ทำความรู้จัก! ทาสคือใคร ? ใครคือทาส ? ชนวนสู่สงคราม!

ทาส หมายถึง บุคคลซึ่งถูกนับสิทธิเสมือนสิ่งของของผู้อื่น ไม่มีอิสระในการดำรงชีวิต และมีหน้าที่รับใช้ผู้อื่นโดยมิได้รับการตอบแทนจากเจ้าของ(นายทาส)เช่น การรับใช้ทางด้านแรงงาน และหากไม่เชื่อฟังคำสั่ง อาจถูกลงโทษได้ตามแต่นายทาสจะกำหนด ยกเว้นเป็นการกระทำอันทำให้ถึงแก่ความตาย

ในสังคมไทยเราคงคุ้นเคยกับ “ทาส” ที่ปรากฏตัวอยู่ในละครหลังข่าวหลายต่อหลายเรื่องไม่ว่าจะเป็น นางทาส ลูกทาส บ่วงบาป ละครย้อนยุคที่อยู่คู่กับสังคมไทยมาทุกยุคทุกสมัย ซึ่งความเป็นจริงแล้วชีวิตทาสอาจไม่เหมือนกับละครที่เราเคยดูสักเท่าไหร่ วันนี้ทีมข่าวสดจะนำเรื่องราวเกี่ยวกับทาสมาแบ่งปันกัน ว่าสรุปแล้วทาสคือใคร? ใครคือทาส? มีความเป็นมาเป็นไปอย่างไร

ทาส มีอยู่ในหลายวัฒนธรรม โดยคาดว่ามีมาตั้งแต่การดำเนิดอารยธรรมมนุษย์ในยุคแรกๆ โดยแต่ละบุคคลสามารถเป็นทาสได้หลายวิธี เช่น เกิดมาเป็นทาส ถูกจับมาเป็นทาส หรือถูกซื้อ-ขาย ซึ่งในสมัยก่อนทาสเป็นสิ่งที่ถูกกฎหมาย แต่ในปัจจุบันถือว่าเป็นสิ่งที่ผิดกฎหมายเป็นหลักสากล ประเทศสุดท้ายที่มีการเลิกทาสอย่างเป็นทางการคือ “ประเทศมอริตาเนีย” โดยเพิ่งประกาศเลิกทาสไปเมื่อ ค.ศ. 1981 หรือแมื่อ 40 ปีที่แล้วนี่เอง

ระบอบทาสในไทย

อ้างอิงจากบทความ “ทาสอยุธยา ในประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1” ของนายชาติชาย พณานานนท์ ที่ได้อธิบายชีวิตของทาสไว้ว่า ทาสนั้นต้องมีชีวิตที่ยากลำบาก มีกฏหมายที่เอื้อให้นายทาสสามารถลงโทษทาสได้ถึงแม้ว่าจะมีกฎหมายไม่ให้ใช้บทลงโทษที่แรงจนเกิดไป แต่ว่าความจริงแล้วมีทาสจำนวนมากที่ถูกทารุณกรรมและเสียชีวิต ส่วนนายทาสอาจแค่รับโทษเพียงจำนวนหนึ่ง หรือไม่ต้องรับโทษเลย

ความลำบากของทาสได้ปรากฏในหนังสือ “ความคิดทางเศรษฐกิจของพระยาสุริยานุวัตร” ของดร.ฉัตรทิพย์ นาถสุภา นักเศรษฐศาสตร์คนแรกของไทยได้ระบุไว้ว่า “ชีวิตราษฎรไทยในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นชีวิตที่ลำบาก…แม้จะขยันทำการผลิตสักเท่าใด ผลผลิตส่วนใหญ่ก็หาตกเป็นของตนไม่…” เพราะพวกทาสในสมัยนั้นต้องส่งส่วยให้กับเจ้าของที่ดิน ส่วยมีด้วยกัน 3 ชนิด

1. ถูกเกณฑ์แรงงาน หรือเสียค่าราชการ ผู้ชายไทยที่มีอายุระหว่าง 18-60 ปีจะถูกเกณฑ์ไปทำงานให้เจ้าขุนมูลนายที่ตนเองสังกัดแบบไม่มีค่าจ้างปีละ 3 เดือน ทุกปี ใครไม่สะดวกทำมาไหว ก็ต้องจ่ายเงินค่าราชการแทนปีละ 18 บาท (พ.ศ. 2444 ลดเหลือ 6 บาท)

2. ค่านา เก็บไร่ละ 24 อัฐ จนถึง 1 บาท ตามคุณภาพที่นา

3. ดอกเบี้ย-ค่าเช่า ดอกเบี้ย-เก็บตำลึงละเฟื้อง/เดือน หรือ 37.5/ปี ค่าเช่า-คิดประมาณครึ่งหนึ่งของผลผลิต

ทาสยังถือว่าเป็นเครื่องหมายแห่งเกียรติยศผู้ที่มียศถาบรรดาศักดิ์หรือผู้ที่มีความมั่งคั่งเท่านั้นที่จะมีทาสเป็นเครื่องหมายบอกถึงตำแหน่งทางสังคม และนายทาสมีหน้าที่ต้องเลี้ยงดูทาส การทอดทิ้งทาสจะทำให้เจ้าทาสสิ้นสุดการเป็นเจ้าของทาสนั้นๆ

