รัตนาภรณ์ ละมูลเจริญ
“ผมเริ่มฝึกเล่นหนังใหญ่ตั้งแต่ ป.5 ตอนนี้ก็ 2 ปีแล้วครับ ได้ขึ้นแสดงร่วมกับพี่ๆ มาตั้งแต่ ป.6 รู้สึกสนุกและ เท่ครับ” แมค ด.ช.บารมี วจีวิจิตร เด็กรุ่นเล็กในคณะเชิดหนังใหญ่ วัดขนอน ที่ฝึกฝนจนได้ขึ้นแสดงร่วมกับพี่ๆ เป็นประจำบอกเล่า
หนังใหญ่เป็นมหรสพชั้นสูงที่มีไว้เพื่อ ใช้แสดงในงานพระราชพิธีสำคัญต่างๆ รวมถึงเพื่อต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย แม้หนังใหญ่จะซบเซาลงในช่วงเสียกรุงศรีอยุธยา ครั้งที่ 2 แต่ได้รับการฟื้นฟูอีกครั้งในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โดยถือว่าเป็นจุดเริ่มต้น ของหนังใหญ่วัดขนอนที่ได้รับความนิยม ในปัจจุบัน
หนังใหญ่วัดขนอน เริ่มต้นโดย หลวงปู่กล่อม หรือ พระครูศรัทธาสุนทร เจ้าอาวาสวัดขนอนในสมัยนั้น รวบรวมช่างฝีมือในราชบุรีมาช่วยกันแกะตัวหนัง เพื่อฟื้นฟูการแสดงหนังใหญ่ จนหนังใหญ่วัดขนอนมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักมากขึ้น
หนังใหญ่วัดขนอนเคยรุ่งเรืองมากในสมัยรัชกาลที่ 5 แต่ค่อยๆ ซบเซาลงไปพร้อมๆ กับการมรณภาพของหลวงปู่กล่อม จนเมื่อ พระครูพิทักษ์ศิลปาคม เจ้าอาวาสวัดขนอนในปัจจุบัน เริ่มฟื้นฟูหนังใหญ่ วัดขนอนขึ้นมาอีกครั้ง โดยการร่วมกันกับ ชาวบ้านที่เคยเล่นหนังใหญ่ ช่วยกันฝึกเด็กๆ เล่นหนังใหญ่ แกะตัวหนัง พากย์บทละคร รวมไปถึงการบรรเลงดนตรีไทยประกอบการแสดงหนังใหญ่ สืบต่อมานับแต่นั้น จากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบันการแสดงหนังใหญ่เป็นที่นิยมและมีผู้สนใจเดินทางแวะเวียนมาชมการแสดงไม่ขาดสาย
“รุ่นเล็กของคณะจะเชิดเป็นตัวลิงเล็กลิงน้อย ถือตัวหนังด้วยมือข้างเดียว ถ้าเป็นพวกพี่ๆ ที่ฝึกมานานเก่งแล้ว จะเชิดตัวหนัง ตัวใหญ่ ใช้มือ 2 ข้าง ต่อไปผมเองก็อยากเชิดแบบพี่ๆ เขาครับ” แมคเล่าพร้อมยิ้มสดใส
การแสดงหนังใหญ่จะใช้ท่าทางผู้เชิดร่วมกับตัวหนังที่เชิดในการเล่าเรื่อง เมื่อผสมผสานทั้งสองอย่างเข้าด้วยกันจะเกิดเป็นความงดงาม ทั้งอ่อนช้อยและทรงพลัง ผู้ที่จะเชิดหนังใหญ่ได้ย่อมต้องใช้เวลาและความตั้งใจจริงในการฝึกฝน
การแสดงหนังใหญ่เป็นการแสดงที่รวมศิลปะเอาไว้ถึง 5 แขนง เช่น การเชิดถือเป็นนาฏศิลป์ การพากย์บทละครเป็นคีตศิลป์ การแกะตัวหนังเป็นหัตถศิลป์ การบรรเลงดนตรีประกอบเป็นดุริยางคศิลป์ และบทละครรามเกียรติ์ที่ใช้แสดงก็ถือเป็นวรรณศิลป์
“ที่วัดขนอนมีตลาดด่านขนอนทุกวันเสาร์-อาทิตย์ จะมีหนังใหญ่แสดงให้ชมฟรี ผมมาร่วมแสดงในวันเสาร์ 10 โมง และวันอาทิตย์ 11 โมงครับ”
ความร่วมมือระหว่างวัดและชาวบ้านในการช่วยฟื้นฟูมหรสพชั้นสูงอย่างหนังใหญ่วัดขนอนให้กลับมารุ่งเรืองอีกครั้งในปัจจุบัน ส่งผลให้หนังใหญ่วัดขนอน ได้รับการยกย่องจากองค์กรการศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโก (UNESCO) ให้เป็น 1 ใน 6 ชุมชนดีเด่นของโลก ที่มีผลงานด้านการอนุรักษ์ฟื้นฟูมรดกวัฒนธรรม
แม้ปัจจุบันหนังใหญ่วัดขนอนจะได้ รับความนิยมมากแล้วก็ตาม แต่การสืบทอด ฟื้นฟู อนุรักษ์หนังใหญ่วัดขนอนยังคงมี อยู่อย่างต่อเนื่อง เด็กรุ่นใหม่ยังคงเข้ามา ฝึกเล่นหนัง รุ่นต่อรุ่นไม่หายไป ติดตาม การสืบทอดที่เข้มข้นของหนังใหญ่วัดขนอน ในรายการทุ่งแสงตะวัน ตอน หนังใหญ่ วัดขนอน 2018 วันเสาร์ที่ 4 สิงหาคม 2561 เวลา 06.25 น. ทางช่อง 3 HD ช่อง 33
