ปลุกชีวตหุ่นกระบอกสามก๊ก
ผลงานศิลปินจักรพันธุ์ โปษยกฤต
ปลุกชีวตหุ่นกระบอกสามก๊ก – งานละครหุ่นกระบอกเป็นงานศิลปวัฒนธรรมของหลายประเทศ รวมถึงไทย โดยเป็นละครรื่นเริงที่ประกอบไปด้วยศิลปะหลายแขนง ทั้งความละเอียด งานศิลปะบนตัวหุ่นที่สวยงามเสมือนมีชีวิตจริง ฉากหลังของการแสดงที่ช่วยเสริมการแสดงหุ่นกระบอกให้ น่าดูยิ่งขึ้น แม้แต่ท่วงท่าที่อ่อนช้อยสวยงามของผู้เชิดหุ่น
สิ่งเหล่านี้มูลนิธิจักรพันธุ์ โปษยกฤต สร้าง เก็บรักษา และดูแลเป็นอย่างดีเพื่อให้คนรุ่นใหม่ชื่นชม สืบสานต่อไป
อาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต
ย้อนไปเมื่อ 30 ปีก่อน หุ่นกระบอกเรื่องสามก๊ก ตอนโจโฉ แตกทัพเรือ ผลงาน ของ อาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ ประจำปีพุทธศักราช 2532 เคยออกโรงเคลื่อนไหวร่ายรำมีชีวิต ปรากฏ บนเวที 15 รอบการแสดง ที่หอประชุมเล็ก ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ช่วงปลายปี 2531 ถึงขึ้นปีใหม่ 2532
ความทรงจำประทับใจ อันงดงามในอดีต ของทุกคนในครั้งนั้น ติดเป็นภาพจำในใจ ของผู้แสดงทุกคนว่ามีผู้ชมจำนวนมาก ล้น หอประชุมจนต้องเปิดให้ผู้ชมนั่งตามพื้นบันไดเพื่อจะได้รับชมละครหุ่นกระบอกเรื่องนี้
ล่าสุดมูลนิธิจักรพันธุ์ โปษยกฤต จัดนิทรรศการหมุนเวียนครั้งที่ 2 ชุด “หุ่นกระบอก ตอน โจโฉแตกทัพเรือ” ให้เห็นว่าหุ่นแต่ละตัวมีความวิจิตรงดงาม อันเป็นผลงานเอกลักษณ์ของศิลปินแห่งชาติท่านนี้
การแสดงนิทรรศการครั้งสำคัญรวบรวมผลงานจากการแสดงหุ่นกระบอกเรื่อง “สามก๊ก” ตอนโจโฉแตกทัพเรือ เมื่อ 30 ปีก่อน ไว้ได้อย่างครบถ้วน ผลงานหุ่นกระบอกชุดนี้ล้วนมีความวิจิตรอลังการ ถือเป็นศิลปกรรม อีกทั้งเก็บรักษาอย่างดี มีสภาพเหมือนใหม่ราวกับเพิ่งสร้างขึ้น
หุ่นกระบอก 80 หุ่นประกอบด้วยตัวละครน้อยใหญ่ อาทิ สามพี่น้องร่วมสาบาน กวนอู เล่าปี่ เตียวหุย ขาดไม่ได้คือตัวละครเอก จิวยี่นายทัพใหญ่ จูล่ง และโจโฉ ร่วมด้วย บิฮูหยิน ไต้เกี้ยว เสียวเกี้ยว ตลอดจนกลุ่ม นางระบำนางกำนัลทรงเครื่องศิราภรณ์ ฯลฯ
นอกจากนี้ยังมีฉากใหญ่สองผืน เรือมังกรโจโฉและเรือรบ เรือเสบียง เรือประทุน รวม 6 ลำ ที่คิดค้นกลไกขณะไฟกำลังลุกไหม้เป็นเรือทะเลเพลิงได้อย่างสมจริง มีซุ้มประตูม่านปักลายมังกรหงส์ รวมทั้งเครื่องประกอบฉากทุกชิ้นที่ใช้ในการแสดงครั้งนั้น อีกทั้งขบวนม้า ฉากจิตรกรรมจีนขนาดใหญ่ฝีมือเขียน ของอาจารย์จักรพันธุ์ เพียงท่านเดียวทั้งผืน
