ลำดับชั้น วัดพระอารามหลวง

คติสัญลักษณ์

ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

พระอารามหลวงชั้นเอก ลำดับ 3 ชนิดวรมหาวิหาร ความหมายของคำว่า วรมหาวิหาร

วร – พจนานุ กรมไทย แปลว่า ยอดเยี่ยม ประเสริฐ เลิศ

มหา – ยิ่งใหญ่

วิหาร – วัด หรือที่อยู่ของพระสงฆ์ ที่ประดิษฐานพระพุทธรูป

เพราะฉะนั้น วรมหาวิหาร จึงมีความหมายรวมว่า วัดหรือที่อยู่ของพระสงฆ์หรือที่ประดิษฐานพระพุทธรูปที่ยอดเยี่ยมอันประเสริฐยิ่ง

พระอารามหลวงชั้นเอก ลำดับ 3 ชนิดวรมหาวิหาร มีรายชื่อในวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี อยู่ 7 วัด คือ

1. วัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร

2. วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร

3. วัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร

4. วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร

5. วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร

6. วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร

7. วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร

คติ สัญลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมก็คือ การแปลความหมายของคำว่า มหาธาตุ หรือบรมธาตุ หรือพระบรมสารีริกธาตุ หมายถึง อัฐิของพระพุทธเจ้า ที่ประดิษฐานในที่นั้น ซึ่งมักจะสร้างเป็นเจดีย์ขนาดใหญ่ แล้วจึงกำหนดลำดับของวัดให้วัดที่มีเจดีย์ขนาดใหญ่และงดงามว่า วรมหาวิหาร

ตัวอย่างในภาพข้างบนนี้ คือวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.พิษณุโลก ที่มีพระธาตุเป็นพระปรางค์เจดีย์สีทองที่อยู่กลางวิหารและประดิษฐานพระพุทธรูปและวิหารคด ในคติพระมหาธาตุเป็นดั่ง เขาพระสุเมรุ ล้อมเป็นศูนย์กลางของจักรวาลทัศน์