กรากาตัวกับอยุธยา
คอลัมน์ รู้ไปโม้ด
โดย…น้าชาติ ประชาชื่น
กรากาตัวกับอยุธยา – เหตุการณ์ภูเขาไฟกรากาตัวระเบิดครั้งใหญ่ ในอดีต ประเทศ ไทยได้ยินเสียงไหม เพราะอยู่ใกล้กัน และรู้หรือไม่ว่าเกิดอะไรขึ้น
เฌอแตม
ตอบ เฌอแตม
มีบทความเรื่อง “กรากาตัวระเบิด ได้ยินถึงอยุธยา สะเทือนถึงยุโรป” เผยแพร่ ในเว็บไซต์ศิลปวัฒนธรรม www.silpa-mag.com ว่า ภูเขาไฟ “กรากาตัว” ที่ตั้งอยู่ระหว่างเกาะชวาและเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย บนแนววงแหวนแห่งไฟ ภูเขาไฟแห่งนี้เคยระเบิดครั้งใหญ่ในปีพ.ศ.2426 (ค.ศ.1883) หรือ 136 ปีที่แล้ว
เริ่มจากการระเบิดรุนแรงในวันที่ 20 พฤษภาคม 2426 แต่เหตุการณ์ก็สงบ แม้จะมีการระเบิดในระดับไม่รุนแรงอีกหลายครั้ง ซึ่งไม่มีใครคิดว่านั่นเป็นสัญญาณเตือนภัย กระทั่งวันที่ 26 สิงหาคม 2426 เกิดการระเบิดอย่างรุนแรง และการระเบิดระดับกลางติดต่อกันอีกหลายครั้ง
และวันที่ 27 สิงหาคม 2426 เกิดการระเบิดครั้งใหญ่ที่สุด แรงระเบิดทำให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก เถ้าถ่านจำนวนหลายล้านตันบดบังแสงอาทิตย์จนมืดมิด เสียงระเบิดดังกึกก้องไปไกลถึงออสเตรเลีย ผลจากการระเบิดยังทำให้เกิดคลื่นสึนามิสูงกว่า 30 เมตร ซากปะการัง, เศษหิน และวัสดุต่างๆ ประมาณ 600 ตัน ถูกคลื่นหอบขึ้นฝั่ง มีผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์นี้ประมาณ 36,000 คน
ความรุนแรงครั้งนั้นส่งผล กระทบไปไกลเพียงใด ในประเทศ ไทย สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพขณะดำรงพระยศเป็นพระองค์เจ้าดิศวรกุมาร ทรงบันทึกเหตุการณ์ดังกล่าวไว้ใน “ประวัติอาจารย์” (พระนิพนธ์ประวัติของพระยาพฤฒาธิบดีศรีสัตยานุการ (อ่อน โกมลวรรธนะ) ซึ่งเคยเป็นเจ้าอาวาสวัดนิเวศน์ธรรมประวัติ) ขณะนั้นพระองค์ทรงผนวชเป็นพระภิกษุและประทับที่วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ บางปะอิน อยุธยา ว่า
“เมื่อเดือนสิงหาคมจะเป็นวันใดข้าพเจ้าไม่ได้จดไว้ แต่อยู่ในระหว่างวันที่ ๒๗ จนถึงวันที่ ๓๐ เวลาบ่าย ข้าพเจ้านั่งอยู่ที่ตำหนัก ได้ยินเสียงดังเหมือนยิงปืนใหญ่ไกลหลายนัด นึกในใจว่าคงยิงสลุตรับแขกเมืองที่เข้ามากรุงเทพฯ ครั้นเวลาเย็นลงไปนั่งเล่นที่สะพานท่าน้ำตามเคย ไปพูดขึ้นกับพระที่อยู่มาก่อน ท่านบอกว่าที่วัดนิเวศน์ ไม่เคยได้ยินเสียงปืนใหญ่ยิงในกรุงเทพฯ ข้าพเจ้าไม่เห็นเป็นการสำคัญก็ไม่ค้นหาเหตุผลต่อไป”
“ครั้นรุ่งขึ้นอีกวันหนึ่ง เห็นแสงแดดเป็นสีเขียวตลอดวัน คนทั้งหลายพากันพิศวงทั่วไปในท้องถิ่น ที่ตื่นตกใจก็มี แต่ใน วันต่อมาก็กลับเป็นปกติตามเดิม เป็นหลายวันจึงทราบข่าวว่าภูเขาไฟระเบิดที่เกาะกระกะเตา ซึ่งอยู่ระหว่างเกาะชวาและเกาะสุมาตรา คนตายหลายหมื่น เสียงภูเขาไฟระเบิดและไอที่ออก บังแสงแดด ทั้งละลอกน้ำในท้องทะเลแผ่ไปถึงนานาประเทศ ไกลกว่าที่เคยปรากฏมาแต่ก่อน”
การระเบิดครั้งล่าสุดของภูเขาไฟกรากาตัวเกิดขึ้นอีกครั้งเมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2561 แรงระเบิดทำให้พื้นที่ส่วนใหญ่ของภูเขาไฟถล่มลงในทะเลจนเกิดคลื่นยักษ์สึนามิพัดถล่มบริเวณชายฝั่งของเกาะสุมาตราและเกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย คร่าชีวิตผู้คนไปมากกว่า 400 คน และไร้ที่อยู่อาศัยกว่า 40,000 คน
เกี่ยวกับภูเขาไฟกรากาตัว น้าชาติเคยตอบไว้แล้ว เพียงพิมพ์กรากาตัว รู้ไปโม้ด ก็จะมาให้อ่านโดยพลัน
