อาหารการกินแต่ละถิ่นแต่ละที่เป็นเสน่ห์ ยิ่งถ้าเป็นอาหารตามฤดูกาลจะทำให้เรารับรู้เรื่องราวทรัพยากรและประวัติศาสตร์ท้องถิ่น “ข้าวเปิ๊บ” บ้านนาต้นจั่น ศรีสัชนาลัย เป็นอาหารที่มีเรื่องเล่าเรื่องราวเร้าความสนใจจากนักท่องเที่ยว
วันนี้จะเล่าเรื่อง “ตำนานข้าวเปิ๊บ นาต้นจั่น” จากการฟังบทสนทนาระหว่างพี่นก นิรมล เมธีสุวกุล กับสองป้าสุดยอดนักเล่าเรื่อง ป้าเสงี่ยมกับป้าจอม เจ้าของฉายาตำนานที่มีชีวิต
ป้าเสงี่ยม-ป้าจอมย้อนตำนานข้าวเปิ๊บ
ป้าเสงี่ยม แสวงลาภ “ป้าก็เล่าตำนานของทุกอย่างทุกเรื่อง เรื่องอาหารการกิน การเป็นอยู่ วิถีชีวิต เรื่องการเปิดให้โลกรู้จักนาต้นจั่น”
พี่นก นิรมล “คิดว่ามันต้องมีทั้งความกล้าหาญและกล้าทดลองทำ”
ป้าเสงี่ยม “ภาษาชาวบ้านว่าตายเป็นตาย เฮาจะต้องทำให้สำเร็จ ล้มแล้วลุกอีก ล้มแล้วลุกอีก ครั้งแล้วครั้งเล่า กว่าจะมาเป็นวันนี้ได้”
พี่นก นิรมล “อยากฟังเรื่องการพาข้าวเปิ๊บ เมนูสร้างสรรค์โดยคนรุ่นเก่าของหมู่บ้าน จนกลายเป็นอัตลักษณ์ชุมชน”
ป้าเสงี่ยม “แต่เดิมบ้านนาต้นจั่นมีบ้านยายหล้า เป็นแหล่งดูงานของกระทรวงอุตสาหกรรม ทำข้าวเปิ๊บกินกัน ยายหล้าก็ป่วยกระเสาะกระแสะ ก็มายายบาง แต่แกเลี้ยงลูกน้อย ก็มาเป็นยายเครื่อง ทุกวันนี้ยายเครื่องก็ให้กำลังใจลูกหลานทำต่อมา”
บรรยากาศร้านข้าวเปิ๊บล้มยักษ์
ร้านข้าวเปิ๊บล้มยักษ์
สมัยก่อนข้าวเปิ๊บเป็นข้าวแช่น้ำข้ามคืนแล้วมาโม่ด้วยโม่หิน เอามาละเลงบนผ้าที่ขึงปากหม้อปากหวด ทำให้สุกด้วยไอน้ำ พอเป็นแผ่นก็ใช้ไม้พายพับๆ อาการพับ ภาษาถิ่นเรียกเปิ๊บ แผ่นแป้งข้าวนี้ ใส่เครื่องใส่ผักต่างๆ และเติมน้ำซุป ใช้กินแทนก๋วยเตี๋ยว
ความสร้างสรรค์ที่งอกงามจากความไม่มี กลายเป็นความมั่งมี เป็นรายได้ เพราะใครอยากกินข้าวเปิ๊บต้นฉบับต้องมาชิมที่นาต้นจั่น
ออกงานยุคแรก ไปเปิดบูธของ อบจ.สุโขทัย เขาให้งบมา 3,000 บาท เอามาเป็นค่ารถ อุปกรณ์ ข้าวของ อยากให้คนรู้จักหมู่บ้านเราผ่านข้าวเปิ๊บ ก็ไปทำให้เขากินฟรีงานถนนเด็กเดิน พอคนสนใจ เราก็เท่ากับได้คืบเอาศอก ไปออกงานพิษณุโลก ได้ศอกเอาวาคือไปงานลอยกระทงที่อยุธยา ได้วาแล้วไม่พอ ขอกว้างขึ้น บอกทางจังหวัดว่าอยากไปออกงานโอท็อปชวนชิม อิมแพ็ค เมืองทองธานี เป็นสัญลักษณ์ว่าได้ออกงานระดับประเทศ เขาว่า..โอ๊ย! ใครจะไปรู้จักข้าวเปิ๊บ ข้าวป๊าบ เผอิญบุญวาสนา บูธเขาว่าง ก็ขนของขึ้นรถจัดเต็ม ขับรถหน้าแหงนไปกรุงเทพฯ
ข้าวพันผัก
