หลากหลายเกษตร - เกษตรฯโชว์นวัตกรรมลดเผา ผลิตภัณฑ์กำจัดกลิ่นเท้าจากขยะมังคุด

‘มังคุด’ราชินีแห่งผลไม้ เป็นผลไม้เศรษฐกิจสำคัญของประเทศไทย รสชาติเป็นที่ชื่นชอบของทั้งคนไทยและชาวต่างชาติ

อย่างไรก็ตาม ตั้งแต่กระบวนการปลูก การเก็บเกี่ยว จนถึงการแปรรูปของผลไม้ชนิดนี้ ทำให้มีเศษเหลือทิ้งกลายเป็นขยะจำนวนมาก

วิธีการที่เกษตรกรใช้กำจัดส่วนใหญ่จะนำไปเผาทิ้ง เนื่องจากเป็นวิธีกำจัดที่ง่ายและรวดเร็ว แต่อีกด้านหนึ่งการเผาก็ทำให้เกิดปัญหาฝุ่นควันมลพิษทางอากาศ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ และทำลายสภาพแวดล้อม

นายระพีภัทร์ จันทรศรีวงศ์ อธิบดีกรมวิชาการเกษตร เปิดเผยว่า กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มอบหมายให้คณะนักวิจัยจากศูนย์วิจัยพืชสวนจันทบุรี กรมวิชาการเกษตร ศึกษาวิจัยนำสิ่งเหลือทิ้งเหล่านี้นำกลับมาทำให้เกิดประโยชน์

โดยนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ที่เพิ่มมูลค่า และถ่ายทอดเทคโนโลยีให้แก่วิสาหกิจชุมชนต้นแบบ และขยายผลสู่วิสาหกิจชุมชนอื่นๆ เช่น ศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร (ศพก.) องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) และกลุ่มแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร

นางปิยะมาศ โสมภีร์ นักวิชาการเกษตรชำนาญการ ศูนย์วิจัยพืชสวนจันทบุรี เผยว่า จากงานวิจัยได้ค้นพบสารสกัดจากเปลือกมังคุด มีฤทธิ์ช่วยในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรค

ทีมวิจัยจึงได้ผลิตผลิตภัณฑ์กำจัดกลิ่นเท้าจากสิ่งเหลือทิ้งจากผลมังคุด โดยนำส่วนเปลือกมังคุดมาวิจัย และพัฒนาทำให้ได้ผลิตภัณฑ์กำจัดกลิ่นเท้า

ซึ่งจากงานวิจัยพบว่าเมื่อเปรียบเทียบกับการบูร น้ำมันกานพลู และน้ำมันทีทรี สารสกัดจากเปลือกมังคุดที่สกัดร่วมกับเอทานอล มีฤทธิ์ยับยั้งจำนวนเชื้อแบคทีเรียก่อโรคได้มากกว่า

จากกผลวิจัยดังกล่าว จึงได้นำมาสู่การออกแบบผลิตภัณฑ์กำจัดกลิ่นเท้า ที่ใช้สารสกัดจากเปลือกมังคุด จำนวน 4 ต้นแบบผลิตภัณฑ์ ได้แก่

1.แป้งโรยเท้า นำสารสกัดเปลือกมังคุด ที่สกัดด้วยเอทานอลมาทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียที่คัดแยกจากเท้าอาสาสมัคร 6 คน พบว่า สารสกัดเปลือกมังคุดเข้มข้น 100 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร สามารถยับยั้งเชื้อได้ 17 ไอโซเลท

จากนั้นนำมาทดสอบหาค่าความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อ และหาค่าความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถฆ่าเชื้อได้ นำมาทำเป็นส่วนผสมในแป้งโรยเท้า เมื่อนำไปทดสอบกับอาสาสมัครจำนวน 39 คน ความรู้สึกแห้งสบายหลังการใช้ ความรู้สึกในการอยากใช้ผลิตภัณฑ์ และความสะดวกในการใช้บรรจุภัณฑ์ อยู่ในระดับมาก

2.สเปรย์ดับกลิ่นเท้า นำสารสกัดเปลือกมังคุดมาใช้เป็นส่วนผสมทำสเปรย์ดับกลิ่นเท้า โดยใช้ความเข้มข้นสารสกัดเปลือกมังคุด 3.13 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร ซึ่งเป็นค่าที่ได้จากการทดสอบความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถฆ่าเชื้อได้

