ปรากฏการณ์ Parasite และพิษภัยของ Joker?
คอลัมน์ หนังเด่น
โดย….กฤษฎา
ปรากฏการณ์ Parasite
Parasite มีชื่อเสียงระดับนานาชาติจากการได้รางวัลปาล์มทองคำที่เทศกาลหนังคานส์ 2019 นับเป็นหนังเกาหลีใต้เรื่องแรกที่ได้รางวัลดังกล่าว
นอกจากรางวัลใหญ่ที่คานส์ หนังยังได้รับเสียงสรรเสริญจากนักวิจารณ์ต่างประเทศ และที่สำคัญ เป็นหนังที่ประสบความสำเร็จด้านรายได้ระดับทำลายสถิติ
หนังทำรายได้ 70 ล้านดอลลาร์สหรัฐที่เกาหลีใต้ ตัวเลขรายได้เมื่อเทียบเงินไทยราว 2,100 ล้านบาทนี้นับว่ามหาศาล เมื่อเทียบกับจำนวนประชากร 51 ล้านคน
และเมื่อนำรายได้รวมไปเทียบกับราคาค่าบัตร ซึ่งเฉลี่ยอยู่ที่ 250 บาท เท่ากับว่ามีคนเกาหลีใต้ถึงประมาณ 8 ล้านคน หรือเกือบ 20% ของประชากรดูหนังเรื่องนี้ ซึ่งนับเป็นตัวเลขที่สูงมากๆ
เมื่อไปฉายที่สหรัฐอย่างจำกัดจำนวนโรง แค่ 3 โรงในสุดสัปดาห์แรก ปรากฏว่ามี คนจองบัตรล่วงหน้าเต็มหมดทุกรอบทุกโรง ผลก็คือทำรายได้เกือบ 4 แสนดอลลาร์ เฉลี่ย 1.25 แสนดอลลาร์ต่อโรง ซึ่งเป็นสถิติสูงสุดของหนังต่างประเทศในสหรัฐ
เป็นที่คาดกันว่าหนังน่าจะได้รางวัลของหลายสถาบันในอเมริกา ที่จะประกาศผลช่วงปลายปีต่อต้นปีหน้าและมีแนวโน้มว่าจะได้ เข้าชิงรางวัลออสการ์
นี่เป็นหนึ่งในกรณีตัวอย่างที่ประสบความสำเร็จทั้งด้านรายได้ รางวัล และเสียงชื่นชมจากนักวิจารณ์จนสามารถเรียกได้ว่าเป็น “ปรากฏการณ์”
พิษภัยของ Joker?
“เป็นหนังที่ดูได้ใช่มั้ย?”
คำถามข้างบนเกิดจากกรณีที่ผู้ตั้งคำถามไปได้รับฟังความเห็นมาว่า Joker เป็นหนังที่มีเรื่องราวเศร้าสลด ตัวละครมีชีวิตที่จมดิ่งลงไปในความทุกข์ จึงอยากได้ความเห็นของผมเพื่อประกอบการตัดสินใจ (ว่าดูได้นะ ดูแล้วไม่เศร้าสลดหมดหวังกับชีวิตนะ)
“ได้ ดูได้เลย” เป็นคำตอบของผม
การที่ Joker นำเสนอเรื่องราวของคนที่มีชีวิตเจ็บปวด ขมขื่น ทุกข์ทรมาน เพราะเป็น “ผู้ถูกกระทำ” อาจก่อให้เกิดความเห็นตามที่เจ้าของคำถามข้างต้น อ้างถึง แต่อีกด้านที่อาจนำไปสู่ประเด็นการโต้แย้งที่ใหญ่กว่าก็คือ การนำเสนอความรุนแรง และผลกระทบที่อาจจะติดตามมา
ถึงปี ค.ศ. และ พ.ศ.นี้ ผมพบว่า ยังมีความคิดความเชื่อที่ว่า Joker จะทำให้คนดูกลาย เป็นอาชญากรผู้บ้าคลั่งถึงขั้นยิงพิธีกรกลางรายการโทรทัศน์
และยังมีไม่น้อยที่เชื่อว่าในสภาพแวดล้อมที่คล้ายกับในหนัง เช่นในสังคมอเมริกันที่กำลังมีปัญหาความรุนแรงจากการใช้ปืน Joker มีอิทธิพลมากพอที่จะทำให้คนดูก่ออาชญากรรม หรือใช้ความรุนแรงแบบในหนัง
สำหรับผมผมเชื่อว่าหนังมีอิทธิพลเฉพาะบางด้าน และต่อคนบางกลุ่ม เช่น ทรงผมและการแต่งกายของวัยรุ่นและคนหนุ่มสาว และเมื่อจำกัดขอบเขตเฉพาะเรื่องพฤติกรรมใช้ความรุนแรง หนังมีอิทธิพลน้อยกว่าปัจจัยอื่นๆ ของ คนดู อาทิ พ่อ แม่ การเลี้ยงดู และกลุ่มสมาชิก (เช่น เพื่อนๆ)
อาจมีผู้โต้แย้งว่า เคยมีข่าวเด็กนำปืนมาเล่นแล้วยิงเพื่อนตาย เพราะเลียนแบบหนัง
กรณีนี้ ผมมองว่าเป็นเพราะ 1. คนดูเป็นเด็ก 2. เก็บปืนไม่ดี จนเด็กนำมาเล่นได้ และ 3. ขาดการอบรมสั่งสอนที่ดีพอ เกี่ยวกับโทษของปืน ซึ่งพ่อแม่เกี่ยวข้องด้วยทั้ง 3 ข้อ
กลับมาที่ Joker แม้หนังทำให้ “เห็นใจ” และ “เข้าใจ” ตัวละครอย่างโจ๊กเกอร์ แต่ผมไม่เชื่อ ว่าหนังจะทำให้คนดูกลายเป็นโจ๊กเกอร์
แม้แต่คนดูผู้มีลักษณะคล้ายโจ๊กเกอร์ คือ ถูกทอดทิ้ง ถูกแกล้ง ถูกหลอก และถูกทำร้ายซ้ำๆ ทั้งทางกายและใจ ก็อาจจะรู้สึก คิด และทำแบบโจ๊กเกอร์หรือไม่ก็ได้
ส่วนคนดูผู้ขาดลักษณะคล้าย ก็อาจจะรู้สึกคิดและทำแบบโจ๊กเกอร์หรือไม่ก็ได้
ถ้าหากจะมีใครสักคนที่คิดและทำแบบโจ๊กเกอร์
โจ๊กเกอร์ เป็นเพียงข้ออ้างเท่านั้น