ป้าเสงี่ยมกับป้าจอมลุยเรื่องข้าวเปิ๊บอยู่ 6 ปี ฝึกลูกฝึกหลาน แยกกันออกบูธออกงาน งานหัตถกรรม งานอาหารข้าวเปิ๊บ เป็นรายได้ ก็เปิดร้านข้าวเปิ๊บล้มยักษ์ ไม่ได้ไปล้มยักษ์ที่ไหน คือชามยักษ์ ถ้าใครกินหมดแปลว่าล้มยักษ์ได้ คนรุ่นใหม่เป็นเมนูฟิวชั่น มีข้าวเปิ๊บลุยสวน ข้าวเปิ๊บต้มยำ หมูแดง ข้าวเปิ๊บแห้งอินเลิฟ ข้าวเปิ๊บรวมต้มยำเครื่องไทย ข้าวเปิ๊บทะเลน้ำข้น ข้าวเปิ๊บสุกี้ ยังมีข้าวพัน ข้าวแคบ ข้าวพันน้ำพริก ข้าวพันผสมน้ำพริก ข้าวพันน้ำซุป ข้าวพันไข่ ข้าวเปิ๊บเย็นตาโฟ นอกจากร้านข้าวเปิ๊บล้มยักษ์ ร้านข้าวเปิ๊บป้าเครื่อง ยังมีร้านข้าวเปิ๊บอีกหลายร้านให้ชิมให้ช็อปให้แชะหลากหลาย
ข้าวเปิ๊บล้มยักษ์ ชามใหญ่ๆ
ข้าวเปิ๊บแทนก๋วยเตี๋ยว
พี่นก นิรมล “ดังกันใหญ่ทั้งผ้าหมักโคลน ข้าวเปิ๊บ แล้วมาบุกเรื่องโฮมสเตย์ต่อ”
ป้าเสงี่ยม “เริ่มจากครูบาอาจารย์พาลูกศิษย์มาดูชุมชน พักค้างบ้านพวกเรา ก็คิดกันว่าจะพัฒนาเป็นโฮมสเตย์อย่างไร ได้โอกาสไปดูงานที่ประเทศญี่ปุ่น ดูต้นแบบโอท็อปต้นแบบโฮมสเตย์ กลับมาทำเมื่อปี 2547 บ้านป้าทำหลังแรก เวลาผ่านไป ตอนนี้มีห้องพักทั้งหมดประมาณร้อยห้อง รับคนได้สองร้อย ก็โรงแรมขนาดย่อมๆ เลย คนที่เริ่มมาด้วยกันตายไป 6 คนแล้วแล้วบ๊อ…”
เริ่มแรก เก็บผักหาปลาหากับข้าวทำครัวด้วยกัน ตำน้ำพริก ขูดมะพร้าวในครัว สนุกสนานสไตล์ลึกซึ้ง ปรับปรุงบ้าน หัดภาษาอังกฤษจากนักท่องเที่ยว พัฒนาจุดท่องเที่ยว ทุกวันนี้ มีคนมาทุกวัน ยิ่งช่วงวันหยุดเต็มยาวๆ
รุ่นใหม่รับไม้ต่อข้าวเปิ๊บ 2025
พี่นก นิรมล “เคยไหม วันที่เบื่อนักท่องเที่ยว”
ป้าเสงี่ยม “ไม่มี ถ้าไม่มาพวกป้าเหงานะ ถ้ามาแล้วดีใจ ช่วงไหนร้อนๆ ก็บอกกับเจ้าของโฮมสเตย์เปิดแอร์ไว้รอเลย พอมาฮ้อนเขาเข้าไปในแอร์ใจเขาก็ดี พอเห็นกับข้าวอีก อย่างฟูเลย รับรอง”
ป้าจอม “ลูกค้าเข้าวันแรก เราจะต้องให้กินน้ำพริกซอกไข่ก่อน มาตรฐานของเรา”
รุ่นลูกรุ่นหลานมาใช้กูเกิ้ล ใช้เฟซบุ๊ก คนรุ่นใหม่ทำเอกสาร เป็นแอดมิน ทำบัญชี มีกลุ่มไลน์ตรวจเช็กความเรียบร้อย ถ่ายรูปห้องพัก ขันโตก กรรมการตรวจมาตรฐานการจัดการโฮมสเตย์ให้คนมาเยือนประทับใจ ตอนนี้คนสามรุ่นช่วยงานกัน รุ่นอาวุโสบุกเบิกก็มักจะเดินทักทายชวนคุยเล่าเรื่องราวต่างๆ ให้ผู้มาเยือนฟังสนุกสนานเฮฮา
ข้าวเปิ๊บหลากหลายเมนู
ว่าแล้ว! ป้าเสงี่ยมกับป้าจอมก็ช่วยกันทำข้าวเปิ๊บรุ่นออริจินอลให้ พี่นกและทีมงานชิมกันทั่วหน้า ปิดกล้องการถ่ายทำตำนานข้าวเปิ๊บ ใครอยากชิมชวนไปเยือนนาต้นจั่นค่ะ
เสาร์นี้ 15 กุมภาพันธ์ 2568 เปิดจอรับชมทุ่งแสงตะวัน ตำนานข้าวเปิ๊บ หนึ่งในซีรีส์ทุ่งแสงตะวันสัญจร นาต้นจั่น ที่ช่อง 3 HD 05.05 น. และหน้าจอเฟซบุ๊กพร้อมยูทูบ PayaiTV ในเวลา 07.30 น.
อาทร ริมทาง