จากนั้นนำไปทดสอบกับอาสาสมัครจำนวน 39 คน ความรู้สึกแห้งสบายหลังการใช้ ประสิทธิภาพในการระงับกลิ่นหลังการใช้ ความรู้สึกในการอยากใช้ผลิตภัณฑ์ และความสะดวกในการใช้บรรจุภัณฑ์ อยู่ในระดับมาก

3.แผ่นรองรองเท้า นำเปลือกมังคุดมาเผาและบดให้ละเอียด นำมาขึ้นรูปเป็นแผ่นรองรองเท้า โดยผสมน้ำยางพารา 1,800 กรัม และผงถ่านเปลือกมังคุด 200 กรัม เทลงในแม่พิมพ์โฟมหนา 0.2 มิลลิเมตร

ผสมสารที่มีกลิ่นหอมจากสารธรรมชาติ และมีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อ ได้แก่ การบูร กานพลู และน้ำมันทีทรี ที่ความเข้มข้น 0.5% ได้เป็น 4 สูตร นำไปทดสอบกับอาสาสมัครจำนวน 47 คน ความพึงพอใจหลังใช้ 8 ชั่วโมงทุกสูตรอยู่ในระดับมาก ความสวยงามของแผ่นรองเท้าอยู่ในระดับมาก

4.สติ๊กเกอร์แปะรองเท้า นำเปลือกมังคุดมาเผาและบดให้ละเอียด นำไปผสมกับเยื่อกระดาษรีไซเคิล แบ่งเป็นกระดาษรีไซเคิลที่ใส่สารสกัดเปลือกมังคุดที่ความเข้มข้น 3.13 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร และกระดาษที่ผสมถ่านมังคุด อัตราเยื่อกระดาษต่อถ่าน 2 ต่อ 1

จากนั้นนำกระดาษมาเจาะเป็นวงกลมขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.7 มิลลิเมตร แช่ในสารที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อ ได้แก่ การบูร กานพลู และน้ำมันทีทรี ที่ความเข้มข้น 5% ทั้งหมด 8 สูตร นำไปทดสอบกับอาสาสมัครจำนวน 35 คน ความพึงพอใจหลังใช้ 8 ชั่วโมง ทุกสูตรอยู่ในระดับมาก

นางปิยะมาศกล่าวต่อไปว่า จากการทดลองอาสาสมัครกลุ่มตัวอย่าง ที่มีกลิ่นเท้า ผลิตภัณฑ์กำจัดกลิ่นเท้าที่ใช้สารสกัดจากเปลือกมังคุด สามารถออกฤทธิ์ในการต้านเชื้อราและระงับกลิ่นเท้าได้ อาสาสมัครที่เข้าร่วมวิจัยมีความพึงพอใจถึง 96%

หลังจากได้ต้นแบบผลิตภัณฑ์ต่างๆ แล้ว ศูนย์วิจัยพืชสวนจันทบุรี จึงขยายผลด้วยการนำไปถ่ายทอดเทคนิควิธีการต่างๆ ให้กับกลุ่มวิสาหกิจชุมชน และชุมชนอื่นๆ เพื่อสร้างรายได้ให้กับสมาชิกของวิสาหกิจชุมชน

ตัวอย่างเช่น กลุ่มวิสาหกิจชุมชนคลองน้ำเค็มทันใจ อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี ได้นำต้นแบบผลิตภัณฑ์แป้งและสเปรย์ของโครงการนี้ไปพัฒนาต่อยอดกลายเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ 2 ผลิตภัณฑ์ คือ แป้งแก้คัน “กันเกา” และสเปรย์ระงับกลิ่นกาย “ดีจี้”

การจัดการวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร การแปรรูปวัสดุเหลือทิ้งจากผลไม้ เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์จากวิสาหกิจชุมชนเป็นระดับอุตสาหกรรมได้

และเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันให้กับสินค้า เพิ่มขีดความสามารถของคนในชุมชนท้องถิ่นในการพัฒนาให้เกิดนวัตกรรมของชุมชนยกระดับรายได้ให้กับชุมชนเกิดการพึ่งตนเองและให้อยู่ได้อย่างยั่งยืน

ที่สำคัญคือช่วยลดขยะ และลดการเผาในภาคเกษตรกรรมได้