การเลิกทาสเป็นพระราชกรณียกิจของรัชกาลที่ 5 ประเทศไทยมีทาสเป็นจำนวนกว่าหนึ่งในสามของประชากรทั้งหมด ปีพ.ศ. 2448 ก็ได้ออกพระราชบัญญัติเลิกทาสที่แท้จริงขึ้น เรียกว่า “พระราชบัญญัติทาส ร.ศ.124” (พ.ศ. 2448) เลิกเรื่องลูกทาส ในเรือนเบี้ยอย่างเด็ดขาด เด็กที่เกิดจากทาส ไม่เป็นทาสอีกต่อไป การซื้อขายทาสเป็นโทษทางอาญา ส่วนผู้ที่เป็นทาสอยู่แล้ว ให้นายเงินลดค่าตัวให้เดือนละ 4 บาทจนกว่าจะหมด

ระบอบทาสเริ่มต้นขึ้นเมื่อชาวแอฟริกาจำนวนมากถูกลักพาตัวและถูกบังคับให้เป็นทาสที่ขึ้นตรงกับนายชาวอเมริกัน ทาสส่วนใหญ่จะถูกใช้แรงงานในอุตสาหกรรมผ้าฝ้ายและยาสูบ นักประวัติศาสตร์คาดว่าชาวแอฟริกาที่ถูกบังคับให้เป็นทาสได้เดินทางสู่เกาะเจมส์ทาวน์ มลรัฐเวอร์จิเนีย หนึ่งใน 13 มลรัฐซึ่งครอบครองโดยเจ้าอาณานิคมอังกฤษ เมื่อปี ค.ศ. 1619

จนกระทั่งปี ค.ศ. 1776 เป็นจุดเริ่มต้นของประกาศว่าด้วยสิทธิมนุษยชนและพลเมืองที่ว่า “มนุษย์ทุกคนเกิดมาเท่าเทียมกัน พวกเขาได้รับมอบสิทธิที่ไม่สามารถถูกพรากออกไปเมื่อกำเนิด อันได้แก่ สิทธิในการมีชีวิต ในการมีอิสรภาพ และการแสวงหาความสุข” มีการสู้รบกันระหว่างรัฐทางเหนือและรัฐทางใต้ และการพยายามหลบหนีของทาสตอนใต้โดยการกระทำดังกล่าวขัดต่อกฎหมายป้องกันทาสหลบหนีที่ระบุว่า พลเมืองทุกคนต้องให้ความช่วยเหลือในการจับกุมทาสคนดำที่ทำการหลบหนี และหากไม่ให้ความช่วยเหลือถือว่ามีความผิด ยิ่งไปกว่านั้นคือทาสผิวดำที่ได้ทำการหลบหนีจะไม่สามารถยืนยันสถานะตนเองต่อศาลได้เนื่องจากทาสผิวดำยังไม่ถูกเรียกว่าเป็นพลเมืองของรัฐยิ่งทำให้เกิดความขัดแย้งในประเทศมากขึ้นไปอีก

จนกระทั่งปีค.ศ. 1860 อับราฮัม ลินคอล์น ได้รับเลือกให้เป็นประธานาธิบดี ซึ่งเขาได้ประกาศตัวต่อต้านระบอบทาสอย่างชัดเจน การตัดสินใจของเขาก็ทำให้ฝ่ายนายทาสทางตอนใต้รู้ไม่พอใจ และคับแค้นเป็นอย่างมาก ทำให้รัฐทางใต้เกิดความคิดการแบ่งแยกดินแดนหรือเรียกว่าสมาพันธรัฐอเมริกาซึ่งประกอบด้วย 11 รัฐ ได้แก่ เซาท์แคโรไลนา มิสซิสซิปปี ฟลอริดา แอละแบมา จอร์เจีย ลุยเซียนา เท็กซัส เวอร์จิเนีย อาร์คันซอ เทนเนสซี และนอร์ทแคโรไลนา

สงครามดำเนินอยู่ประมาณ 4 ปี ประชากรของทั้ง 2 ฝ่ายเสียชีวิตไปไม่น้อยกว่า 600,000 คน ที่บาดเจ็บพิการนับหมื่นคน นับเป็นวิกฤติและบาดแผลทางสังคมใหญ่อีกแผลหนึ่งของประวัติศาสตร์อเมริกัน สงครามจบลงในปี 1865 โดยฝ่ายสมาพันธรัฐเป็นฝ่ายยอมแพ้ ในขณะที่มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญว่าด้วยเรื่องห้ามใช้แรงงานทาสทั่วอเมริกาและในปีถัดมาได้แก้รัฐธรรมนูญให้ชาวผิวสีมีสิทธิพลเมืองเท่าเทียมกับชาวผิวขาว

ขอขอบคุณที่มา history.com

silpa-mag.com

คำประกาศว่าด้วยสิทธิมนุษยชนและพลเมือง 1789