ข้าวตอกแตก

คอลัมน์ อาทิตย์ละต้น

ข้าวตอกแตก – ชื่ออื่น ตีนตั่ง กรูด เถาวัลย์นวล งวงสุ่มขาว มันเครือ ชื่อวิทยาศาสตร์ Calycopteris floribunda Lamk. เป็นไม้พุ่มเลื้อยขนาดใหญ่ กิ่งอ่อนมักเป็นสันสี่เหลี่ยม มีขนสีน้ำตาล แกมแดงปกคลุม ใบเดี่ยวออกตรงข้ามกัน รูปรีหรือรูปไข่ กว้าง 2-7 ซ.ม. ยาว 6-17 ซ.ม. ใบด้านล่างมีขนสีน้ำตาลอ่อนแน่น ก้านใบยาว 1 ซ.ม.

ดอกสีเขียวแกมเหลือง ออกเป็นช่อใหญ่ ยาว 10-40 ซ.ม. ดอกย่อยมีกลีบรองดอก 5 กลีบ ส่วนโคนเชื่อมเป็นหลอด ปลายเป็นถ้วยมี 5 แฉก ภายในมีขน ยาว 4 ม.ม. ไม่มีกลีบดอก เกสรผู้จำนวน 10 อัน เรียงเป็นสองวง วงละ 5 อัน ผลรูปรีคล้ายเมล็ดข้าวเปลือก มีสันตามยาว 5 สัน ที่ปลายมีกลีบรองดอก เจริญเป็นปีก 5 ปีก มี 1 เมล็ด

สรรพคุณ ใบ รสเฝื่อน เจริญอาหาร สมาน ขับพยาธิ ระบายท้อง แก้ปวดท้อง จุกเสียด แก้บิด แก้ไข้ป่า ทาแผลเรื้อรัง ราก รสเฝื่อน แก้พิษงู