‘การค้นพบตัวเอง’ และจุดเริ่มต้นของ สติปัญญา ที่แท้จริง
ทุกอย่างในชีวิตคนเรา การค้นพบ ถือเป็นจุดที่สำคัญที่สุด
ก่อนอื่นผมขออธิบาย คำว่า “ค้นพบ” ซึ่งคำนี้ ในภาษาอังกฤษคือ “Discover” มาจากคำว่า “dis” แปลว่า “ไม่” กับ “cover” แปลว่า “อะไรที่ปกปิด ปกคลุมอยู่” รวมกันจึงหมายความว่า “ไม่ปกปิด” จากตอนแรกที่สิ่งหนึ่งถูกปิดบัง พอเอาสิ่งนั้นออกไป เราจึงสามารถมองเห็นได้
คนส่วนใหญ่มักเข้าใจผิดคิดว่า การค้นพบ จะต้องได้เห็นอะไรใหม่ๆ แต่ความจริงคือ สิ่งนั้นมีอยู่แล้ว เพียงแค่เราไม่เคยรู้มาก่อนเท่านั้น
‘การค้นพบตัวเรา’ ก็เช่นกัน คือ การได้เห็นตัวตนที่แท้จริงของเรา ซึ่งเราไม่เคยรู้มาก่อน หลายคนอาจจะคิดว่า การค้นพบตัวเอง คือ การได้รู้ว่าเราชอบอะไร มีความสามารถด้านไหน แต่ไม่ใช่แบบนั้นครับ
มาตรฐานที่เรามองตัวเองกับคนอื่นมองเรานั้นแตกต่างกัน แต่สิ่งหนึ่งที่สำคัญคือ เราควรมีโอกาสได้เห็นตัวเองอย่างชัดเจนก่อนครับ
ผมมีลูกชายสองคน คนโตค่อนข้างเก่งกว่าคนเล็ก ช่วงหนึ่งเขาเคยไปเป็นอาสาสมัครแลกเปลี่ยนที่ทวีปแอฟริกา ประเทศรวันดา เขาคิดว่า ตัวเองเป็นคนเชื่อฟัง ตั้งใจทำงาน และมีความรับผิดชอบ ตั้งแต่เรียนชั้นประถม จนถึงมัธยมปลาย ก็มักจะได้รับรางวัลเรียนดี และกิจกรรมเด่นเสมอ
พอคิดว่าตัวเองทำงานอาสาสมัครได้ดี ซึ่งความจริงแล้วสิ่งที่เขาทำ มันก็ออกมาดีจริงๆ จึงตัดสินเพื่อนคนอื่น และคิดว่าทุกอย่างดำเนินไปได้เพราะ ‘ตัวเขา’ เวลาผ่านไปอาจารย์ที่ดูแลศูนย์อาสาสมัคร เห็นจิตใจที่เป็นปัญหานี้ จึงตักเตือนว่า “ทำไมถึงใช้ชีวิตแบบนี้” ก่อนจะให้เขาทำหยุดทำกิจกรรมทั้งหมด
ตอนแรกเขาไม่เข้าใจว่าตัวเองผิดตรงไหน อาจารย์จึงได้อธิบายให้ฟังว่า “เธอใช้ชีวิตเป็นคน Passive ไม่รู้จัก Active ใครสั่งอะไรเธอก็ทำ แต่เธอไม่รู้จักคิด ไม่เคยใส่จิตใจในสิ่งที่ทำอยู่ตรงหน้า ถ้าใช้ชีวิตแบบนี้ต่อไปในอนาคต ชีวิตของเธออันตรายนะ”
ด้วยสายตาของเราสิ่งที่ลูกชายผมเป็นแบบนี้ อาจจะดูเหมือนไม่ใช่เรื่องใหญ่ แต่หากปล่อยจิตใจที่คิดว่าตัวเองเก่ง และดีกว่าคนอื่น สุดท้ายในอนาคตจะกลายเป็นคนที่ไม่สามารถรับฟังเสียงของคนอื่นได้ ชีวิตจะไม่เกิดการเรียนรู้ หรือแลกเปลี่ยนถ่ายเทจากคนอื่น และจมดิ่งอยู่กับศักดิ์ศรี และอีโก้ของตัวเองเท่านั้น
เมื่อลูกชายคนโตผมได้นำสิ่งที่อาจารย์พูดมาคิดซ้ำๆ เขาก็ได้เห็นตัวเองอย่างชัดเจนว่า ความจริงแล้วเขาเป็นคนอย่างไรกันแน่ สิ่งนี่จึงกลายเป็น ‘การค้นพบตัวเอง’ ของเขา
ผมนึกถึงประโยคหนึ่งที่กล่าวว่า “หูที่ฟังคำตักเตือน จะอยู่ท่ามกลางคนมีปัญญา” หมายความว่า คนที่ฟังคำเตือนจากคนอื่นได้นั้นเป็นคนมีสติปัญญา ผ่านทางคำตักเตือนของคนอื่นจะเป็นสิ่งหนึ่งที่ทำให้เรามีโอกาสได้เห็นตัวเอง ดังนั้นสิ่งที่เราจะต้องค้นพบ ไม่ใช่ค้นพบว่าเราเก่ง มีความสามารถ หรือชอบอะไร แต่เป็นการค้นพบว่า เราอ่อนแอและมีข้อบกพร่องอย่างไรบ้างต่างหากครับ
เมื่อเราค้นพบตัวตนของเราแล้วยอมรับสิ่งนั้น จะกลายเป็นจุดเริ่มต้นของการได้รับสติปัญญา ดังนั้น ตอนที่คนอื่นว่ากล่าวตักเตือนหรือแนะนำในสิ่งที่ไม่ตรงใจเรา ลองนำคำเหล่านั้นมาคิดทบทวนดูว่าเป็นประโยชน์ต่อชีวิตของเราอย่างไร แล้วจะเกิดการเรียนรู้และพัฒนาจากตรงนั้นได้ และมันจะกลายเป็นสิ่งที่ทำให้เรามีความสุขในภายหลัง ผมหวังว่าทุกท่านจะมีโอกาสได้ค้นพบตัวเองนะครับ
ดร.(กิตติมศักดิ์) ฮักเชิล คิม
ผู้ก่อตั้งมูลนิธิเยาวชนสัมพันธ์นานาชาติ ประจำประเทศไทย
[email protected]