สำหรับภาพถ่ายและข้อมูลเบื้องหลังการเตรียมงานแสดงอันสำคัญที่หาชมยาก อาทิ ภาพร่าง การออกแบบลายปัก ผังการแสดง ที่เก็บรักษาไว้และไม่เคยนำออกมาเผยแพร่มาก่อน ก็จัดแสดงในนิทรรศการนี้ ซึ่งเริ่มตั้งแต่วันอาทิตย์ ที่ 18 สิงหาคม 2562 และจะจัดข้ามปีไปถึงวันเสาร์ที่ 29 กุมภาพันธ์ 2563
ผู้สนใจชมได้ทุกวัน (ไม่มีวันหยุด) ตั้งแต่เวลา 13.00 – 16.30 น. ที่มูลนิธิจักรพันธุ์ โปษยกฤต เลขที่ 49/1 ถนนสุขุมวิท 63 (ซอยเอกมัย) เขตวัฒนา กรุงเทพฯ หรือติดต่อสอบถามได้ที่ เบอร์โทร. 0-2392-7754 หรือ 08-7332-5467
วัลลภิศร์ สดประเสริฐ
วัลลภิศร์ สดประเสริฐ ลูกศิษย์คนสนิทของอาจารย์จักรพันธุ์ กล่าวเมื่อวันแถลงข่าวการเปิดตัวนิทรรศการหมุนเวียน ที่มูลนิธิ จักรพันธุ์ฯ ว่า ก่อนหน้านี้มูลนิธิเคยจัดเป็นนิทรรศการโดยรวมมีหุ่นกระบอกทั้งหมดและมีภาพเขียนที่อาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต เขียน แต่ครั้งนี้อยากให้มีความแตกต่างจากครั้งอื่นๆ จึงจัดเป็นนิทรรศการที่มีหุ่นกระบอก สามก๊ก เพียงอย่างเดียว เพราะหุ่นสามก๊กมีเยอะมากกว่า 80 ตัว
“หุ่นสามก๊กนั้นตอนแรกเราคิดว่าจะทำง่ายๆ แต่เอาเข้าจริงใช้เวลาเป็นสิบปีเพราะรายละเอียดเยอะมาก เราต้องทำหุ่นอย่างละเอียด อาจารย์จักรพันธุ์เป็นคนที่ทำงานละเอียดมาก ลีลาการเชิดก็ต้องศึกษาใหม่ทั้งหมด หุ่นทำผิดไปแม้แต่มิลลิเมตรเดียวก็ไม่ได้ ลูกศิษย์เคยคิดว่าทำไมท่านไม่ปล่อยผ่านบ้าง แต่ปรากฏว่าแก้งานตามที่อาจารย์ จักรพันธุ์บอก แม้จะแค่มิลเดียว งานก็ดีขึ้นอย่างไม่น่าเชื่อ” วัลลภิศร์กล่าว
ลูกศิษย์ของอ.จักรพันธุ์ แนะนำสิ่งที่น่าสนใจอีกอย่างในนิทรรศการครั้งนี้ คือฉากของเรื่องสามก๊กที่อาจารย์จักรพันธุ์เป็นผู้วาดด้วยตนเอง เป็นศิลปะของชาติที่อาจารย์สร้างเอาไว้ การออกแบบหุ่นสามก๊กนั้น บางตัวมีแรงบันดาลใจมาจากภาพเขียนจีน เช่นตัวบิฮูหยินเราบวชอยู่วัดบวรฯ เห็นหุ่นตุ๊กตาจีนที่สวย จึงพาอาจารย์ไปดู อาจารย์ชอบก็เอามาออกแบบเพิ่มเติม อาจารย์เป็นคนที่ละเอียดมากทำศิลปะทุกประเภทได้ดีมากๆ
“ครั้งนี้ประชาชนจะได้ดูสมบัติล้ำค่าที่เก็บไว้ ที่จริงแล้วหุ่นกระบอกเสมือนเป็นสิ่งมีชีวิตที่อาศัยลมหายใจและวิญญาณจากมนุษย์ นี่เก็บไว้ 30 ปีแล้ว และเราก็ได้ปลุกให้เขาตื่นขึ้นมาอีกครั้ง”
