พระกำแพงเม็ดขนุน

คอลัมน์ ชมรมพระเครื่อง

พระกำแพงเม็ดขนุน – สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน พระกรุของจังหวัดกำแพงเพชรนั้นเป็นพระที่โด่งดังมากมาแต่ในอดีต โดยเฉพาะพระเครื่องเนื้อดินเผา ก็มีอยู่หลายอย่าง เช่น พระกำแพงซุ้มกอ พระกำแพงลีลาเม็ดขนุน พระกำแพงลีลากลีบจำปา พระกำแพงลีลาพลูจีบ พระกำแพงเปิดโลก และพระนางกำแพงพิมพ์ต่างๆ

ในส่วนของพระปางลีลานั้นในสมัยก่อนมักจะเรียกกันว่าพระกำแพงเขย่ง เรื่องจากพระปางลีลานั้นมองดูคล้ายกับเขย่งเท้าข้างหนึ่ง และคำว่ากำแพงนั้นก็มาจากสถานที่ขุดพบพระที่จังหวัดกำแพงเพชร เลยเรียกรวมๆ ว่า “พระกำแพงเขย่ง” แต่ก็ยังแยกออกเป็นพิมพ์ต่างๆ อีก

เช่น พระกำแพงเม็ดขนุน พระกำแพงพลูจีบ พระกำแพงกลีบจำปาเป็นต้น ทั้งนี้ ก็แยกออกโดยรูปร่างสัณฐานของพระที่มีลักษณะคล้ายกันกับอะไร เช่น กำแพงเม็ดขนุน ก็เพราะรูปทรงโดยรวมของพระกลมๆ รีๆ คล้ายกับเม็ดขนุน ก็เลยตั้งชื่อเรียกง่ายๆ ให้พอแยกชื่อเรียกว่าหมายถึงพระพิมพ์อะไรเท่านั้นครับ

ในสมัยก่อนถ้าพูดถึงพระกำแพงเขย่ง ก็จะนึกถึงพระปางลีลาของจังหวัดกำแพงเพชร แต่จะเป็นพิมพ์อะไรก็ว่ากันไปอีกทีหนึ่ง และพระกำแพงเขย่งทุกพิมพ์ก็จะหายากทั้งสิ้นและมีราคาสูง เนื่องจากค่านิยมสูงทุกพิมพ์ ทุกเนื้อ แต่ที่รู้จักกันมากที่สุดก็จะเป็นพระกำแพงเม็ดขนุน ในระยะแรกๆ ของการจัดชุดพระเบญจภาคี พระกำแพงเม็ดขนุนถูกจัดให้อยู่ในพระเบญจภาคีก่อน

ต่อมาเมื่อมีการปรึกษาหารือกันแล้ว เวลาจัดสร้อยพระชุดเบญจภาคี พระกำแพงเม็ดขนุนเป็นพระปางลีลาอยู่องค์เดียว ซึ่งรูปทรงสัณฐานก็จะรีๆ ยาวๆ ลงมาไม่สมมาตรกับพระอื่นๆ ที่เป็นพระปางประทับนั่งทุกองค์ จึงคิดเปลี่ยนพระกำแพงเม็ดขนุนเป็นพระประทับนั่ง ก็ได้เป็นพระกำแพงซุ้มกอมาแทน ซึ่งก็เป็นพระที่มีความนิยมพอๆ กัน

พระกำแพงเม็ดขนุนก็ยังเป็นพระที่ได้รับความนิยมสูงอยู่อย่างเดิม เนื่องจากจำนวนพระที่พบนั้นมีน้อยกว่าพระกำแพงซุ้มกอแต่เดิม พระกำแพงเม็ดขนุนนั้นหาพระแท้ๆ ยากมาตั้งแต่ในอดีต ใครมีต่างก็หวงแหนกันมาก

พระที่พบส่วนมากจะเป็นพระที่มีพิมพ์ธรรมดา แต่ก็มีบางองค์อาจจะมีพิมพ์เขยื้อน ซึ่งความจริงก็เป็นพระพิมพ์เดียวกัน เพียงแต่เป็นการเขยื้อนจากการถอดพระออกจากพิมพ์ตั้งแต่แรก ซึ่งจะพบเห็นได้เป็นบางองค์ และในส่วนที่เขยื้อนนั้นจะเป็นบริเวณไหล่หรือยอดอกซึ่งเป็นสองขยัก ในส่วนอื่นไม่เขยื้อน สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นการถอดพิมพ์แล้วเกิดผิดพลาด ตอนดันองค์พระออกจากแม่พิมพ์โดยการดันจากด้านล่างขึ้นมา

บริเวณอกซึ่งเป็นส่วนที่นูนสูงจึงไปเขยื้อนกดซ้ำกับแม่พิมพ์พระ พระกำแพงเม็ดขนุนส่วนใหญ่ที่พบจะเป็นเนื้อดินเผาแทบทั้งสิ้น มีที่พบเป็นเนื้อว่านล้วนๆ ก็มีแต่น้อยมาก ส่วนใหญ่เป็นพระว่านหน้าทอง และเมื่อถูกค้นพบก็มักจะถูกลอกเอาหน้าทองออกไปขายต่างหาก องค์พระที่เป็นเนื้อว่านก็จะชำรุดหักพังไปเสียหมด

ส่วนพระเนื้อชินเงินก็เคยได้ฟังมาว่ามี แต่ก็ชำรุดเสียเกือบหมด เนื่องจากสภาพกรุถูกน้ำท่วมตลอดทุกปี จึงเสียหายไปหมด พระกำแพงเม็ดขนุนส่วนใหญ่ที่พบจึงมีแต่พระเนื้อดินเผาและนิยมกันมากที่สุด ของปลอมเลียนแบบมีมานานแล้ว เวลาเช่าหาก็ควรพิจารณาให้ดี

วันนี้ผมได้นำรูปพระกำแพงเม็ดขนุนจากหนังสือ อมตพระกรุอันล้ำค่าของไทยมาให้ชมกันครับ

ด้วยความจริงใจ

แทน ท่าพระจันทร์