อนุสรณ์สถาน ราชทูต‘โกษาปาน’
คอลัมน์ – ข่าวสดหรรษา
‘โกษาปาน’ – “โกษาปาน” หรือ เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) หรือ ออกพระวิสุทธิสุนทร ราชทูตในสมเด็จพระนารายณมหาราช ชื่อที่ถูกพูดถึงอย่างมากเมื่อครั้งละครบุพเพสันนิวาสโด่งดัง หนึ่งในสัญลักษณ์ความสัมพันธไมตรีกับฝรั่งเศส
สมาคมครูภาษาฝรั่งเศสแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราช สุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จัดสร้างรูปปั้นขนาดครึ่งตัว “Kosa Pan : Le buste โกษาปาน อนุสรณ์สถานแห่งมิตรไมตรีที่ถนนสยาม” เตรียมนำไปประดิษฐาน ณ ถนนสยาม เมืองแบรสต์ ประเทศฝรั่งเศส
ฌัก ลาปูฌ ทูตฝรั่งเศส
เพื่อรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณในวาระครบรอบ 11 ปี การสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ องค์ผู้ก่อตั้งสมาคมครูภาษาฝรั่งเศสแห่งประเทศไทย
นายฌัก ลาปูฌ เอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทย กล่าวเปิดงานแถลงที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ว่านับเป็นระยะเวลากว่า 300 ปี ที่ประเทศเรารู้จักกัน และกว่า 150 ปี หลังจากส่งราชทูตคณะแรก ทั้ง 2 ประเทศเปิดความสัมพันธ์ทางการทูตต่อกันอย่างเป็นทางการ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินเยือนฝรั่งเศสในปี ค.ศ.1897 และ 1907 รวมทั้ง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เคยเสด็จฯ ไปเยือนตามคำกราบบังคมทูลเชิญของนายพลเดอ โกล ประธานาธิบดีสาธารณรัฐฝรั่งเศส ในขณะนั้น
“ความสัมพันธ์ของประเทศทั้งสองเดินทางมายาวไกล ตั้งแต่สมัยราชทูตโกษาปานจวบจนปัจจุบัน จากวันนั้นถึงวันนี้โลกเปลี่ยนแปลงไปมากมาย แต่สิ่งหนึ่งที่ยังคงดำรงอยู่คือเราสามารถก้าวผ่านปัญหาต่างๆ มาได้ และความสัมพันธ์ของประเทศเราทั้งสองก็ยังแนบแน่น มีคุณค่ายิ่งขึ้นเรื่อยไป” เอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทยกล่าว
อีกมุมหนึ่งของถนนสยาม
ต่อด้วยการเสวนาโดย รศ.ดร.ธิดา บุญธรรม อุปนายกสมาคมครูภาษาฝรั่งเศสแห่งประเทศไทยฯ พร้อมด้วย รศ.ดร.กรรณิกา จรรย์แสง อาจารย์นักแปล ผู้เชี่ยวชาญด้านภาษา และวรรณกรรมฝรั่งเศส อาจารย์วัชระ ประยูรคำ ประติมากรและศิลปินผู้ปั้น และ สุพจน์ โล่ห์คุณสมบัติ อุปนายกสมาคมนักเรียนเก่าสวิสส์แห่งประเทศไทย ในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ผู้ประสานงานโครงการ
