พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์

พระศาสดา กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ

คอลัมน์ ชมรมพระเครื่อง

พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์ พระศาสดา – สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์ และพระศาสดา เป็นพระพุทธรูปสำคัญของไทย ที่สร้างในสมัยสุโขทัยและเป็นที่ยอมรับ กันว่าเป็นพระพุทธรูปที่งดงามมากทั้ง 3 องค์ ในส่วนพระเครื่องที่มีการตั้งชื่อตาม พระพุทธรูปสำคัญนี้ก็มีเช่นกันซึ่งพระเครื่องทั้ง 3 แบบนี้ ได้ขุดพบครั้งแรกที่วัดพระศรี รัตนมหาธาตุ พิษณุโลก และมีความงดงามทางด้านศิลปะของสุโขทัย จึงตั้งชื่อตาม พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์

พระพุทธชินราชในส่วนของพระเครื่อง ที่ขุดพบในวัดพระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก จะเรียกกันว่า พระพุทธชินราชใบเสมา เนื่องจากเป็นพระที่ขุดพบในบริเวณวัด พระศรีรัตนมหาธาตุ พุทธลักษณะประทับนั่งอยู่ภายในซุ้มเรือนแก้ว พุทธศิลปะงดงาม และทรงกรอบของพระมีลักษณะคล้าย ใบเสมา จึงเรียกชื่อกันว่าพระพุทธชินราช และต่อท้ายด้วยใบเสมาตามทรงกรอบของพิมพ์ และแยกแยะออกได้ว่าเป็นของวัด พระศรีรัตนมหาธาตุพิษณุโลก เนื่องจากชื่อพระเครื่องที่มีชื่อว่าพระพุทธชินราชนั้นก็มีอยู่อีกหลายกรุ แต่ถ้าบอกว่าพระพุทธชินราชใบเสมาก็รู้กันทันทีว่าหมายถึงพระ ของกรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พระกรุนี้ถูกค้นพบประมาณปี พ.ศ.2440 เมื่อครั้งสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง รัชกาลที่ 5 เสด็จประพาส และมีประชาชนนำทูลเกล้าฯ ถวาย

พระพุทธชินราชใบเสมาเท่าที่พบสามารถแยกได้เป็นพระพิมพ์ใหญ่ฐานสูง พระพิมพ์ใหญ่ฐานเตี้ย พระพิมพ์กลางฐานสูงและฐานเตี้ย และพระพิมพ์เล็กฐานสูงและฐานเตี้ย เนื้อพระที่พบ ส่วนมากจะเป็นเนื้อชินเงิน พบเป็นพระเนื้อดินเผาบ้าง และพระเนื้อสัมฤทธิ์แต่ก็พบน้อยมาก พระพุทธชินราชใบเสมาจัดอยู่ในเบญจภาคีชุดพระยอดขุนพล ปัจจุบันหายากและสนนราคาสูง

พระพุทธชินสีห์ เป็นพระที่ถูกค้นพบที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เช่นกัน พุทธลักษณะเป็นพระประทับนั่งภายในซุ้มเรือนแก้ว เช่นเดียวกัน แต่เป็นคนละพิมพ์กันกับพระพุทธชินราชใบเสมา และเป็นพระที่สร้างในยุคเดียวกัน ในสมัยนั้นจึงตั้งชื่อตาม พระพุทธรูปสำคัญว่าเป็น พระพุทธชินสีห์ เท่าที่พบมีแบบพิมพ์รัศมีตรงและรัศมีแฉก เนื้อพระเท่าที่พบจะเป็นเนื้อชินเงิน ที่เป็นเนื้อสัมฤทธิ์ก็มีพบบ้าง พระพุทธชินสีห์เป็นพระที่พบจำนวนน้อยกว่าพระพุทธชินราช ใบเสมา และหายากมากจึงอาจจะไม่เป็นที่รู้จัก แพร่หลายนัก พระเครื่องที่ได้รับชื่อ พระพุทธชินสีห์ ก็ยังมีอีกกรุหนึ่งของกรุวัดเขาพนมเพลิงสุโขทัย แต่ก็เป็นคนละพิมพ์กัน

พระในตับเดียวกันที่พบที่กรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พิษณุโลกก็คือพระศาสดา พระพิมพ์นี้ไม่ปรากฏซุ้มเรือนแก้ว แต่ก็เป็นพระที่มีศิลปะในยุคเดียวกัน สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นพร้อมๆ กัน แต่พระศาสดานั้นเท่าที่พบมีจำนวนน้อยมากๆ แทบจะไม่ค่อยได้พบเห็นกันเลย จึงจะไม่ค่อยได้รู้จักกันนัก พระศาสดาเท่าที่พบจะเป็นเนื้อชินเงิน พระศาสดาของอีกกรุหนึ่งก็คือของกรุวัดเขาพนมเพลิงสุโขทัย แต่ก็เป็นคนละพิมพ์กัน แต่ตั้งชื่อแบบเดียวกัน

พระทั้ง 3 แบบนี้ปัจจุบันหายากมาก ของปลอมก็มีอยู่เยอะพอสมควร เวลาจะเช่าหาก็ต้องพิจารณาให้ดีๆ ครับ ในวันนี้ผมได้นำรูปพระพุทธชินราชใบเสมาพิมพ์ใหญ่ พระพุทธชินสีห์ และพระศาสดา ของกรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พิษณุโลก จากหนังสือ อมตพระกรุอันล้ำค่าของไทยมาให้ชมครับ

ด้วยความจริงใจ

แทน ท่าพระจันทร์