พินอคคิโอ

คอลัมน์ รู้ไปโม้ด

โดย…น้าชาติ ประชาชื่น

น้าชาติ ช่วยเล่าเรื่องพินอคคิโอตอนจบของฉบับจริง จอมโกหกถูกแขวนคอใช่ไหม

ข้าวหอม

ตอบ ข้าวหอม

พินอคคิโอ ที่เราเรียกกัน หรือ ปีนอกกีโอ ของราชบัณฑิตยสถาน (Pinocchio) ชื่อของหุ่นตัวหนึ่งที่มีลักษณะเด่น เมื่อพูดโกหก จมูกของเขาจะยาวขึ้น เป็นวรรณกรรมภาษาอิตาเลียน ผลงานของ การ์โล กอลโลดี (Carlo Collodi) ตีพิมพ์ปี ค.ศ. 1880 ชื่อ The Adventures of Pinocchio ในบรรยากาศสมัยทศวรรษที่ 18 ที่มีการถกเถียงกันในระบบการศึกษาว่าเด็กควรจะเติบโตไปในทิศทางใด

แนวคิดหนึ่งที่โดดเด่นของยุคสมัยนั้นคือแนวคิดของปราชญ์ชาวสวิส ฌ็อง ฌัก รูโซ ที่ชี้ว่า เด็กๆ ควรเรียนรู้สิ่งต่างๆ ในชีวิตจากความผิดพลาด ขณะที่ กอลโลดี ก็มีจุดประสงค์จะทำให้เห็นว่า หากเด็กโตมาโดยไม่เชื่อฟังคำผู้ใหญ่จะมีผลลัพธ์เป็นอย่างไร

นั่นคือกำเนิดของ พินอคคิโอ หุ่นไม้หัวดื้อ เอาแต่ใจ ไม่เชื่อฟังใคร จะเรียนรู้จากความผิดพลาดของตัวเองเท่านั้น ด้วยเหตุนี้จึงไม่ยอมไปโรงเรียน เขามักจะทะเลาะกับพ่อเจปเปตโต-Geppetto ช่างไม้ผู้ยากจนและจนปัญญา ไม่มีความรู้เพราะไม่ได้เรียนหนังสือ ภายหลังเขาถูกจำคุกจากการกระทำของพินอคคิโอ

เส้นทางระหว่างการเจริญเติบโตของพินอคคิโอเต็มไปด้วยความยากลำบาก ด้วยนิสัยที่ไม่ยอมฟังใคร เขาหนีออกจากบ้านตั้งแต่เริ่มหัดเดิน และทดลองทำสิ่งต่างๆ นานา การทดลองแรกที่ผิดกฎหมายของเจ้าหุ่นไม้ตัวนี้คือการฆ่าคน ศพแรกคือเพื่อน ผู้ที่คอยเตือนสติเขานั่นเอง ทั้งยังทำผิดต่างๆ อีกมากมาย ปล้น ลักพาตัว ทำร้ายผู้คน ซึ่งสิ่งต่างๆ ที่เขาทำนั้น ผู้รับผิดแทนก็คือพ่อเจปเปตโต

เมื่อแรกเขียน กอลโลดีไม่ได้ตั้งใจจะให้เป็นเรื่องสำหรับเด็ก พินอคคิโอถูกแขวนคอเพราะทำความผิดนับครั้งไม่ถ้วน จนถึงฉบับถัดมา เขาจึงแก้ไขให้หุ่นกระบอกกลายเป็นเด็กที่มีชีวิตจริงๆ ซึ่งเป็นตอนจบที่รู้จักกันดีทุกวันนี้

นักวิจารณ์หลายคนให้ความเห็นว่า พินอคคิโอเป็นเรื่องราวของสังคมในสมัยนั้น แสดงการเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างความเป็นที่นับหน้าถือตากับสัญชาตญาณของความเป็นอิสระ ในยุคที่มีธรรมเนียมปฏิบัติเคร่งครัด ภายใต้ภาพพจน์ของการสั่งสอนให้มองโลกในแง่ดี แต่เรื่องนี้กลับเป็นเรื่องที่แดกดัน และเหน็บแนมเกี่ยวกับรูปแบบธรรมเนียมวิธีที่เป็นทางการ และการวางตัวในสังคมโดยทั่วไปที่ดูไม่มีเหตุผล

อย่างไรก็ตาม แนวความคิดหลายอย่างในเรื่องได้กลายมาเป็นแนวความคิดที่ใช้กันทั่วไป เช่น คำกล่าวที่ว่า คนจมูกยื่นจมูกยาว หมายถึง คนโกหก

คำว่า Pinocchio ในภาษาอิตาเลียน มาจากคำว่า pino คือ ต้นสน รวมกับคำว่า occhio คือ ตา