รศ.ดร.ธิดากล่าวว่า สมาคมครูภาษาฝรั่งเศสฯ จัด ทำรูปปั้นเพื่อรำลึกถึงเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ปูชนียบุคคล โดยในปีพ.ศ.2562 เป็นวาระครบรอบ 333 ปี เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ราชทูตแห่งราชอาณาจักรสยามที่เชิญพระราชสาส์น และเครื่องราชบรรณาการจากสมเด็จพระนารายณ์มหาราช นำไปถวายแด่พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ณ พระราชวังแวร์ซายส์ ประเทศฝรั่งเศส
ถนนสยามในปัจจุบัน
ถนนสยามที่ฝรั่งเศสในอดีต
ในครั้งนั้นคณะราชทูตสยามเดินทางโดยเรือไปเทียบท่าที่เมืองแบรสต์ ภาคตะวันตกของฝรั่งเศส ในปีพ.ศ.2229 ได้รับการต้อนรับอย่างเอิกเกริก และด้วยไหวพริบปฏิภาณอันเฉลียวฉลาดหลักแหลมของเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) สร้างความประทับใจ และสร้างชื่อเสียงให้สยามอย่างมาก อันถือเป็นปฐมบทแห่งความสัมพันธ์อันดีของทั้ง 2 ประเทศ
นอกจากนี้ ร่องรอยประวัติศาสตร์ที่บอกเล่าเรื่องราวความสัมพันธ์ฉันมิตรยังปรากฏในเมืองแบรสต์ เช่น ถนนสยาม ถือเป็นอีกหนึ่งประจักษ์พยานแห่งมิตรภาพที่ทางการเมือง แบรสต์มอบเกียรติสูงสุดแก่สยามประเทศ และเพื่อรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ
อีกทั้งในโอกาสครบรอบ 333 ปี เหตุการณ์ประวัติศาสตร์อันน่าจดจำนี้ สมาคมครูภาษาฝรั่งเศสฯ และพันธมิตรที่เกี่ยวข้อง ร่วมกันจัดสร้างรูปปั้นเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ขนาดครึ่งตัว ผู้ปั้นคืออาจารย์วัชระ ประยูรคำ ประติมากรชาวไทย ผู้มีผลงานปั้นพระบรมรูป พระรูป และผลงานประติมากรรมมากมาย เพื่อนำไปประดิษฐาน ณ ถนนสยาม เมือง แบรสต์
รศ.ดร.ธิดา บุญธรรม
รศ.ดร.ธิดากล่าวต่อว่า นอกจากนี้ยังจัดทำหนังสือรูปภาพสีน้ำที่ระลึก “๓๓๓ ปี จากวังนารายณ์สู่แวร์ซายส์สถาน” เพื่อบอกเล่าเรื่องราวการเดินทางของคณะราชทูตไทย ในรูปแบบหนังสือท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ตามเส้นทางของคณะราชทูตสยาม จากพระราชวังนารายณ์ราชนิเวศน์ถึงพระราชวังแวร์ซายส์
ออกพระวิสุทธสุนทร(ปาน) ภาพวาดฝีมือชาวฝรั่งเศส
ประกอบด้วยผลงานภาพสีน้ำของ อาจารย์เกริกบุระ ยมนาค ศิลปินวาดภาพ เล่าความโดย สุพจน์ โล่ห์คุณสมบัติ นักเขียนสารคดีท่องเที่ยว โดยสมาคมครูภาษาฝรั่งเศสฯ จะจัดงานพิธีเปิดอนุสาวรีย์เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ณ ถนนสยาม เมืองแบรสต์ ประเทศฝรั่งเศสเร็วๆ นี้
วัชระ ประยูรคำ ประติมากร
ส่วนอาจารย์วัชระ ศิลปินผู้ปั้น กล่าวว่าการปั้นโกษาปานใช้เวลาเพียง 3 วัน แต่ใช้เวลาหาข้อมูลสิ่งต่างๆ เกี่ยวกับตัวท่านนานมาก เนื่องด้วยมีข้อมูลเยอะ และต้องรู้ข้อมูลจริงๆ จึงจะทำงานออกมาให้ดีได้ ระหว่างพยายามหาข้อมูล โชคดีมากที่มีผู้ใหญ่หลายท่านมาให้ข้อมูล ให้คำแนะนำ
อาจารย์วัชระทิ้งท้ายว่าดีใจที่ได้มีส่วนร่วมในงานครั้งนี้ และรูปปั้นนี้จะไปตั้งโชว์ที่ฝรั่งเศส
โดย – ธีรดา ศิริมงคล
