีรษะของ “มนุษย์มังกร” ชี้เป็นญาติใกล้ชิดที่สุดกับโฮโมเซเปียนส์
